Czy protokół przesłuchania, w którym jako podstawę prawną wpisano art. 308 kodeksu postępowania karnego, jest sporządzany w trakcie kontroli celno-skarbowej czy w ramach tzw. czynności procesowych
Od odpowiedzi na to pytanie zależy, który organ jest właściwy do wydania decyzji w sprawie podatku akcyzowego. W pierwszym wypadku właściwym do wydania tej decyzji będzie naczelnik urzędu celno-skarbowego (USC), w drugim – naczelnik urzędu skarbowego (US). Odpowiedź na to pytanie nie jest obecnie przesądzona.
Moim zdaniem protokół przeszukania sporządzony zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego nie jest dokumentem powstałym w postępowaniu odrębnym od kontroli celno-skarbowej. Prawo przeszukiwania lokalu w trybie i przypadkach określonych w przepisach k.p.k. przysługuje bowiem funkcjonariuszom UCS przy wykonywaniu zadań wymienionych w art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 813 ze zm.), a nie niezależnie od nich.
Konsekwentnie więc, jeżeli funkcjonariusze UCS stwierdzą nieprawidłowości w zakresie akcyzy, to zawsze organem podatkowym właściwym w zakresie wydania decyzji wymierzającej akcyzę będzie naczelnik urzędu UCS, a nie naczelnik US. Wynika to z art. 14 ust. 1b ustawy o podatku akcyzowym, który w tym zakresie brzmi jednoznacznie.
Chodzi przy tym o wszelkie kontrole celno-skarbowe w zakresie akcyzy, a więc nie tylko te, które dotyczą przestrzegania przepisów podatkowych (art. 54 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS), lecz także np. kontrole stosowania znaków akcyzy i oznaczania nimi wyrobów akcyzowych.
Nie ma znaczenia, czy są one wszczynane na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej (art. 62 ust. 1 ustawy o KAS), czy są wykonywane na podstawie okazanej legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia do wykonywania kontroli (art. 62 ust. 5 ustawy o KAS).
W ramach kontroli…
Ustawa o KAS pozwala w ramach kontroli celno-skarbowej przeszukiwać lokale, inne pomieszczenia, miejsca oraz rzeczy (art. 64 ust. 1 pkt 6 i art. 81 ust. 1 pkt 5). Z przeszukania sporządza się protokół.
Gdy takie przeszukanie odbywa się na podstawie stałego upoważnienia do wykonywania kontroli, to jest to przeszukanie przeprowadzone w ramach kontroli celno-skarbowej.
Jeśli w trakcie przeszukania zostaną stwierdzone nieprawidłowości w zakresie akcyzy (np. zostanie znaleziony płyn do papierosów elektronicznych bez znaków akcyzy), to właściwym do wydania decyzji w zakresie akcyzy jest zawsze naczelnik UCS.
Skąd więc biorą się wątpliwości?
…i czynności procesowych
Rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw to jedne z tych zadań KAS, przy wykonywaniu których funkcjonariusze, oprócz uprawnień określonych w art. 64 ustawy o KAS, mają prawo do zatrzymywania i przeszukiwania osób, zatrzymywania rzeczy oraz przeszukiwania lokali mieszkalnych, pomieszczeń i innych miejsc, bagażu, ładunku i środków przewozowych w trybie i przypadkach określonych w przepisach k.p.k. Tak stanowi art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS.
Z tego prawa wywodzone jest uprawnienie do prowadzenia przez funkcjonariuszy UCS – niezależnie od kontroli celno-skarbowej – czynności zwanych procesowymi , o których mowa w art. 308 k.p.k.
Przepisy tego kodeksu stosuje się odpowiednio do przeszukania (zgodnie z art. 64 ust. 9 ustawy o KAS). Przeszukanie lokalu wymaga zatem spisania protokołu, zgodnie z art. 143 par. 1 pkt 6 k.p.k.
Podstawa sporządzenia protokołu
Zasadą jest, jak już zostało to wspomniane, że z przeszukania lokali, innych pomieszczeń, miejsc lub rzeczy sporządza się protokół. Wynika to z art. 81 ust. 1 pkt 5 ustawy o KAS.
Wyjątek jest zapisany w art. 81 ust. 7 tej ustawy. Przepis ten stanowi, że nie sporządza się protokołu z czynności kontrolnych wykonywanych m.in. w miejscach, o których mowa w art. 62 ust. 5 ustawy o KAS (czyli przeprowadzanych na podstawie stałego upoważnienia do kontroli), jeśli czynność ta została udokumentowana w sposób określony w odrębnych przepisach. Takim odrębnym przepisem jest właśnie art. 143 par. 1 pkt 6 k.p.k.
Stąd rodzi się wątpliwość, czy protokół przesłuchania, w którym jako podstawę prawną wskazano art. 308 k.p.k., jest sporządzony w trakcie kontroli celno-skarbowej czy w ramach tzw. czynności procesowych, wykonywanych na podstawie art. 308 k.p.k.
W pierwszym wypadku, jak już powiedzieliśmy, właściwym do wydania decyzji w akcyzie będzie naczelnik UCS, w drugim – naczelnik US.
Odpowiedź w upoważnieniu
Należy zauważyć, że zadania wykonywane przez funkcjonariusza UCS posługującego się stałym upoważnieniem do wykonywania kontroli są zadaniami wykonywanymi w trakcie kontroli celno-skarbowej. W upoważnieniu jest bowiem mowa o kontroli celno-skarbowej, a nie o czynnościach procesowych.
Jeżeli funkcjonariusz UCS nie ma przy sobie legitymacji służbowej i stałego upoważnienia do kontroli, to nie może przeprowadzać czynności kontrolnych, a tym bardziej czynności procesowych.
Skoro upoważnienie do kontroli celno-skarbowej jest stałe, to funkcjonariusz USC nie może swobodnie decydować, czy na czas przeszukania legitymuje się tym upoważnieniem i w związku z tym prowadzi przeszukanie na postawie ustawy o KAS, czy chowa je do kieszeni i przeszukanie prowadzi na podstawie k.p.k. ©℗
Skoro upoważnienie do kontroli celno-skarbowej jest stałe, to funkcjonariusz nie może swobodnie schować go do kieszeni i prowadzić przeszukania na podstawie k.p.k.
Autor przedstawił w artykule wyłącznie własne stanowisko
