Subskrybuj nas na Youtube
Uchwalona 9 lutego br. nowelizacja Polskiego Ładu jest zasadniczo korzystna dla przedsiębiorców, bo zbliża podstawę wymiaru składki zdrowotnej do dochodu podatkowego. Ale nie wszyscy zyskują po równo
Ci, którzy przed 2022 r. otrzymali dotację do zakupu (lub wytworzenia) środka trwałego, znajdą się w gorszej sytuacji, niż gdyby tego dofinansowania nie mieli. Zawsze jednak jest coś za coś.
Mowa o nowelizacji z 9 lutego 2022 r. kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Znalazły się w niej również zmiany w zakresie obliczania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zaczną one obowiązywać już następnego dnia po ogłoszeniu nowelizacji w Dzienniku Ustaw (w przeciwieństwie do pozostałych jej przepisów, które wejdą w życie dopiero po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia).
Nowelizacja powinna zostać opublikowana najpóźniej dzisiaj.
Zabrakło w Polskim Ładzie
Zmiany w zakresie składki zdrowotnej są zawarte w art. 10 art. 35 i art. 36 nowelizacji. Dotyczą ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.).
Celem jest zbliżenie podstawy wymiaru tej składki do dochodu podatkowego. Ustawodawcy nie udało się zrobić tego od razu, 1 stycznia br., w rezultacie powstał olbrzymi problem z towarami handlowymi i środkami trwałymi kupionymi przed wejściem w życie Polskiego Ładu.
Przedsiębiorcom groziło, że jeśli teraz je sprzedadzą, to zapłacą składkę zdrowotną od przychodu ze zbycia, a nie od dochodu. W Polskim Ładzie nie uwzględniono bowiem ani przepisów o remanencie (co ma znaczenie przy sprzedaży towarów handlowych), ani odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, dokonanych i zaliczonych do podatkowych kosztów przed 2022 r.
Ministerstwo Finansów tłumaczyło, że taka jest konstrukcja nowych przepisów ustawy zdrowotnej (patrz: „Kto kupił przed 2022 r., ten straci na składce zdrowotnej”).
Sprzedaż towarów handlowych
Błąd ten naprawia nowelizacja z 9 lutego br. W ustawie zdrowotnej, tam, gdzie mowa jest o podstawach wymiaru składki miesięcznej i rocznej (art. 81 ust. 2 i 2c), zostanie dodane, że uwzględnia się także art. 24 ust. 1-2b ustawy o PIT. Przepisy te wskazują, jak obliczać dochód z działalności gospodarczej m.in. u podatników prowadzących księgę przychodów i rozchodów.
Z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT wynika, że dochodem jest u nich różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania:
- powiększona o różnicę remanentową, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub
- pomniejszona o różnicę remanentową, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Ma to znaczenie m.in. przy sprzedaży towarów handlowych.
Odniesienie do tego przepisu w ustawie zdrowotnej oznacza, że różnice remanentowe będą uwzględniane przy obliczaniu składki zdrowotnej przez osoby sporządzające remanent (niezależnie od tego, czy robią go na koniec roku, czy w trakcie roku).
Zmiana ta - jak tłumaczyło Ministerstwo Finansów w komunikacie - pozwoli na uwzględnienie stanu remanentu sporządzonego na 1 stycznia 2022 r., czyli takiego, w którym wzięto pod uwagę m.in. towary kupione w 2021 r.
Co istotne - dodał resort - „w odniesieniu do roku 2022 przedsiębiorca nie będzie musiał zwiększać dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego”. To skutek przepisu przejściowego, czyli art. 36 nowelizacji, który mówi, że przy ustalaniu w 2022 r. podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie powiększa się dochodu o różnicę remanentową (gdy remanent końcowy okazałby się wyższy od początkowego).
…i środków trwałych
Ten sam art. 24 ust. 2 ustawy o PIT wskazuje także, co jest dochodem ze sprzedaży składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej. Najogólniej mówiąc, jest to różnica między przychodem ze zbycia a wartością początkową środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych, powiększona o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych (odrębne przepisy dotyczą sprzedaży samochodu osobowego).
Przykład
Podatnik kupi w 2022 r. środek trwały za 100 tys. zł. Po dwóch latach sprzeda go za 65 tys. zł. Do tego czasu zamortyzuje go w 40 proc. (40 tys. zł). Dochodem ze sprzedaży będzie więc 5 tys. zł, co wynika z następujących obliczeń:
(przychód ze zbycia - wartość początkowa) + dokonane odpisy amortyzacyjne
(65 tys. zł - 100 tys. zł) + 40 tys. zł = 5 tys. zł
Odesłanie do tego przepisu w ustawie zdrowotnej oznacza, że i w tym zakresie dochód składkowy będzie taki sam jak podatkowy.
Kupione przed 2022 r.
Przepis przejściowy przewidziano dla środków trwałych i wartości niematerialnych nabytych i amortyzowanych przed 2022 r. Artykuł 35 nowelizacji mówi, że dochód nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r.
Dochód ten należy zatem obliczać według wzoru:
przychód ze zbycia - wartość początkowa
Przepis przejściowy ma na celu złagodzenie skutków sprzedaży środka trwałego, od którego odpisy amortyzacyjne były zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 2022 r. - tłumaczy Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP (patrz: ramka).
Może to oznaczać, że sprzedaż środka trwałego zakończy się stratą. Taka strata, jeśli się pojawi, pomniejszy dochód stanowiący podstawę składki na ubezpieczenie zdrowotne - wyjaśniło MF.
Przykład
Podatnik kupił w 2020 r. środek trwały za 100 tys. zł. W 2022 r. sprzeda go za 65 tys. zł. Do końca 2021 r. zamortyzował go w 40 proc. (40 tys. zł). Dla uproszczenia zakładamy, że nie dokonywał odpisów amortyzacyjnych w 2022 r. Dochodem ze sprzedaży (a de facto stratą) będzie więc:
65 tys. zł - 100 tys. zł = -35 tys. zł
Strata ta pomniejszy dochód przedsiębiorcy stanowiący podstawę składki na ubezpieczenie składki ubezpieczanie zdrowotne.
Nabyte po 2021 r.
W odpowiedzi na pytanie DGP resort finansów wyjaśnił również, że sprzedaż środka trwałego nabytego po 31 grudnia 2021 r. rozliczana jest już zgodnie z obowiązującymi przepisami. To oznacza, że dokonywane odpisy amortyzacyjne są zaliczane na bieżąco do kosztów uzyskania przychodu i mają wpływ na wysokość podstawy składki na ubezpieczenie zdrowotne - tłumaczy MF.
Sfinansowane dotacją
Problem pojawi się przy sprzedaży środków trwałych, których zakup (lub wytworzenie) przed 2022 r. był sfinansowany dotacją. W tej części, która została pokryta dotacją, odpisy amortyzacyjne nie są - jak wiadomo - kosztem uzyskania przychodu. Zabrania tego art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT.
Inaczej jest natomiast przy sprzedaży środka trwałego. Fiskus wielokrotnie już potwierdzał, że kosztem przy zbyciu jest różnica między całą wartością początkową (bez rozbicia na część objętą dofinansowaniem i część nieobjętą dofinansowaniem) a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych (zarówno tych, które zostały zaliczone do podatkowych kosztów, jak i niestanowiących kosztów uzyskania przychodu).
Słowem, kosztem przy sprzedaży środka trwałego jest cała niezamortyzowana wartość - przyznał dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacjach z 7 grudnia 2021 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010. 517.2021.1.JKU) i z 2 października 2020 r. (sygn. 0115-KDIT3.4011.488.2020.2.KR).
Przykład
Podatnik kupił w 2020 r. środek trwały za 100 tys. zł, z czego 30 proc. (30 tys. zł) sfinansował z otrzymanej dotacji. W 2022 r. sprzeda ten środek trwały za 65 tys. zł. Do tego czasu zamortyzował go w 40 proc. (40 tys. zł), z czego do kosztów uzyskania przychodu:
■ zaliczył tylko 28 tys. zł (70 proc. x 40 tys. zł),
■ nie zaliczył 12 tys. zł (30 proc. x 40 tys. zł).
Dla celów podatkowych wykaże dochód ze sprzedaży w wysokości 5 tys. zł, co wynika z następujących obliczeń:
przychód ze zbycia - niezamortyzowana wartość
65 tys. zł - (100 tys. zł - 40 tys. zł) = 5 tys. zł
Tylko zaliczone do kosztów
Inaczej zapisano to natomiast w najnowszych regulacjach o składce zdrowotnej. Przepis przejściowy (art. 35 nowelizacji) mówi, że dochód będący podstawą wymiaru składki zdrowotnej nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne „zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r.”. Mowa jest więc tylko o odpisach zaliczonych do kosztów - nie powiększają one dochodu ze sprzedaży. Natomiast te, które nie zostały zaliczone do podatkowych kosztów (czyli w części pokrytej dotacją), zwiększają dochód ze sprzedaży będący podstawą wymiaru składki zdrowotnej.
Słowem, w stosunku do środków trwałych amortyzowanych przed 2022 r. dochód ze sprzedaży należy obliczać według wzoru:
(przychód ze zbycia - wartość początkowa) + odpisy amortyzacyjne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu
Przykład
Podatnik kupił w 2020 r. środek trwały za 100 tys. zł, z czego 30 proc. (30 tys. zł) sfinansował z otrzymanej dotacji. W 2022 r. go sprzeda za 65 tys. zł. Do końca 2021 r. zamortyzował go w 40 proc. (40 tys. zł), z czego do kosztów uzyskania przychodu:
■ zaliczył tylko 28 tys. zł (70 proc. x 40 tys. zł),
■ nie zaliczył 12 tys. zł (30 proc. x 40 tys. zł).
Dla uproszczenia zakładamy, że nie dokonywał odpisów amortyzacyjnych w 2022 r.
Dla celów wyliczenia składki zdrowotnej dochodem ze sprzedaży (a de facto stratą) będzie:
(65 tys. zł - 100 tys. zł) + 12 tys. zł = -23 tys. zł
Strata ta jest zatem niższa niż w sytuacji, gdyby podatnik zaliczył do kosztów uzyskania przychodu wszystkie dokonane do końca 2021 r. odpisy amortyzacyjne. Wówczas bowiem, wskutek przepisu przejściowego (art. 35 nowelizacji), strata dla celów wyliczenia składki zdrowotnej wyniosłaby 35 tys. zł (patrz: przykład 2). ©℗
Odpowiedź MF na pytanie DGP
Przychód ze sprzedaży środka trwałego (art. 14 ust. 2 ustawy o PIT) stanowi przychód z działalności gospodarczej. Dochodem ze sprzedaży środka trwałego jest różnica między przychodem uzyskanym z tego tytułu a wartością początkową tego środka trwałego powiększona o dokonane odpisy amortyzacyjne (art. 24 ust. 2 ustawy PIT). Zatem możliwe jest poniesienie straty ze sprzedaży środka trwałego, jeżeli przychód uzyskany z jego sprzedaży jest niższy niż różnica między tym przychodem a wartością początkową powiększona o dokonane odpisy amortyzacyjne.
Natomiast roczną podstawą składki na ubezpieczenie zdrowotne jest różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy o PIT, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy o PIT, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy o PIT, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Co oznacza, że strata poniesiona na sprzedaży środka trwałego pomniejszy dochód stanowiący podstawę składki na ubezpieczenie zdrowotne (pomniejszenie dochodu o stratę ze sprzedaży środka trwałego ma również zastosowanie przy ustalaniu miesięcznej podstawy składki na ubezpieczenie zdrowotne).
Przepis przejściowy zawarty w art. 35 ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, stanowi, iż w przypadku ustalania dochodu, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2c ustawy zmienianej w art. 10, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, od przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, dochód ustalony z uwzględnieniem art. 24 ust. 2 zdanie drugie ustawy o PIT nie jest powiększany o odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed dniem 1 stycznia 2022 r.
Regulacja ta ma na celu złagodzenie skutków sprzedaży środka trwałego, od którego odpisy amortyzacyjne były zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r., co w konsekwencji nie wpływało na ustalenie podstawy składki na ubezpieczenie zdrowotne (w 2021 r. były inne zasady ustalenia tej podstawy).
Sprzedaż środka trwałego nabytego po 31 grudnia 2021 r. rozliczana jest już zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dokonane odpisy amortyzacyjne zaliczane są na bieżąco w koszty i mają wpływ na wysokość podstawy składki na ubezpieczenie zdrowotne. ©℗
