Brak możliwości wszczęcia postępowania sądowego i egzekucyjnego w Ukrainie wobec ukraińskiego dłużnika nie uprawdopodabnia nieściągalności polskiej wierzytelności. W rezultacie odpis aktualizujący taką niespłaconą należność nie może być kosztem uzyskania przychodów – stwierdził dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej.

Spytała o to polska spółka, która przed wybuchem wojny w Ukrainie sprzedawała swoje produkty tamtejszym firmom. Należne kwoty wykazywała jako podatkowy przychód. Jeden z kontrahentów przestał jednak spłacać swoje zobowiązania jeszcze przed 24 lutego 2022 r.
Z powodu wojny w Ukrainie spółka nie ma możliwości wszczęcia tam teraz postępowania sądowego i egzekucyjnego. Ustaliła, że ukraiński kontrahent nie ma żadnego majątku (nieruchomości, pojazdów, udziałów w innych spółkach). Zarazem jednak nie toczą się wobec niego żadne postępowania upadłościowe ani restrukturyzacyjne. Nie został on także postawiony w stan likwidacji.
Spółka nie może skorzystać w tym zakresie z ulgi na złe długi w CIT, bo jednym z jej warunków jest, aby dochody wierzyciela i dochody dłużnika podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym w Polsce (zgodnie z art. 18f ust. 10 pkt 3 ustawy o CIT).
Spółka postanowiła więc skorzystać z innej możliwości wycofania swojego przychodu z opodatkowania. Chciała zaktualizować wartość swoich należności, a odpisy aktualizujące zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Co do zasady takie odpisy nie są podatkowym kosztem, co wynika z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT. Wyjątek uczyniono jednak dla odpisów aktualizujących od tej części należności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.
Jak traktować usługi pro bono w rozliczeniu podatkowym przedsiębiorcy
Jak traktować usługi pro bono w rozliczeniu podatkowym przedsiębiorcy

Zobacz również
Sposób uprawdopodobnienia wskazuje art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o CIT. W szczególności ma to miejsce, gdy:
  • dłużnik zmarł, został wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość albo
  • zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne lub został złożony wniosek o zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, lub zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
  • wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
  • wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.
Spółka tłumaczyła, że zawarty w art. 16 ust. 2a pkt 1 katalog jest otwarty. Dlatego – jak przekonywała – nieściągalność wierzytelności mogą uprawdopodobniać także: brak możliwości wszczęcia postępowania sądowego i egzekucyjnego w Ukrainie (z powodu działań wojennych), niespłacanie zobowiązań przez ukraińskiego kontrahenta, brak u niego znaczącego majątku.
Nie zgodził się z nią dyrektor KIS. Potwierdził, że zawarty w art. 16 ust. 2a pkt 1 katalog sposobów uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności jest faktycznie otwarty. Możliwe jest więc, że wierzyciel w inny sposób uprawdopodobni, iż jego należność jest nieściągalna.
Taką przesłanką nie może być jednak brak możliwości wszczęcia postępowania sądowego i egzekucyjnego w Ukrainie, niespłacanie zobowiązań przez kontrahenta czy nieposiadanie przez niego żadnego znaczącego majątku – stwierdził dyrektor KIS. ©℗
Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 5 września 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.291.2022.1.MZA