Specustawa ostatecznie nie zwolni z podatku wszystkich darowizn otrzymanych przez obywateli Ukrainy. Wielu obdarowanych i tak nie musi go jednak zapłacić – wystarczy sięgnąć po ogólne przepisy.
Pierwotnie rządowy projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa zawierał przepis, który zwalniał z podatku wszelkie darowizny otrzymane przez obywateli Ukrainy uciekających przed wojną, przekazane od 24 lutego do 30 czerwca 2022 r. W ostatecznej i ogłoszonej już w Dzienniku Ustaw (poz. 583) wersji ustawy ten przepis został jednak pominięty. W toku prac legislacyjnych zaważył o tym argument, że mógłby być nadużywany do prania brudnych pieniędzy.
Nie oznacza to jednak, że obywatel Ukrainy zawsze musi zapłacić podatek od otrzymanej w Polsce darowizny. Opodatkowaniu podlegają tylko darowizny przekraczające określoną wartość. Co więcej, specustawa wprowadziła rozwiązanie, które zwalnia od podatku świadczenia zaliczane do pomocy humanitarnej.
Podatek od darowizn
Ustawa o podatku od spadków i darowizn przewiduje, że opodatkowaniu podlega nabycie własności rzeczy i praw majątkowych przewyższających określoną wartość. Jeśli nabywca jest osobą obcą w stosunku do darczyńcy, limit ten wynosi 4902 zł. W przypadku, gdy obdarowany otrzymał od tej samej osoby więcej niż jedną darowiznę, przy obliczaniu limitu należy zsumować ich łączną wartość z ostatnich pięciu lat.
Limity są wyższe, jeśli darowizna pochodzi od członka rodziny. Wynoszą, w zależności od rodzaju koligacji rodzinnej, 7276 zł i 9637 zł. W przypadku darowizn w ramach najbliższej rodziny, możliwe jest uniknięcie podatku nawet w przypadku przekroczenia limitu 9637 zł pod warunkiem, że złoży się stosiny druk w urzędzie skarbowym.
Opodatkowaniu w Polsce nie podlega natomiast darowizna otrzymana jeszcze w Ukrainie, jeśli obdarowany w momencie zawarcia umowy darowizny nie miał w naszym kraju stałego miejsca pobytu. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził wprost w interpretacji indywidualnej (0111-KDIB2-3.4015.100.2021.2.BB), że dotyczy to pieniędzy w gotówce, jak i przesłanych przekazem.
Podatek dochodowy
Pytania o opodatkowanie pomocy otrzymanej w Polsce przez obywatela Ukrainy rodzą się też na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Specustawa wprowadziła do ustawy o PIT nowy art. 52 zh, zgodnie z którym:
„Zwalnia się od podatku dochodowego pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.
Pojęcie „pomoc humanitarna”, zgodnie z intencją ustawodawcy, można traktować szeroko. W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, że celowo odstąpiono od jej sprecyzowania, formy takiej pomocy mogą być bowiem bardzo różnorodne. Zamiarem ustawodawcy wyrażonym w uzasadnieniu jest, by zwolnienie z opodatkowania były „wszelkie świadczenia, niezależnie od ich rodzaju, a zatem pieniężne, rzeczowe oraz nieodpłatne świadczenia przekazane lub udostępniane uchodźcom”.
W uzasadnieniu znajdziemy też przykładowe wyliczenie:
„Pomocą humanitarna może być zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, tj. udostępnienie lokalu mieszkalnego, zapewnienie żywności. Pomocą taką może być w konkretnym przypadku sfinansowanie leczenia, czy też opłacenie nauki, czy kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych”.
Specustawa nie wprowadza żadnego limitu wysokości takiej pomocy.
Podsumowanie
Obywatel Ukrainy, który uciekł przed wojną, nie musi płacić podatku od udostępnionego mu mieszkania, otrzymanej żywności, sfinansowanego kursu czy innych tego typu świadczeń, które można uznać za pomoc humanitarną. Dotyczy to okresu od 24 lutego br. do końca roku. Wartość tych świadczeń nie ma znaczenia. Jeśli otrzyma zaś w Polsce darowiznę (np. pieniądze) od obcej osoby, ewentualny podatek będzie musiał zapłacić jedynie, jeśli łączna wartość darowizn od tego darczyńcy w ciągu pięciu lat przekroczy 4902 zł.