Podatnik nabywa produkty rolne od rolników ryczałtowych. Najczęściej zapłaty dokonuje przelewem, jednak zdarza mu się zapłacić w gotówce. W takich przypadkach nie przysługuje mu prawo do odliczenia podatku z faktur VAT RR. Czy może jednak zaliczać podatek do kosztów uzyskania przychodów?
Zryczałtowany zwrot podatku wypłacany rolnikom ryczałtowym zwiększa u nabywcy kwotę podatku naliczonego (a w konsekwencji może być odliczany od podatku należnego) tylko wtedy, gdy spełnione są warunki określone w art. 116 ust. 6 ustawy o VAT. Jednym z nich jest, aby zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego.
Kwestią sporną jest przy tym to, czy wypłacany rolnikom ryczałtowym zryczałtowany zwrot podatku, który nie podlega odliczeniu jako podatek naliczony (np. ze względu na dokonanie zapłaty gotówką, a więc naruszenie warunku zapłaty na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego), może być przez dokonującego zakupów czynnego podatnika VAT zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
W przeszłości organy podatkowe uważały, że tak (zob. pismo dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z 22 grudnia 2004 r., sygn. BI/005-0779/04). Z czasem jednak zmieniły zdanie, czego przykładem mogą być interpretacje: dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 30 maja 2012 r. (nr IPTPB1/415-153/12-4/MD), dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 3 grudnia 2013 r. (nr IBPBI/1/415-1156/13/WRz) czy dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 stycznia 2014 r. (nr ITPB1/415-1123/13/AK). W ostatniej z nich czytamy, że „w sytuacji, kiedy wnioskodawcy nie przysługuje prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o zryczałtowany zwrot podatku od nabywanych od rolnika ryczałtowego produktów rolnych – w związku z niedopełnieniem obowiązków wynikających z przepisów ustawy o VAT poprzez niespełnienie warunku terminowej zapłaty należności z faktury VAT – to nieodliczony VAT nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów”.
Co istotne, również sądy administracyjne podzielają to stanowisko. Jako przykład wskazać można wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 27 maja 2013 r. (sygn. akt I SA/Gd 682/13), w którym sąd oddalił skargę na jedną z interpretacji indywidualnych, stwierdzając, że „skoro (...) skarżący utracił prawo do odliczenia na skutek niedopełnienia warunków ustawowych – bez względu na okoliczności, z powodu których nie doszło do spełnienia warunków określonych przepisem ustawy o VAT – nie ma żadnego uzasadnienia dla przyjęcia, iż podatek naliczony stanowi koszt uzyskania przychodu”.
Za dominujące uznać należy stanowisko, że w przypadkach, gdy za produkty rolne nabywane od rolników ryczałtowych podatnik dokonuje zapłaty w gotówce, nie jest uprawniony do zaliczenia kwot podatku z faktur VAT RR do kosztów uzyskania przychodów.
Podstawa prawna
Art. 116 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). Art. 22 ust. 1 oraz art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).