Jeżeli organ niewłaściwie doręczył decyzję, to nie weszła ona do obrotu prawnego i w rezultacie podatnik nie mógł wnieść na nią skargi do sądu – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny
Sprawa dotyczyła podatnika, który w 2013 r. importował na teren Unii Europejskiej cytrynian sodu i kwas cytrynowy. Ze zgłoszeń celnych wynikało, że towar pochodził z Malezji, więc naczelnik urzędu celnego zastosował stawkę celną w wysokości 3 proc.
Po trzech latach dyrektor izby celnej dostał jednak raport Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). Urząd poinformował, że ujawnił proceder omijania środków antydumpingowych nałożonych na cytrynian sodu oraz kwas cytrynowy pochodzące z Chin. Proceder polegał na wysyłaniu tych towarów z Chin do Malezji, a dopiero potem do odbiorców w Unii Europejskiej.
W związku z tym dyrektor Izby Celnej w Gdyni wszczął postępowanie celne wobec podatnika i wydał decyzję podnoszącą stawkę celną na sprowadzone towary do 6,5 proc. W rezultacie zwiększyła się należność celna, co miało przełożenie na VAT z tytułu importu. Dyrektor izby nakazał podatnikowi dopłacić ponad 100 tys. zł VAT oraz odsetki za zwłokę.
Problem polegał na tym, że decyzje podatkowe doręczył adwokatowi, który był umocowany jedynie do reprezentowania podatnika w sprawie należności celnych, ale nie podatkowych.
WSA w Gdańsku uznał, że mimo tego decyzje w sprawie VAT były prawidłowe. Stwierdził, że co prawda zostały one błędnie doręczone, ale podatnik nie poniósł negatywnych skutków prawnych, bo skargę na decyzje wniósł do sądu w terminie. Błędne doręczenie nie miało więc wpływu na wynik sprawy – orzekł WSA (sygn. akt I SA/Gd 763/17).
Innego zdania był sąd kasacyjny. W całości uchylił wyroki WSA, a zarazem odrzucił skargę. Kierował się tu bowiem art. 189 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.), zgodnie z którym, jeżeli skarga uległa odrzuceniu lub istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, to NSA uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.
Jak wyjaśnił sędzia Zbigniew Łoboda, NSA mógł tak zrobić mimo braku tego rodzaju zarzutów w skardze kasacyjnej. Zgodnie bowiem z uchwałą z 8 grudnia 2009 r. (sygn. akt II GPS 5/09) dopuszczalne jest zastosowanie z urzędu art. 189 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, niezależnie od zarzutów skargi kasacyjnej.
Istotna w tej sprawie była też uchwała z 7 marca 2022 r. (sygn. akt I FPS 4/21) dotycząca kwestii błędnego doręczenia decyzji. NSA uznał, że ona również powinna być zastosowana w tej sprawie, bo naczelnik urzędu celnego kierował decyzje w sprawie VAT do podatnika, a dyrektor izby celnej do pełnomocnika, mimo że ten nie reprezentował podatnika w postępowaniu podatkowym, tylko celnym.
NSA nie zgodził się z WSA, że naruszenie to nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy. – W świetle uchwały z 7 marca 2022 r. doręczenie decyzji pełnomocnikowi, a nie podatnikowi, nie ma mocy wiążącej. Nie można więc rozpatrywać zagadnienia doręczenia w kontekście wpływu na wynik sprawy – podkreślił sędzia Łoboda.
Wyjaśnił, że nieprawidłowe doręczenie decyzji adwokatowi zamiast podatnikowi oznacza, że decyzja nie wchodzi do obrotu prawnego.
W konsekwencji – jak orzekł NSA – podatnik nie mógł wnieść skargi na decyzje, bo te nie zostały mu w ogóle doręczone.
– Zgodnie z art. 58 par. 1 pkt 6 prawa przed sądami administracyjnymi skarga podlegała odrzuceniu – podsumował sędzia Łoboda.
orzecznictwo
Postanowienia NSA z 27 kwietnia 2022 r., sygn. akt I FSK 1278-81/18 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia