Wartość prawa użytkowania wieczystego gruntów górniczych, przekazanego nieodpłatnie innemu podmiotowi, może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodu – orzekł NSA
Zdaniem sądu kasacyjnego takie prawo jest środkiem trwałym w rozumieniu nie tylko ustawy o rachunkowości, ale także ustawy z 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1821 ze zm.).
Chodziło o spółkę zajmującą się wydobyciem kopalin, która w przeszłości nieodpłatnie przekazała innemu podmiotowi nierentowne zakłady górnicze w celu ich likwidacji. Zrobiła to w trybie określonym w art. 8a ust. 1 ustawy z 7 września 2007 r.
W skład darowanego majątku wchodziły m.in. prawa użytkowania wieczystego gruntów. Spółka była przekonana, że ich wartość będzie mogła zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 8b ust. 2 ustawy z 7 września 2007 r. Zgodnie z tym przepisem podatkowym kosztem jest wartość początkowa środków trwałych wchodzących w skład przekazanej nieodpłatnie kopalni, zakładu górniczego lub jego oznaczonej części – w części niepokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych.
Całość kosztem
Spółka uważała, że w tym wypadku prawo użytkowania wieczystego gruntów należy również uznać za środek trwały, a ponieważ nie podlega ono amortyzacji podatkowej (zabrania tego art. 16c pkt 1 ustawy o CIT), to cała jego wartość może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.
Przekonywała, że odmienna wykładnia byłaby sprzeczna z celem ustawodawcy, który pozwalając na darowizny nierentownego majątku na rzecz innych podmiotów, chciał umożliwić przedsiębiorstwom górniczym kontynuację działalności w sposób ekonomicznie uzasadniony.
Spółka argumentowała również, że prawo użytkowania wieczystego jest uznawane za środek trwały na gruncie art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1864).
To jest prawo
Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Odwołał się bowiem do art. 16b ustawy o CIT i stwierdził, że z przepisu tego pośrednio wynika, iż prawo użytkowania wieczystego jest wartością niematerialną i prawną, a nie środkiem trwałym.
Uznał, że nie mają tu znaczenia ustawa o rachunkowości ani rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych. Odmówił więc spółce prawa do zaliczenia wartości przekazanego nieodpłatnie prawa użytkowania wieczystego gruntów do kosztów uzyskania przychodu.
To środek trwały
Sądy obu instancji przyznały rację spółce. Jak podkreślił WSA w Gliwicach w wyroku z 28 maja 2019 r. (sygn. I SA/Gl 107/19), żaden przepis ustawy o CIT nie rozstrzyga, czy prawo wieczystego użytkowania gruntów jest środkiem trwałym czy wartością niematerialną i prawną. Jest tylko przepis zakazujący podatkowej amortyzacji tego prawa (art. 16c pkt 1 ustawy o CIT).
W takiej sytuacji – uznał WSA – uzasadnione jest odwołanie się do ustawy o rachunkowości i rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych, a z nich wynika, że jest to środek trwały.
Na poparcie swojego stanowiska WSA przywołał dotychczasowe orzecznictwo sądu kasacyjnego, z którego również wynika, iż prawo wieczystego użytkowania gruntów jest co do zasady uznawane za niepodlegający amortyzacji środek trwały. Przykładem są wyroki NSA z 29 stycznia 2014 r. (sygn. II FSK 302/12), z 7 lipca 2015 r. (sygn. II FSK 1365/13), z 13 października 2016 r. (sygn. II FSK 3108/14) i z 3 stycznia 2018 r. (sygn. II FSK 3120/16).
NSA podtrzymał tę wykładnię. Potwierdził, że skoro ustawodawca nie zdefiniował wprost w ustawie o CIT, czym jest prawo użytkowania wieczystego, to należałoby odnieść się do innych przepisów, np. do ustawy o rachunkowości, w których jest ono określone jako środek trwały.
– W takiej sytuacji przepisy ustawy z 7 września 2007 r. należałoby uznać za lex specialis, a spółka może na ich podstawie zaliczyć wartość nieodpłatnie przekazanego prawa użytkowania wieczystego do kosztów uzyskania przychodu – uzasadnił sędzia Jan Grzęda. ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 10 lutego 2022 r., sygn. akt II FSK 2229/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
