Firma kurierska, która najpierw wypłaca klientom odszkodowania za szkody związane z przewozem towarów, a następnie odzyskuje od swojego ubezpieczyciela taką samą kwotę, nie uzyskuje w ten sposób przychodu – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Wyrok zapadł w sprawie spółki zajmującej się przewozem przesyłek. Zdarza się, że podczas przewozu dochodzi do uszkodzenia towaru, a wtedy klientowi należy się odszkodowanie. Licząc się z tym, spółka podpisała umowę ubezpieczenia w celu pokrywania roszczeń z tytułu szkód powstających m.in. w wyniku nienależytego wykonania usługi przewozu, zwłoki w doręczeniu przesyłek oraz szkód rzeczowych w przesyłkach.
Była zdania, że odszkodowania, które sama wypłaca klientom, nie mogą być jej kosztem podatkowym, bo wyklucza to art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Konsekwentnie więc sądziła, że również późniejszy zwrot przez ubezpieczyciela kwoty wypłaconego przez nią odszkodowania nie jest dla niej przychodem. Powołała się tu na art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT, który wyklucza z przychodów „zwrócone inne wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów”.
Spółka tłumaczyła, że sum uzyskanych od ubezpieczyciela nie można uznać za rzeczywiste, definitywne i bezwarunkowe przysporzenie majątkowe, bo jest ona zobowiązana do wypłaty takich samych kwot swoim klientom. Kolejność przepływów pieniężnych nie ma tu znaczenia – argumentowała.

Ten sam to nie taki sam

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej był innego zdania. Stwierdził, że przywołany przez spółkę art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT dotyczy wyłącznie zwrotu „tego samego”, a nie „takiego samego” wydatku, który poniósł podatnik. Uznał więc, że kwota odpowiadająca równowartości wypłaconego wcześniej odszkodowania jest dla spółki przychodem.
Na potwierdzenie przywołał prawomocne wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych: w Warszawie z 29 maja 2017 r. (sygn. akt III SA/Wa 1657/16) i we Wrocławiu z 12 września 2013 r. (I SA/Wr 1151/13), a także wyrok NSA z 8 stycznia 2019 r. (II FSK 3612/16).

Nie ma kosztu, nie ma przychodu

Z taką wykładnią nie zgodziły się sądy obu instancji. WSA w Warszawie (sygn. III SA/Wa 792/19) wziął pod uwagę to, że istnieje związek funkcjonalny pomiędzy kwotami otrzymanymi przez spółkę od ubezpieczyciela, a wypłaconym przez nią wcześniej odszkodowaniem. Skoro więc kwoty, które spółka przekazuje klientom, nie mogą być zaliczone przez nią do kosztów uzyskania przychodu, a ona sama otrzymuje następnie zwrot ich równowartości, to spełnione są warunki z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustaw o CIT – stwierdził WSA. Dodał, że odmienna wykładnia doprowadziłaby do sytuacji, w której spółka nie mogłaby pomniejszyć przychodu o odszkodowanie wypłacone klientom, natomiast musiałaby zapłacić podatek od jego równowartości przekazanej jej przez ubezpieczyciela. Więc mimo że nie uzyskałaby żadnego realnego przysporzenia majątkowego, musiałaby zapłacić podatek.
Na poparcie swoich wniosków WSA przywołał wyroki NSA z 21 sierpnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 3067/17 oraz II FSK 3068/17)
Sąd kasacyjny potwierdził to również w najnowszym wyroku. W uzasadnieniu sędzia Antoni Hanusz wyjaśnił, że skoro wypłacane przez spółkę odszkodowania nie mogą być uznane przez nią za koszt uzyskania przychodu, to trudno wyobrazić sobie, aby zwrot tych kwot przez ubezpieczyciela był dla niej przychodem. Taki przychód nie mógłby być pomniejszony o jakiekolwiek powiązane z nim koszty, a więc w całości podlegałby opodatkowaniu – zwrócił uwagę sędzia Hanusz.
Krytycznie podszedł też do rozważań fiskusa, czy opodatkowane mogą być „te same” czy „takie same” wydatki. Przypomniał, że pieniądze nie są znaczone i w praktyce zwracane podatnikom kwoty nie są tymi samymi środkami. ©℗

orzecznictwo

Wyrok NSA z 29 listopada 2022 r., sygn. akt II FSK 726/20 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia