Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn nie przysługuje, jeżeli darowizna dla najbliższego członka rodziny, z przeznaczeniem na zakup mieszkania z rynku wtórnego, zostanie wpłacona bezpośrednio na konto sprzedającego – uważa dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej
Inaczej jest przy wpłacie darowizny bezpośrednio na konto dewelopera. W takiej sytuacji stosuje się zwolnienie z podatku, jeżeli obdarowany udokumentuje otrzymanie darowizny dowodem przekazania pieniędzy bezpośrednio na rachunek dewelopera. Potwierdził to już w 2012 r. minister finansów w interpretacji ogólnej nr PL/LM/834/10/BNJ/12/41 (Dz.U. MF poz. 9).
Na konto sprzedającego…
Co innego, gdy mieszkanie jest kupowane na rynku wtórnym, a więc sprzedający nie jest deweloperem. O taką właśnie sytuację spytał mężczyzna, któremu ojciec podarował pieniądze na zakup mieszkania. Kwota została wpłacona bezpośrednio na rachunek sprzedającego. Uznano bowiem, że przelewy najpierw na konto obdarowanego, a następnie na konto sprzedawcy potrwałyby zbyt długo i do tego czasu mieszkanie mogłoby zostać sprzedane komuś innemu.
Mężczyzna chciał się upewnić, że nie zapłaci podatku od spadków i darowizn, ale nie zgodził się z nim dyrektor KIS. Stwierdził, że w tej sytuacji nie został spełniony jeden z warunków zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1043). Chodzi o udokumentowanie darowizny dowodem przekazania na rachunek bankowy.
Dyrektor KIS przyznał, że zgodnie z utartą linią interpretacyjną i orzeczniczą warunek ten uważa się za spełniony również wtedy, gdy wpłata dokonywana jest na rachunek bankowy osoby trzeciej, z tym że na subkonto wyodrębnione w ramach tego rachunku dla osoby obdarowanej. Takie subkonta – wyjaśnił – są wyodrębniane w ramach rachunków prowadzonych dla deweloperów i spółdzielni mieszkaniowych.
Natomiast w tej sprawie mamy do czynienia z inną sytuacją i dlatego podatek trzeba zapłacić – stwierdził dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 28 czerwca 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.229.2021.2.BB).
…lub wierzyciela
Podobne stanowisko dyrektor KIS zajął w interpretacji z 9 lutego 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.1.2022.1.JKA). Chodziło o sytuację, w której ojciec przekazał pieniądze bezpośrednio na rachunki bankowe wierzycieli swojej córki, tym samym regulując jej zobowiązania.
Wpłata na rachunek
Nadal też fiskus nie zgadza się na zwolnienie, gdy gotówka jest wpłacana na rachunek bankowy przez samego obdarowanego. Przykładem takiej niekorzystnej wykładni jest interpretacja dyrektora KIS z 30 czerwca 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.30.2022.2.MD). Chodziło o sytuację, w której dziadek przekazał gotówkę wnuczce, a ta wpłaciła je na swoje konto w oddziale banku.
Dyrektor KIS uznał, że dowód takiej wpłaty nie wystarczy do zwolnienia z podatku, ponieważ została na nim wskazana – jako osoba wpłacająca – sama wnuczka, nawet jeżeli w tytule transakcji wpisała ona, że wpłaca pieniądze w wykonaniu umowy darowizny.
Fiskus od dawna nie zmienia w tej kwestii zdania, mimo że inaczej orzekają sądy administracyjne.
Przykładem są wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z: 11 grudnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 3954/17), 11 lipca 2019 r. (sygn. akt II FSK 2620/17), 18 czerwca 2019 r. (sygn. akt II FSK 2377/17), 11 kwietnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 1470/17), 12 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II FSK 1628/11).
Tak samo orzekły sądy wojewódzkie w nieprawomocnych na razie wyrokach m.in.: z 11 sierpnia 2021 r. (sygn. akt I SA/Kr 376/21), z 25 sierpnia 2020 r. (sygn. akt I SA/Łd 861/19) i z 13 marca 2020 r. (sygn. akt I SA/Lu 742/19).
Według sądów z art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy nie wynika, aby obdarowany nie mógł skorzystać ze zwolnienia od podatku w sytuacji, gdy najpierw wykonywana jest umowa darowizny (wręczenie środków pieniężnych obdarowanemu przez darczyńcę), a dopiero potem wpłata przez obdarowanego otrzymanych środków, już jako własnych, na swój rachunek.
W jednym ze wspomnianych wyroków NSA wyjaśnił, że wykładnia art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy nie może sprowadzać się do szukania sensu poszczególnych wyrazów, lecz powinna być połączona z analizą celu regulacji prawnej. Przepis ten – jak podkreślił sąd kasacyjny – ma zapewniać ochronę interesów majątkowych członków najbliżej rodziny.
Dlatego – zdaniem NSA – nie można poprzestać wyłącznie na wykładni literalnej. Istotne jest, czy darowizna pomiędzy osobami wymienionymi w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy rzeczywiście miała miejsce – podkreślił sąd. ©℗