Odpisów amortyzacyjnych można dokonywać, jeśli środek trwały jest m.in. zdatny do użytku. Jeśli firma w trakcie prac badawczo-rozwojowych sprawdza prototyp i konfiguruje go, to nie jest on jeszcze zdatny do użytku – orzekł NSA.

Obecnie obowiązuje nowa ulga na prototyp (patrz: ramka), ale wykładnia sądu kasacyjnego jest wciąż aktualna, ponieważ prototypu nie można amortyzować.
Chodziło o producenta włóknin. Spółka realizowała innowacyjny projekt badawczo-rozwojowy, który polegał na opracowaniu prototypu – demonstracyjnej linii technologicznej do wysokowydajnej produkcji włóknin. Cel był taki, aby produkcja była możliwa nawet 24 godz. na dobę przez cały rok, a także żeby była bardziej ekologiczna i zużywała mniej energii.
Spółka podzieliła projekt na trzy etapy. W pierwszym powstał prototyp, w drugim i trzecim został on uruchomiony i dostrojone oraz sprawdzone zostały parametry całej linii technologicznej.
Minimalny CIT dopiero za dwa lata
Minimalny CIT dopiero za dwa lata

Zobacz również
Spór dotyczył tego, czy spółka może zaliczać odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej prototypu do kosztów kwalifikowanych ulgi badawczo-rozwojowej.
Firma uważała, że nie ma ku temu przeszkód, bo – jak podkreśliła – spełnia warunki, o których mowa w art. 18d ust. 1 i 3 ustawy o CIT. Ponosi bowiem koszty z tytułu działalności badawczo-rozwojowej, mieszczą się one w katalogu kosztów kwalifikowanych (art. 18d ust. 2–3 ustawy o CIT), a ona sama zalicza je do kosztów uzyskania przychodów (jako odpisy amortyzacyjne).
Zapewniła też, że prowadzi ewidencję, w której wyodrębnia koszty działalności badawczo-rozwojowej, a koszty te nie zostały jej zwrócone w jakiejkolwiek formie i nie przekraczają limitów określonych w ustawie o CIT.
Spółka podkreśliła też, że gdyby nie wykorzystywała prototypu w działalności badawczo-rozwojowej, to nie mogłaby przeprowadzić działań w ramach III etapu projektu.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził jednak, że spółka nie może zaliczać odpisów amortyzacyjnych od prototypu do kosztów kwalifikowanych ulgi B+R, ponieważ w ogóle jeszcze nie może go amortyzować. Wyjaśnił, że amortyzować można tylko środki trwałe zdatne do użytku, natomiast prototyp tego warunku nie spełnia. Nie jest on środkiem trwałym wykorzystywanym w działalności badawczo-rozwojowej, lecz efektem tej działalności, powstaje w wyniku prowadzenia prac rozwojowych – argumentował organ.
Tego samego zdania były sądy obu instancji. WSA w Gorzowie Wielkopolskim zwrócił uwagę na to, że spółka sama wskazała we wniosku o interpretację, iż dopiero realizacja trzech etapów, a nie tylko zbudowanie prototypu, będzie skutkować wykonaniem projektu, czyli zakończeniem prac badawczo-rozwojowych. Sąd nie zgodził się więc ze spółką, że prototyp stanowi środek trwały wykorzystywany do prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Jest on tylko wytworem tej działalności – stwierdził WSA (sygn. akt I SA/Go 578/19).
Tak samo orzekł wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny. Uzasadniając wyrok, sędzia Aleksandra Wrzesińska-Nowacka przypomniała, że odpisów amortyzacyjnych można dokonywać tylko, gdy środek trwały jest kompletny i zdatny do użytku. Natomiast w tej sprawie etapy II i III projektu miały służyć dopiero sprawdzeniu prototypu, a więc sprawdzeniu, czy będzie on zdatny do użytku.
– Nie można mówić, że prototyp był już wykorzystywany do prac badawczo-rozwojowych. Spółka sprawdzała dopiero jego działanie, zwłaszcza w etapach II i III – stwierdziła sędzia Wrzesińska-Nowacka.
Zwróciła uwagę na to, że w ramach etapów II i III prototyp był wykorzystywany do produkcji włóknin, ale to nie włókniny były przedmiotem prac badawczo-rozwojowych, tylko stworzenie nowej linii technologicznej.©℗
Ulga na prototyp
Obowiązująca od 1 stycznia 2022 r. ulga na prototyp (produkcję próbną) pozwala odliczyć od podstawy opodatkowania kwotę stanowiącą 30 proc. sumy kosztów produkcji próbnej nowego produktu i wprowadzenia takiego produktu na rynek (nie więcej jednak niż 10 proc. dochodu).
Jak tłumaczy Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej, „firma, która zdecyduje się przygotować prototyp, może zaliczyć wydatki poniesione na jego wytworzenie w koszty uzyskania przychodu, a ponadto – z tytułu ulgi na prototyp – zyska możliwość odliczenia dodatkowych 30 proc. wydatków od podstawy opodatkowania. Oznacza to, że za każdą złotówkę wydaną na opracowanie prototypu i próbną produkcję nowego towaru, dochód firmy zmniejszy się o 1,30 zł”.
W odpowiedzi na pytania DGP resort finansów wyjaśnił, że „w ramach ulgi na prototyp podatnik może odliczyć jednorazowo 30 proc. ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środka trwałego dla celów uruchomienia produkcji próbnej produktu, a nie odpisów amortyzacyjnych”. Pisaliśmy o tym w artykule „MF: Można połączyć ulgi na prototyp i robotyzację, ale są ograniczenia” (DGP nr 50/2022).

orzecznictwo

Wyrok NSA z 23 sierpnia 2022 r., sygn. akt II FSK 3142/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia