Strata ze zbycia wierzytelności jest dla następcy prawnego kosztem uzyskania przychodów, jeśli uprzednio należność ta została zarachowana jako przychód przedsiębiorcy przekształcanego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Chodziło o przedsiębiorcę z branży remontowo-budowlanej, który zamierzał przekształcić swoją jednoosobową działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka miała kontynuować realizację usług rozpoczętych przed przekształceniem.
Przedsiębiorca kwalifikował całość należnego mu wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych jako przychód podatkowy.
Problem dotyczył tej części wynagrodzenia, która została zatrzymana przez kontrahentów na poczet kaucji gwarancyjnej. Niektóre z kaucji miały być zwrócone już spółce przekształconej, której – zgodnie z art. 5842 par. 2 kodeksu spółek handlowych – przysługiwałyby wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego.
Jeżeli kaucja gwarancyjna nie byłaby zwrócona, to po ewentualnym bezskutecznym dochodzeniu wierzytelność z tego tytułu byłaby sprzedana ze stratą. Przedsiębiorca chciał upewnić się, że spółka, która powstanie z przekształcenia, będzie mogła zaliczyć tę stratę do kosztów uzyskania przychodów. To ona bowiem – jako następca prawny – stanie się wierzycielem w stosunku do kaucji należnej po upływie okresu gwarancyjnego.
Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Wskazał, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT kosztem są straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, jeśli uprzednio zostały one zarachowane jako przychód należny. Skoro w przychodach poprzednika prawnego spółki wykazano należność z tytułu wykonanej usługi budowlanej, a nie wierzytelność o zwrot kaucji gwarancyjnej, to wierzytelności tej nie można zakwalifikować jako kosztów spółki przekształconej – stwierdził organ.
Sądy przyznały rację przedsiębiorcy. Orzekły, że w tym przypadku nie ma mowy o dwóch różnych wierzytelnościach, a o jednej – o zwrot części wynagrodzenia (kaucji gwarancyjnej), zatrzymanej dla zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
Skoro więc należność ta została ujęta przez poprzednika prawnego spółki z o.o. jako przychód należny, to nie ulega wątpliwości, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT strata ze zbycia tej wierzytelności będzie mogła być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów spółki przekształconej – stwierdził WSA w Warszawie instancji (sygn. akt III SA/Wa 1344/18).
NSA orzekł tak samo. – Zatrzymana część wynagrodzenia została zarachowana i opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych. A zatem spółka jako następca prawny będzie miała prawo do zaliczenia tej straty do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT – wyjaśniła sędzia Renata Kantecka.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 8 marca 2022 r., sygn. akt II FSK 1543/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
