Stosowanie kursów walutowych ma być prostsze przy zmniejszaniu podstawy opodatkowania w dół, ale stanie się kłopotliwe przy jej podwyższaniu.
Propozycje zmian przewiduje projekt SLIM VAT 3. 23 lutego br. zakończyły się jego prekonsultacje. Obecnie trwają analizy dotyczące zgłoszonych uwag. Ministerstwo Finansów zakłada, że proponowane w pakiecie SLIM VAT 3 rozwiązania, po uchwaleniu ich przez Sejm, wejdą w życie jeszcze w tym roku, w ostatnim kwartale.
Zasadniczo resort chce tym pakietem ułatwić życie podatnikom. Eksperci obawiają się jednak, że w przypadku niektórych rozwiązań efekt może być odwrotny od zamierzonego.
Przeliczanie kursów
Podstawa opodatkowania VAT musi być wyrażona w złotych. Gdy kwoty na fakturze są wyrażone w walucie obcej, trzeba je przeliczyć na złote. Zasadą – zgodnie z art. 31a ustawy o VAT – jest przeliczanie na złote według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.
Podatnik może też wybrać inny sposób przeliczania kwot w walutach na złote, tj.:
- według kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego lub
- według zasad wynikających z przepisów o podatku dochodowym, które obowiązują tego podatnika na potrzeby rozliczania danej transakcji. Taka możliwość istnieje od 1 stycznia 2021 r., z tym że nie dotyczy ona importu towarów (art. 31a ust. 2a i 3 ustawy o VAT). Podatnik, który się na to zdecyduje, musi konsekwentnie postępować tak przez kolejnych 12 miesięcy.
Jeszcze inna zasada obowiązuje, jeśli podatnik wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a więc np. na 30 dni przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi – wtedy przelicza walutę na złote według kursu średniego ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.
Gdy trzeba skorygować
Sytuacja komplikuje się, gdy trzeba skorygować pierwotną fakturę wystawioną w walucie obcej.
Ministerstwo Finansów samo przyznaje, że stosowane dotychczas zasady wynikały raczej z ugruntowanej praktyki interpretacyjnej, a nie z przepisów. – Mogło to sprzyjać niepewności prawa u podatników – stwierdza resort. Dlatego w projekcie SLIM VAT 3 ministerstwo proponuje dodanie art. 31b do ustawy o VAT.
– Przyjęte rozwiązanie stanowi dla podatników znaczne uproszczenie zasad przeliczania kursów walut – zasadniczo utrzymuje dotychczasową praktykę organów i podatników w zakresie przeliczania kursów walut w przypadku wystawienia zbiorczych faktur korygujących – przekonuje resort.
Inne zasady obowiązywałyby w przypadku korekt in minus (zmniejszających podstawę opodatkowania i VAT należny), a inne przy korektach in plus (zwiększających podstawę opodatkowania i VAT należny).
In minus
Przy korektach in minus trzeba będzie, przy przeliczaniu kursu waluty, brać pod uwagę kurs przyjęty dla pierwotnego rozliczenia (faktury pierwotnej).
– Przykładowo podatnik, który zastosował dla świadczonej usługi kurs z 1 października 2021 r., ten sam kurs zastosuje w przypadku wystawienia faktury korygującej pierwotne rozliczenie – wyjaśnia MF w projekcie.
In plus
Inaczej ma być przy korektach in plus (projektowany art. 31b ust. 2). Tu kurs walutowy będzie zależał od daty wystąpienia przyczyny korekty.
Jeśli przyczyna korekty:
- istniała już w momencie wystawienia faktury pierwotnej, to podatnik będzie stosował taki sam kurs, jaki przyjął dla faktury pierwotnej;
- powstała później, to podatnik będzie stosował kurs z dnia poprzedzającego wystąpienie tej przyczyny (czyli na bieżąco).
– Będziemy więc cofać się do pierwotnego rozliczenia (do pierwotnej faktury i do kursu z tej faktury), gdy okaże się, że omyłka (zaniżona podstawa opodatkowania) nastąpiła już w momencie wystawienia pierwotnej faktury. Jeśli natomiast po czasie uzgodnimy z kontrahentem jakąkolwiek dopłatę, to właściwym kursem będzie ten z dnia poprzedzającego zawarcie porozumienia (na bieżąco) – wyjaśnia Przemysław Powierza, doradca podatkowy i partner w RSM Poland.
Przed sprzedażą lub usługą
Odrębne zasady mają dotyczyć korygowania – ale tylko in plus (zwiększających podstawę opodatkowania) – faktur wystawionych przed dokonaniem sprzedaży towaru lub wykonaniem usługi, a więc przed powstaniem obowiązku podatkowego.
Przykład
Kontrahenci umówią się 15 października na dostawę towaru, która ma być 10 listopada. Zapłata będzie w euro. Sprzedawca wystawi fakturę w euro już 15 października, co oznacza, że podane kwoty trzeba będzie przeliczyć na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury, czyli na 14 października.
Jeśli np. 21 października sprzedawca uzna z jakiegoś powodu, że cena musi być wyższa, to będzie musiał wystawić fakturę korygującą in plus, a więc zwiększającą podstawę opodatkowania. W takim przypadku MF proponuje, aby do jej przeliczenia na złote stosować kurs średni euro przyjęty dla podstawy opodatkowania, która ulega temu zwiększeniu (projektowany art. 31b ust. 3). Słowem, przy korekcie podatnik będzie musiał przeliczyć podstawę opodatkowania według kursu euro, który został przyjęty dla pierwotnej faktury, a więc z 14 października.
Korekty zbiorcze
Nowe przepisy mają też dotyczyć korygowania faktur zbiorczych, czyli obejmujących serię dostaw towarów lub serię usług wykonanych w danym okresie współpracy z kontrahentem.
– Korektą rozlicza się np. tzw. bonusy potransakcyjne – tłumaczy Przemysław Powierza.
Jeśli sprzedawca dokona opustu lub obniży cenę i wystawi z tego tytułu zbiorczą fakturę korygującą, to – jak wynika z projektu SLIM VAT 3 – nie będzie stosował pierwotnego kursu zastosowanego do każdej z korygowanych transakcji, tylko zastosuje jeden zbiorczy kurs do wszystkich transakcji. Przeliczy walutę obcą na złote według średniego kursu ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej (odpowiednio zastosuje średni kurs EBC).
– Ta nowa reguła będzie dotyczyć zarówno korekt wobec sprzedaży krajowej (art. 31b ust. 4), jak i zbiorczych korekt (całego okresu) w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (art. 31b ust. 5). To bardzo dobra wiadomość dla wielu podatników – zwraca uwagę Przemysław Powierza.
Przykład
Sprzedawca z Niemiec wystawił faktury 2, 4, 8 i 15 marca na towary po cenie 100 euro, a następnie zmniejszył cenę do 95 euro i do wszystkich wcześniejszych faktur wystawił 22 sierpnia (poniedziałek) zbiorczą korektę. Trzeba ją będzie przeliczyć na złote według kursu średniego waluty obcej na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej, czyli na 19 sierpnia (piątek).
Inaczej przy kursie z PIT i CIT
MF zastrzega, że nowe zasady przeliczania walut na złote – zarówno w przypadku pojedynczych faktur, jak i zbiorczych – nie będą dotyczyć korekt dokonywanych przez podatników stosujących zasady przeliczania według przepisów o podatku dochodowym (obowiązujący art. 31a ust. 2a–2d ustawy o VAT).
Podatnik, który wybierze dla celów VAT zasady przeliczania walut określone w przepisach o podatku dochodowym, powinien stosować je również przy korekcie faktur – wyjaśnia resort.
Krok w dobrym kierunku
Eksperci pozytywnie oceniają propozycje dotyczące korekt in minus. – Projektowany art. 31b ustawy o VAT jest z pewnością krokiem w dobrym kierunku. W dużej mierze usankcjonuje wieloletnią praktykę podatników i organów podatkowych, która z czasem przekształciła się w niepisany dotąd zbiór zasad – komentuje Przemysław Powierza.
Szczególnie chwali planowane zmiany w zakresie korekt zbiorczych. Zdaniem eksperta będzie to duże ułatwienie, bo nie trzeba będzie sięgać do serii kursów historycznych (zastosowanych do rozliczenia pierwotnej sprzedaży), tylko będzie można użyć jednego, bieżącego kursu – z dnia poprzedzającego wystawienie zbiorczej faktury korygującej.
Podobnie zmianę tę ocenia Janina Fornalik, doradca podatkowy i partner w MDDP. Jej zdaniem zastosowanie zasad ogólnych przy zbiorczych korektach WNT i odniesienie się do kursu z każdej pierwotnej faktury, której dotyczy rabat, byłoby bardzo trudne. – A przy dużej liczbie korygowanych faktur (czasem nawet kilku tysięcy, przy rocznym rabacie) w zasadzie niewykonalne – mówi ekspertka.
Co warto zmienić…
Janina Fornalik postuluje natomiast, aby przepis dotyczący przeliczania kursów przy zbiorczych korektach (projektowany art. 31b ust. 5) nie ograniczał się tylko do WNT oraz tylko do rabatu dotyczącego wszystkich dostaw towarów w ramach WNT dokonanych w danym okresie.
– Zastosowanie kursu bieżącego powinno dotyczyć wszystkich zbiorczych korekt, również wynikających z rabatu dotyczącego wybranych transakcji z danym kontrahentem (np. rabat za przekroczenie obrotów dotyczących określonego asortymentu towarów) oraz zbiorczego rabatu od importu usług (np. za przekroczenie określonego progu obrotów z tytułu nabycia kampanii reklamowych od podmiotu zagranicznego) – uważa Janina Fornalik
Przemysław Powierza zwraca natomiast uwagę na to, że w projekcie SLIM VAT 3 zabrakło reguły dla zbiorczych korekt in plus.
– Być może wynika to z tego, że w praktyce takie korekty dopiero od niedawna stają się istotne – wyjaśnia ekspert.
Jego zdaniem jednak warto uzupełnić projektowany art. 31b także o rozwiązanie dotyczące zbiorczych korekt in plus.
…a co należy
Eksperci negatywnie natomiast oceniają propozycje dotyczące korekty in plus. Ich zdaniem błędem jest uzależnianie kursu walutowego od przyczyny korekty.
– Ustalenie konkretnej daty zaistnienia przyczyny korekty dla potrzeb zastosowania właściwego kursu z pewnością nie jest uproszczeniem, a wręcz nadmiernym i całkowicie zbędnym obciążeniem dla podatników – komentuje Janina Fornalik.
Podobnie uważa Przemysław Powierza. Zwraca uwagę na to, że zasady stosowania kursu walut obcych przy korektach in plus (art. 31b ust. 2) mogą być w praktyce bardzo kłopotliwe. – Weryfikacja prawidłowości rozliczenia będzie wymagała dodatkowej dokumentacji, czyli śladu dowodzącego, że dane porozumienie nastąpiło w konkretnym dniu – wskazuje ekspert. Wylicza, że taką dodatkową dokumentacją będzie np.: e-mail, notatka służbowa, zarchiwizowana wiadomość z czatu, zapis wideorozmowy, aneks do zamówienia.
Zdaniem Janiny Fornalik zasady korekt in plus powinny pójść w całkiem innym kierunku.
– Prostym rozwiązaniem byłoby zastosowanie kursu z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej, jeśli korekta wynika z nowych okoliczności. Natomiast w przypadku korekty wynikającej z błędu zasadne byłoby użycie kursu zastosowanego w pierwotnym rozliczeniu – uważa ekspertka. ©℗
Zasady przeliczania kursów walut przy korygowaniu faktur (projekt SLIM VAT 3)
Korekty in minus – kurs przyjęty dla pierwotnego rozliczenia (faktury pierwotnej).
Korekty in plus – zależnie od przyczyny korekty.
Jeśli przyczyna korekty istniała już w momencie wystawienia faktury pierwotnej – trzeba będzie wziąć taki sam kurs waluty jak dla faktury pierwotnej.
Jeśli przyczyna korekty powstała później – trzeba będzie wziąć kurs waluty z dnia poprzedzającego wystąpienie tej przyczyny.
Korekty faktur wystawionych przed powstaniem obowiązku podatkowego – średni kurs NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury pierwotnej.
Korekty zbiorcze in minus – jeden zbiorczy kurs, tj. średni kurs NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej (odpowiednio można zastosować średni kurs EBC).
Korekty zbiorcze in plus – brak nowych regulacji.
Uwaga! Nowe zasady przeliczania walut na złote nie będą dotyczyć korekt dokonywanych przez podatników stosujących zasady przeliczania według przepisów o podatku dochodowym. ©℗
