Nadal zdarza się, że jeden biegły rewident świadczy kilkaset usług rocznie. W 2021 r. rekordzista przeprowadził ich aż 318. Dane Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego pokazują jednak, że zmniejsza się liczba takich hurtowników
PANA sama to przyznaje: rzeczywiście zdarzają się pojedyncze przypadki, gdzie liczba usług jest niewiarygodnie wysoka.
Na problem ten zwróciliśmy uwagę już w ubiegłym roku w artykule „Hurtowe usługi audytorów grożą kolejną aferą” (DGP nr 155/2022). Ówczesny raport PANA został opublikowany w momencie, gdy niewiele można już było zrobić. Umowy na usługi wykonywane w 2021 r. były już podpisane i czekały tylko na realizację.
Teraz, w odpowiedzi na pytania DGP, agencja podkreśla, że sytuacja jest lepsza niż rok wcześniej, i zapewnia, że efekty jej prac będzie widać po kolejnym roku.
Problem w większych…
Z raportu PANA wynika, że w ubiegłym roku zmniejszyła się liczba biegłych rewidentów, którzy wykonali ponad 50 usług (głównie badania sprawozdań finansowych). W 2021 r. takich audytorów było 174 z 76 firm, podczas gdy rok wcześniej aż 194 biegłych z 88 firm.
W 2021 r. padł jednak niechlubny rekord, bo jeden z audytorów wykonał aż 318 usług (w 2020 r. rekordem było 311 usług). Świadczy to o tym, że realizuje on więcej niż jedną usługę dziennie, co zdaniem agencji wyraźnie pokazuje niskie zaangażowanie w prace i może świadczyć o działaniu niezgodnym z ustawą.
W pięciu największych firmach audytorskich maksymalna liczba świadczeń wykonanych przez jednego biegłego kształtuje się - w zależności od firmy - pomiędzy 105 a 318 (w 2020 r. było to pomiędzy 164 a 311). Natomiast w grupie pozostałych 71 firm maksymalna liczba usług przypadających na jednego biegłego kształtowała się pomiędzy 50 a 202. Wśród tych 71 firm aż 23 bada sprawozdania finansowe jednostek zainteresowania publicznego (JZP).
…nie we wszystkich
Problem hurtowych audytów nie dotyczy wszystkich firm audytorskich. Z raportu wynika, że średnio na jednego biegłego rewidenta przypadało 12 ustawowych badań sprawozdań finansowych w podmiotach innych niż jednostki zainteresowania publicznego (czyli innych niż np. banki, spółki giełdowe). Podobnie było w 2020 r., gdy średnia ta wynosiła 13.
Średni obecny wynik nie zmieniłby się nawet, gdyby wyłączyć 11 największych firm audytorskich. Firmy z TOP 11 (wymieniamy je w infografice) wykonały średnio 32 badania w przeliczeniu na jednego audytora (w 2020 r. było to 27).
W poszczególnych województwach średnia oscyluje pomiędzy 7,40 (województwo zachodniopomorskie) a 16,75 (województwo opolskie).
Działania agencji
Raport powstał na podstawie rocznych sprawozdań przesyłanych co roku do PANA przez firmy audytorskie. Po raz pierwszy zostały one przesłane w 2021 r. - za 2020 r., i już na ich podstawie PANA wyciągnęła pierwsze wnioski. Wprawdzie duża liczba wykonywanych usług nie musi od razu oznaczać złej jakości (patrz komentarz w ramce), ale agencja od razu zapowiedziała, że weźmie pod lupę te spółki, w których na jednego audytora przypada duża liczba świadczonych usług.
Efekty jej prac - zdaniem samej agencji już widać zmiany, czego dowodem spadek z 88 do 76 liczby firm audytorskich, w których są biegli rewidenci wykonujący powyżej 50 usług rocznie.
PANA zapewnia, że podejmuje kolejne kroki. Niedawno opublikowała nowe wymagania dotyczące informacji przekazywanych przez firmy audytorskie podczas kontroli. Firma musi podać kontrolerom informacje o planowanej i rzeczywistej pracochłonności w związku z wykonywanymi badaniami w podziale na członków zespołu. PANA wyjaśniła, że taki arkusz pomoże firmie audytorskiej w dokładnym planowaniu czasu pracy biegłego, szczególnie w sezonie audytów.
Kary za nieprawidłowości
Na firmę audytorską, w której zostaną wykryte nieprawidłowości, PANA może nałożyć karę administracyjną - do 10 proc. przychodów netto. Kara może być nakładana w miarę potrzeby po każdej kontroli. Do odpowiedzialności dyscyplinarnej może być pociągnięty także sam biegły rewident. ©℗
OPINIA
Na bieżąco analizujemy wnioski z kontroli PANA
/>
Raport PANA wskazuje, że spada liczba rewidentów wykonujących powyżej 50 usług rocznie. Powstaje pytanie, co tak naprawdę mówi ta liczba. Czy dotyczy tylko usługi badania sprawozdania finansowego, czy również innych usług? Usługa nie musi być przecież w całości realizowana przez biegłego rewidenta, ale np. pod jego nadzorem merytorycznym.
Nawet w przypadku rekordzistów nie wiemy, ani jakie usługi zostały wykonane, ani jakie zespoły je realizowały. Bez tych danych ocena pracy czy zaangażowania biegłego jest przedwczesna, zwłaszcza gdy praca zespołów była dobrze zaplanowana, a firma miała odpowiednie procedury i mechanizmy zarządzania jakością. Dlatego chcąc rzetelnie ocenić liczby z raportu, należałoby mieć wiedzę na temat firmy, jej organizacji pracy, systemu kontroli jakości i w efekcie jakości wykonanej pracy.
Oczywiście jako samorząd zawsze przeciwdziałamy nieprawidłowościom na rynku, dbamy o jak najlepszą jakość świadczonych usług. Na bieżąco analizujemy wnioski z kontroli PANA, która precyzyjnie wskazuje obszary wymagające doskonalenia. Stąd elastyczny system szkoleń. System samorządowych alertów i wytycznych to kolejne narzędzia, które poprzez promocję jakości usług w istocie zwalczają marginalne zjawisko, jakim są „hurtownie audytu”.
Doskonalenia wymaga również to, aby kluczowy biegły rewident przeznaczał wystarczającą ilość czasu na badanie sprawozdań. Samorząd opracował tu zestaw wytycznych dla biegłych rewidentów i przekazał je Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego do konsultacji.
/>
