Czy protokół przesłuchania, w którym jako podstawę prawną wpisano art. 308 kodeksu postępowania karnego, jest sporządzany w trakcie kontroli celno-skarbowej czy w ramach tzw. czynności procesowych

Od odpowiedzi na to pytanie zależy, który organ jest właściwy do wydania decyzji w sprawie podatku akcyzowego. W pierwszym wypadku właściwym do wydania tej decyzji będzie naczelnik urzędu celno-skarbowego (USC), w drugim – naczelnik urzędu skarbowego (US). Odpowiedź na to pytanie nie jest obecnie przesądzona.
Moim zdaniem protokół przeszukania sporządzony zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego nie jest dokumentem powstałym w postępowaniu odrębnym od kontroli celno-skarbowej. Prawo przeszukiwania lokalu w trybie i przypadkach określonych w przepisach k.p.k. przysługuje bowiem funkcjonariuszom UCS przy wykonywaniu zadań wymienionych w art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 813 ze zm.), a nie niezależnie od nich.
Konsekwentnie więc, jeżeli funkcjonariusze UCS stwierdzą nieprawidłowości w zakresie akcyzy, to zawsze organem podatkowym właściwym w zakresie wydania decyzji wymierzającej akcyzę będzie naczelnik urzędu UCS, a nie naczelnik US. Wynika to z art. 14 ust. 1b ustawy o podatku akcyzowym, który w tym zakresie brzmi jednoznacznie.
Chodzi przy tym o wszelkie kontrole celno-skarbowe w zakresie akcyzy, a więc nie tylko te, które dotyczą przestrzegania przepisów podatkowych (art. 54 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS), lecz także np. kontrole stosowania znaków akcyzy i oznaczania nimi wyrobów akcyzowych.
Nie ma znaczenia, czy są one wszczynane na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej (art. 62 ust. 1 ustawy o KAS), czy są wykonywane na podstawie okazanej legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia do wykonywania kontroli (art. 62 ust. 5 ustawy o KAS).

W ramach kontroli…

Ustawa o KAS pozwala w ramach kontroli celno-skarbowej przeszukiwać lokale, inne pomieszczenia, miejsca oraz rzeczy (art. 64 ust. 1 pkt 6 i art. 81 ust. 1 pkt 5). Z przeszukania sporządza się protokół.
Gdy takie przeszukanie odbywa się na podstawie stałego upoważnienia do wykonywania kontroli, to jest to przeszukanie przeprowadzone w ramach kontroli celno-skarbowej.
Jeśli w trakcie przeszukania zostaną stwierdzone nieprawidłowości w zakresie akcyzy (np. zostanie znaleziony płyn do papierosów elektronicznych bez znaków akcyzy), to właściwym do wydania decyzji w zakresie akcyzy jest zawsze naczelnik UCS.
Skąd więc biorą się wątpliwości?

…i czynności procesowych

Rozpoznawanie, wykrywanie i zwalczanie przestępstw to jedne z tych zadań KAS, przy wykonywaniu których funkcjonariusze, oprócz uprawnień określonych w art. 64 ustawy o KAS, mają prawo do zatrzymywania i przeszukiwania osób, zatrzymywania rzeczy oraz przeszukiwania lokali mieszkalnych, pomieszczeń i innych miejsc, bagażu, ładunku i środków przewozowych w trybie i przypadkach określonych w przepisach k.p.k. Tak stanowi art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy o KAS.
Z tego prawa wywodzone jest uprawnienie do prowadzenia przez funkcjonariuszy UCS – niezależnie od kontroli celno-skarbowej – czynności zwanych procesowymi , o których mowa w art. 308 k.p.k.
Przepisy tego kodeksu stosuje się odpowiednio do przeszukania (zgodnie z art. 64 ust. 9 ustawy o KAS). Przeszukanie lokalu wymaga zatem spisania protokołu, zgodnie z art. 143 par. 1 pkt 6 k.p.k.

Podstawa sporządzenia protokołu

Zasadą jest, jak już zostało to wspomniane, że z przeszukania lokali, innych pomieszczeń, miejsc lub rzeczy sporządza się protokół. Wynika to z art. 81 ust. 1 pkt 5 ustawy o KAS.
Wyjątek jest zapisany w art. 81 ust. 7 tej ustawy. Przepis ten stanowi, że nie sporządza się protokołu z czynności kontrolnych wykonywanych m.in. w miejscach, o których mowa w art. 62 ust. 5 ustawy o KAS (czyli przeprowadzanych na podstawie stałego upoważnienia do kontroli), jeśli czynność ta została udokumentowana w sposób określony w odrębnych przepisach. Takim odrębnym przepisem jest właśnie art. 143 par. 1 pkt 6 k.p.k.
Stąd rodzi się wątpliwość, czy protokół przesłuchania, w którym jako podstawę prawną wskazano art. 308 k.p.k., jest sporządzony w trakcie kontroli celno-skarbowej czy w ramach tzw. czynności procesowych, wykonywanych na podstawie art. 308 k.p.k.
W pierwszym wypadku, jak już powiedzieliśmy, właściwym do wydania decyzji w akcyzie będzie naczelnik UCS, w drugim – naczelnik US.

Odpowiedź w upoważnieniu

Coraz mniej kontroli skarbowych. Maleją też wpływy do budżetu
Coraz mniej kontroli skarbowych. Maleją też wpływy do budżetu

Zobacz również
Należy zauważyć, że zadania wykonywane przez funkcjonariusza UCS posługującego się stałym upoważnieniem do wykonywania kontroli są zadaniami wykonywanymi w trakcie kontroli celno-skarbowej. W upoważnieniu jest bowiem mowa o kontroli celno-skarbowej, a nie o czynnościach procesowych.
Jeżeli funkcjonariusz UCS nie ma przy sobie legitymacji służbowej i stałego upoważnienia do kontroli, to nie może przeprowadzać czynności kontrolnych, a tym bardziej czynności procesowych.
Skoro upoważnienie do kontroli celno-skarbowej jest stałe, to funkcjonariusz USC nie może swobodnie decydować, czy na czas przeszukania legitymuje się tym upoważnieniem i w związku z tym prowadzi przeszukanie na postawie ustawy o KAS, czy chowa je do kieszeni i przeszukanie prowadzi na podstawie k.p.k. ©℗
Skoro upoważnienie do kontroli celno-skarbowej jest stałe, to funkcjonariusz nie może swobodnie schować go do kieszeni i prowadzić przeszukania na podstawie k.p.k.
Autor przedstawił w artykule wyłącznie własne stanowisko