Jeszcze tylko dziś chętni mogą zmienić formę opodatkowania działalności gospodarczej na drugie półrocze br. – z ryczałtu na PIT według skali podatkowej. Warto jednak rozważyć niuanse i pułapki związane z przejściem na PIT.

Kto nie zdecyduje się teraz, będzie mógł jeszcze przejść na PIT przy rozliczeniu rocznym (do 2 maja 2023 r.), ale wtedy już za cały 2022 r., a nie tylko za drugie półrocze. Taką decyzję będą mogli podjąć wtedy również ryczałtowcy, którzy wynajmują nieruchomości. Więcej o zmianach dla wynajmujących piszemy dziś w tygodniku Podatki i Księgowość.
Wybierając już teraz PIT według skali podatkowej, trzeba złożyć naczelnikowi swojego urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu za okres 1 lipca – 31 grudnia 2022 r. Dziś mija termin na złożenie takiego oświadczenia.
Z wyliczeń sporządzonych dla DGP przez firmę Vialto Partners wynika, że wybór opodatkowania według skali podatkowej na drugie półrocze br. może się opłacać tylko niektórym podatnikom.

Dwa zeznania roczne

Kto przejdzie na skalę podatkową już teraz, nie będzie mógł potem wybrać jej za cały miniony 2022 r. W takiej sytuacji będzie musiał po zakończeniu tego roku złożyć dwa zeznania:
  • PIT-28, czyli zeznanie dla celów ryczałtu, w którym wykaże przychody za styczeń – czerwiec 2022 r. i
  • PIT-36, czyli zeznanie dla celów PIT, w którym wykaże dochody za lipiec – grudzień 2022 r.
Ponadto w odpowiedzi na pytanie DGP Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że jeśli przedsiębiorca prowadzi firmę w dwóch różnych formach (np. indywidualną działalność gospodarczą i spółkę cywilną), to może podjąć decyzję o przejściu z ryczałtu na skalę PIT w zakresie każdej z tych działalności odrębnie.
MF wyjaśniło bowiem: „w przypadku gdy podatnik złoży PIT-28, w którym rozliczy np. przychody osiągnięte w 2022 r. z działalności prowadzonej jednoosobowo, to nie ma przeszkód, żeby dla przychodów osiągniętych w 2022 r. ze spółki niebędącej osobą prawną, opodatkowanych w trakcie 2022 r. ryczałtem, wybrał skalę podatkową w zeznaniu PIT-36 złożonym po zeznaniu PIT-28”. Pisaliśmy o tym w artykule „MF rozwiewa kolejne wątpliwości w sprawie zmiany formy opodatkowania” (DGP nr 142/2022).

Skala czy ryczałt

Od 1 lipca br. skala PIT zyskała znacznie na atrakcyjności. Polski Ład 2.0 obniżył bowiem stawkę PIT z 17 proc. do 12 proc. (w odniesieniu do całego 2022 r.). Jest ona przez to niższa niż część stawek ryczałtu (15 proc. i 17 proc.), ale nadal wyższa niż stawki 8,5 proc., 5,5 proc. czy 3 proc. O tym, jaka stawka ryczałtu jest właściwa dla danego rodzaju działalności, piszemy dziś na s. B1.
Należy też pamiętać, że stawka 12 proc. PIT dotyczy jedynie dochodów do wysokości 120 tys. zł. Powyżej tej kwoty wzrasta do 32 proc.
Ale za to 30 tys. zł dochodu rocznie jest wolne od PIT. W ryczałcie takiej kwoty wolnej nie ma. Co więcej, kwota wolna 30 tys. zł przysługuje zarówno temu, kto zmieni ryczałt na skalę PIT za cały rok, jak i temu, kto będzie płacił PIT od dochodów tylko za pół roku (od 1 lipca do 31 grudnia 2022 r.).
Podatnicy rozliczający się z fiskusem według skali mogą się rozliczyć wspólnie z małżonkiem lub z samotnie wychowywanym dzieckiem, a także skorzystać z ulgi prorodzinnej (na dzieci). Ryczałtowcom te preferencje nie przysługują.
Michał Rodak, doradca podatkowy z Grant Thornton, wskazuje też, że zasady ogólne PIT będą bardziej opłacalne dla podatników korzystających z ulg B+R czy IP BOX.
Za wyborem skali PIT przemawia również możliwość odliczania podatkowych kosztów. Ryczałtowcy tego prawa nie mają – płacą podatek od przychodów.
– Ponadto wiele banków mniej korzystnie szacuje zdolność kredytową przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem niż według skali podatkowej – dodaje Michał Rodak.
Rozważając, co bardziej się opłaca, trzeba jednak wziąć pod uwagę również składkę zdrowotną. Tu wygrywa ryczałt. Składka wynosi bowiem 9 proc., ale podstawa jej wymiaru zależy od wysokości rocznych przychodów. Ponadto ryczałtowcy mogą odliczyć od przychodu połowę zapłaconej składki, zarówno za siebie, jak i za osoby współpracujące.
Przy wyborze skali PIT składka zdrowotna też wynosi 9 proc., ale jest naliczana od rzeczywistego dochodu i nie można jej w ogóle odliczyć.
Jak widać, różnic jest wiele, pisaliśmy o nich więcej w artykule „Wszystko o Polskim Ładzie. Co już wyjaśniono, a co wciąż budzi wątpliwości” (DGP nr 146/2022).

Można stracić preferencję…

Znajomość różnic między PIT a ryczałtem nie wystarczy. Trzeba też wiedzieć, gdzie czyhają pułapki związane z wyborem skali podatkowej na drugie półrocze 2022 r.
Przede wszystkim należy pamiętać, że decyzję o przejściu na skalę podatkową w trwającym 2022 r. można podjąć tylko raz. Kto teraz wybierze PIT na zasadach ogólnych, ten nie będzie mógł później wybrać tej formy opodatkowania za cały 2022 r. Ostrzegaliśmy o tym w artykule „Polski Ład 2.0: Zmiana formy opodatkowania z pułapką” (DGP nr 117/2022).
Jest to istotne zwłaszcza ze względu na prawa do preferencji podatkowych. Wybór skali PIT tylko na drugie półrocze br. oznacza utratę prawa do takich korzyści, jak wspólne rozliczenie z małżonkiem czy z samotnie wychowywanym dzieckiem. Jest ono bowiem możliwe tylko, gdy podatek według skali był opłacany za cały rok kalendarzowy.

…ale zyskać koszty

Przejście na skalę PIT od połowy roku może być natomiast bardziej opłacalne z innego powodu. Podatnik, który przejdzie w połowie roku z ryczałtu na zasady ogólne PIT, będzie mógł po sporządzeniu spisu z natury odliczyć koszt towarów handlowych, materiałów, wyrobów gotowych itd. kupionych lub wytworzonych w pierwszym półroczu 2022 r. lub wcześniej. Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP, o czym pisaliśmy w artykułach: „Rezygnacja z ryczałtu od 1 lipca br. pozwala odzyskać koszty” (DGP nr 127/2022) oraz „Polski Ład 2.0: Kto szybko zdecyduje, ten zyska na kosztach” (DGP nr 122/2022).
Kto natomiast po zakończeniu roku postanowi przejść na skalę podatkową za cały miniony 2022 r., ten:
  • jeżeli sporządził na 31 grudnia 2021 r. remanent towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków – uwzględni go jako remanent początkowy dla celów PIT, czyli na 1 stycznia 2022 r.,
  • jeżeli nie sporządził remanentu na 1 stycznia 2022 r. (bo nie sporządził go na 31 grudnia 2021 r.), to jako wartość remanentu początkowego będzie musiał przyjąć 0 zł.
Tak wynika wprost z art. 15 ust. 5 ustawy nowelizującej z 9 czerwca br. (Dz.U. poz. 1265), zwanej potocznie Polskim Ładem 2.0.
Zerowy remanent początkowy jest bardzo niekorzystny, bo oznacza, że podatnik wykaże w przyszłości przychód, ale nie będzie mógł pomniejszyć go o koszt jego uzyskania (z tytułu różnic remanentowych).
W takiej sytuacji mogą się znaleźć podatnicy, którzy nie sporządzili remanentu na koniec 2021 r., bo nie mieli takiej potrzeby. Przykładem są osoby, które w 2021 r. płaciły ryczałt ewidencjonowany (od 2019 r. ryczałt nie wymaga już sporządzania spisu z natury) lub rozliczały się z fiskusem według karty podatkowej.
Estoński CIT nie dla kreatywnych. Nie wszyscy mogą przejść na ryczałt
Estoński CIT nie dla kreatywnych. Nie wszyscy mogą przejść na ryczałt

Zobacz również

Możliwa dopłata składki

Niewykluczone, że podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, którzy od 1 lipca przeszli na skalę podatkową, będą musieli na koniec roku dopłacić składkę zdrowotną za pierwsze półrocze. To efekt nieprecyzyjnego przepisu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.
– Nie ma pewności, czy o wysokości składki ryczałtowca za pierwsze półrocze będą decydowały przychody z całego 2022 r., a więc jaka będzie ostateczna kwota miesięcznej składki za pierwsze pół roku – mówił Michał Rodak, doradca podatkowy w Grant Thornton.
Na problem ten zwróciliśmy uwagę w artykule „Na ryczałtowców przechodzących na skalę może czekać pułapka” (DGP nr 137/2022).

Trzeba policzyć

Marta Chacińska, starszy konsultant w Vialto Partners, wskazuje, że nie można jednoznacznie odpowiedzieć, która opcja jest najbardziej korzystna dla ryczałtowców; czy za cały rok skala podatkowa, czy ryczałt, czy może pół roku jedna forma opodatkowania, a pół roku druga.
– To zależy od wielu czynników: wysokości przychodów, wysokości ponoszonych kosztów oraz stawki ryczałtu, którą jest opodatkowana działalność danego przedsiębiorcy – wylicza ekspertka. Dodaje, że szczególnie skomplikowana jest sytuacja przedsiębiorców korzystających z kilku stawek ryczałtu naraz.
Dlatego uważa, że każdy przedsiębiorca musi przeanalizować swoją sytuację indywidualnie.
Częściowo pomocne mogą być wyliczenia przygotowane dla DGP przez Vialto Partners. Należy pamiętać, że zostały one sporządzone przy określonych założeniach.

Komu się opłaci

Ryczałt może być lepszy niż PIT
Ryczałt może być lepszy niż PIT

Zobacz również
– Z prezentowanych wyliczeń można wnioskować, że im niższe przychody, tym skala podatkowa jest bardziej opłacalna. Wynika to z możliwości zastosowania kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł), niższej stawki PIT (12 proc.) w porównaniu z ryczałtem (15 proc.), możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów – tłumaczy Marta Chacińska.
Ekspertka dodaje, że wybór skali podatkowej tylko na drugie półrocze 2022 r. wydaje się atrakcyjnym rozwiązaniem dla ryczałtowców opodatkowanych 15-proc. stawką tego podatku osiągających roczne przychody na poziomie ok. 180–420 tys. zł.
– Przy rocznych przychodach na poziomie ok. 310 tys. zł różnica pomiędzy ryczałtem przez cały rok a opcją pół na pół (6 miesięcy ryczałt i 6 miesięcy PIT według skali) może wynieść nawet ok. 5 tys. zł – wskazuje Chacińska.
Z wyliczeń wynika, że przy 12-proc. ryczałcie przejście na PIT od 1 lipca br. jest korzystne dla podatnika w węższym przedziale przychodowym (ok. 160–365 tys. zł). Z kolei dla osób rozliczających się ryczałtem w wysokości 8,5 proc. zmiana w ciągu roku jest opłacalna, jeżeli roczne przychody mieszczą się w przedziale 90–185 tys. zł.
W najprostszej sytuacji są podatnicy o najwyższych dochodach – w ich przypadku najbardziej opłacalne jest pozostawienie opodatkowania ryczałtem przez cały rok (przy ryczałcie 15 proc. – od ok. 420 tys. zł, przy ryczałcie 12 proc. – od ok. 365 tys. zł, przy ryczałcie 8,5 proc. – od ok. 185 tys. zł). ©℗
Porównanie form opodatkowania – skali PIT i ryczałtu w trzech wariantach
Pogrubienie – wariant najbardziej korzystny
Podkreślenie – wariant najmniej korzystny
Założenia: Wynagrodzenie roczne 100 tys. zł, 200 tys. zł i 400 tys. zł; koszty uzyskania przychodu na poziomie 20 proc.;
Sstawki ryczałtu 8,5 proc., 12 proc. oraz 15 proc.
Wynagrodzenie brutto 100 tys. zł
Netto Netto Netto
skala PIT 75 316,76 skala PIT 75 316,76 skala PIT 75 316,76
ryczałt stawka 15 proc. (cały rok) 66 429,85 ryczałt stawka 12 proc.(cały rok) 68 892,85 ryczałt stawka 8,5 proc. (cały rok) 71 766,85
ryczałt 15 proc./skala (zmiana w połowie roku) 73 611,14 ryczałt 12 proc./skala (zmiana w połowie roku) 74 863,14 ryczałt 8,5 proc./skala (zmiana w połowie roku) 76 323,14
Wynagrodzenie brutto 200 tys. zł
Netto Netto Netto
skala PIT 153 423,76 skala PIT 153 423,76 skala PIT 153 423,76
ryczałt stawka 15 proc. (cały rok) 151 429,85 ryczałt stawka 12 proc. (cały rok) 156 892,85 ryczałt stawka 8,5 proc. (cały rok) 163 266,85
ryczałt 15 proc./skala (zmiana w połowie roku) 156 773,29 ryczałt 12 proc./skala (zmiana w połowie roku) 159 505,29 ryczałt 8,5 proc./skala (zmiana w połowie roku) 162 691,29
Wynagrodzenie brutto 400 tys. zł
Netto Netto Netto
skala PIT 287 823,76 skala PIT 287 823,76 skala PIT 287 823,76
ryczałt stawka 15 proc.(cały rok) 316 457,87 ryczałt stawka 12 proc.(cały rok) 327 840,87 ryczałt stawka 8,5 proc. (cały rok) 341 119,87
ryczałt 15 proc./skala (zmiana w połowie roku) 318 427,29 ryczałt 12 proc./skala (zmiana w połowie roku) 324 159,29 ryczałt 8,5 proc./skala (zmiana w połowie roku) 330 845,29
Opr. Marta Chacińska, starszy konsultant w Vialto Partners