Czynny żal nadal rozpoznają naczelnicy wszystkich urzędów skarbowych – zapewnił resort finansów w odpowiedzi na pytanie DGP. Dodał, że jeżeli podatnik złożyłby go do niewłaściwego naczelnika urzędu skarbowego, to takie działanie będzie wciąż skuteczne
W takiej sytuacji – jak wyjaśniło MF – niewłaściwy urząd przekaże pismo podatnika właściwemu organowi.
Ministerstwo odniosło się w ten sposób nie tylko do naszego pytania, ale i artykułu „Czynny żal, zamiast chronić, może zadziałać jak samodonos” (DGP nr 10/2023). Pytanie skierowaliśmy do MF przed publikacją tego artykułu, ale odpowiedź przyszła dopiero teraz.
Opisany przez nas problem dotyczył skutków zmiany właściwości urzędów skarbowych w zakresie postępowań w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Od 1 stycznia 2023 r. do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz występowania przed sądem w sprawach karnych skarbowych zostało wyznaczonych 16 naczelników urzędów skarbowych (jeden w każdym województwie). To oni mają brać udział w postępowaniach przed sądami w sprawach o te przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Wynika to z nowelizacji rozporządzenia w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych zadań KAS oraz określenia terytorialnego zasięgu ich działania (Dz.U. z 2022 r. poz. 2281).
Powstała wątpliwość, czy obecnie tylko do nich podatnicy powinni składać czynny żal. Tak wynikałoby z art. 16 kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z tym przepisem czynny żal składa się do „organu powołanego do ścigania”. Pojęcie to nie jest zdefiniowane ani w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 813 ze zm.), ani w kodeksie karnym skarbowym. W praktyce przyjmuje się, że organami powołanymi do ścigania są organy KAS upoważnione do prowadzenia postępowania karnego skarbowego.
Skoro więc od 1 stycznia 2023 r. nie są to już naczelnicy wszystkich urzędów skarbowych, a tylko 16 wyznaczonych, to powstało domniemanie, że tylko do nich można teraz składać czynny żal.
Co więcej, przesłanie czynnego żalu niewłaściwemu urzędowi mogłoby zadziałać jak samodonos. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 5 k.k.s. czynny żal jest bezskuteczny, jeżeli został złożony „w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego”. W tym wypadku organ ścigania otrzymałby „wyraźnie udokumentowaną wiadomość” od drugiego urzędu (niewłaściwego), a nie bezpośrednio od samego podatnika.
Obawy o to rozwiewa odpowiedź Ministerstwa Finansów. Resort wyjaśnił, że zmiany, które weszły w życie od 2023 r., nie dotyczą zasad ustalenia organu właściwego do rozpoznania czynnego żalu. „Zatem czynne żale podatnicy składają jak dotąd do urzędów skarbowych właściwych w sprawach podatków” – tłumaczy MF, podkreślając, że w tym zakresie nic się nie zmieniło.
Resort zapewnia też, że jeżeli podatnik złoży czynny żal do niewłaściwego naczelnika urzędu skarbowego, to ten przekaże pismo do właściwego w danej sprawie naczelnika urzędu skarbowego. I co najważniejsze, „skuteczny pozostaje termin jego złożenia, pomimo złożenia go do organu niewłaściwego miejscowo” – uspokaja ministerstwo.©℗
Odpowiedź MF z 17 stycznia 2023 r. na pytanie DGP
Od 1 stycznia 2023 r. weszły w życie przepisy rozporządzenia ministra finansów z 13 października 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych zadań Krajowej Administracji Skarbowej oraz określenia terytorialnego zasięgu ich działania. Zmiany w par. 1 pkt 2 tego rozporządzenia przewidują powierzenie – wyznaczonym na poziomie województwa naczelnikom urzędów skarbowych – prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz występowania przed sądem w sprawach karnych skarbowych oraz z ustawy o rachunkowości. W tym rozporządzeniu wyznacza się 16 naczelników urzędów skarbowych wskazanych w załączniku do rozporządzenia, którzy będą zobowiązani do realizacji wymienionych powyżej zadań wraz z określeniem terytorialnego zasięgu ich działania, obejmującego obszar danego województwa.
Natomiast niewyznaczeni naczelnicy urzędów skarbowych nadal pozostają finansowymi organami postępowania przygotowawczego, jedynie ich uprawnienia i obowiązki zostają ograniczone w zakresie prowadzenia postępowań przygotowawczych i występowania przed sądem. Mając to na uwadze należy zauważyć, że wymienione powyżej zmiany, które weszły w życie od 2023 r. nie dotyczą zasad ustalenia organu właściwego do rozpoznania czynnego żalu. Zatem czynne żale podatnicy składają jak dotąd, do urzędów skarbowych właściwych w sprawach podatków, w zakresie których sprawca zawiadamia zgodnie z zakresem wskazanym w art. 16 k.k.s., o zaistniałych nieprawidłowościach wyczerpujących znamiona wykroczenia skarbowego lub przestępstwa skarbowe. W związku z tym w tym zakresie nie nastąpiły zmiany.
Jeżeli podatnik złoży czynny żal do niewłaściwego naczelnika urzędu skarbowego, organ ten przekaże czynny żal do właściwego w danej sprawie naczelnika urzędu skarbowego – i co najważniejsze – skuteczny pozostaje termin złożenia czynnego żalu, pomimo złożenia go do organu niewłaściwego miejscowo.
Od 2023 r. do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz występowania przed sądem w sprawach karnych skarbowych jest wyznaczonych 16 naczelników
