Z pewnością wyższe dopłaty będą mieli pracownicy, którzy nie złożyli PIT-2. Przed problemem staną też zleceniobiorcy.
Ma być wyrównanie
Przypomnijmy, że rozporządzenie ministra finansów z 7 stycznia br. (Dz.U. poz. 28) określa nowe zasady obliczania zaliczek na PIT: pracowników na etacie, zleceniobiorców oraz emerytów i rencistów. Ma zastosowanie, jeżeli miesięczny przychód nie przekracza 12 800 zł.
Celem jest przejściowe zmniejszenie zaliczek pobieranych na PIT w 2022 r. – do poziomu z 2021 r. Chodzi o to, by pracownicy nie dostawali mniejszych wynagrodzeń niż w minionym roku.
Chaos prawny: Co grozi księgowemu za niewdrożenie nowych przepisów
Chaos prawny: Co grozi księgowemu za niewdrożenie nowych przepisów

Zobacz również
Płatnicy muszą więc co miesiąc porównywać, czy niższa byłaby zaliczka obliczona według zasad z 2021 r., czy według nowych, obowiązujących od 2022 r. Jeśli w danym miesiącu niższa byłaby zaliczka ubiegłoroczna, to płatnik ma ją pobrać właśnie w takiej wysokości.
Nadpłatę ma potrącić dopiero w miesiącu, w którym sytuacja by się odwróciła i niższa byłaby zaliczka obliczona według Polskiego Ładu. W ten sposób – jak zakłada MF – zaliczki według nowych i starych zasad się wyrównają.
Problem pojawi się w sytuacji, gdy w trakcie roku nie dojdzie do takiego wyrównania. Co do zasady podatnik będzie musiał wykazać w zeznaniu rocznym podatek obliczony według Polskiego Ładu i odjąć zaliczki pobrane przez płatnika. Jeśli wyjdzie niedopłata, to podatnik będzie musiał dopłacić PIT. Jeśli wyjdzie nadpłata, podatnik dostanie zwrot.
Skutki dla pracowników
W praktyce – jak policzyli eksperci – nic nie powinno się zmienić, jeśli pracownik złożył PIT-2 (a więc płatnik musi zastosować nową kwotę zmniejszającą podatek), jego przychód nie przekracza 8500 zł oraz ma on prawo do ulgi dla klasy średniej (nie złożył wniosku o jej niestosowanie w trakcie roku). W takiej sytuacji pracownik dostanie takie same wynagrodzenia jak w 2021 r.
Potwierdza to Katarzyna Rzeżnicka, doradca podatkowy i starszy menedżer w PwC.
– Jeśli pracownik złożył oświadczenie PIT-2 i uzyskuje wynagrodzenie z umowy o pracę, to ujemne różnice w zaliczkach pojawiają się przy przychodach miesięcznych powyżej 8500 zł – wyjaśnia ekspertka.
Co, jeśli pracownik złożył PIT-2, a jego przychód przekracza 8500 zł?
Mechanizm wyrównania zaliczek z rozporządzenia pojawi się w tej grupie podatników dopiero w II połowie roku, ale będzie on niewystarczający, tzn. zaliczki obliczone według zasad z 2021 r. nie zrównają się z zaliczkami obliczonymi zgodnie z Polskim Ładem. Dlatego pracownik będzie musiał tę różnicę w zaliczkach dopłacić w zeznaniu rocznym.
Z kalkulacji PwC wynika, że przykładowo dla przychodów 9000 zł miesięcznie pracownik będzie musiał dopłacić w zeznaniu rocznym 56 zł. Dla przychodów 10 000 zł dopłata wyniesie 139 zł, dla 11 000 zł – 234 zł, a dla 12 500 zł – 155 zł.
Problem może być większy w pracowników, którzy nie złożyli PIT-2. W tej grupie – jak mówi Katarzyna Rzeżnicka – ujemna różnica w zaliczkach obliczonych według Polskiego Ładu i według nowych zasad pojawi się na każdym poziomie przychodów do 12 800 zł (górny limit zastosowania rozporządzenia).
Słowem, w tej grupie pracodawcy pobiorą niskie zaliczki na PIT od wynagrodzeń pracowników w trakcie roku, ale po jego zakończeniu podatnicy będą musieli je wyrównać. Dopłaty mogą być znaczące i sięgać nawet ponad 2 tys. zł.
Zdaniem Arkadiusza Kwiecińskiego z Biura Rachunkowego ARCO Ministerstwo Finansów liczy na to, że problem dopłat przy sporządzaniu zeznań rocznych rozmyje się, choćby dzięki możliwości skorzystania z różnych ulg (np. na dzieci).
– Jeśli pracownik ma np. dwójkę dzieci, to nawet jeśli wyjdzie mu dopłata z zaliczek, i tak w rocznym zeznaniu PIT skompensuje ją z ulgą na dzieci – przyznaje Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.
Problem u zleceniobiorców
– Osoby osiągające dochody wyłącznie z umów zlecenia, zwłaszcza z przychodami powyżej granicy 5700 zł miesięcznie, będą miały znacznie wyższe dopłaty w zeznaniach rocznych niż pracownicy – zwraca uwagę Małgorzata Samborska.
Wynika to z dwóch rzeczy. Po pierwsze, zleceniobiorców nie obejmuje ulga dla klasy średniej, a po drugie nie mogą oni złożyć PIT-2.
– To oznacza, że jeśli zlecenie jest jedynym źródłem utrzymania danej osoby, to kwotę wolną od podatku (30 tys. zł rocznie) odbierze ona dopiero w zeznaniu rocznym – wskazuje Małgorzata Samborska.
Co to oznacza przykładowo dla osoby uzyskującej 10 tys. zł przychodu miesięcznie ze zleceń?
Z wyliczeń Małgorzaty Samborskiej wynika, że pobór zaliczek według zasad z 2021 r. oznacza dla takiej osoby konieczność dopłaty 2924,97 zł w zeznaniu rocznym.
Gdyby natomiast nie było stosowane rozporządzenie, a więc zaliczki były pobierane według Polskiego Ładu (i bez uwzględniania w trakcie roku kwoty wolnej), to w ciągu roku taka osoba otrzymywałaby dużo mniejszą wypłatę miesięcznie, natomiast po zakończeniu roku miałaby aż 5100 zł nadpłaty do zwrotu.
Małgorzata Samborska przypomina, że osoby, które mają jednego płatnika i przewidywane dochody mniejsze niż 30 000 zł rocznie, mogą poprosić o nienaliczanie zaliczek na podatek. Taką możliwość daje nowy art. 41 ust. 1c ustawy o PIT.
U emerytów
Zasadniczo dla emerytów i rencistów Polski Ład jest korzystny. Problem z zaliczkami i dopłatami w rozliczeniu rocznym będzie więc miała mniejszość (według danych ZUS – ok. 8 proc. emerytów i 2 proc. rencistów), a więc osoby, które dostają świadczenia od 4920 zł do 12 800 zł miesięcznie.
Przypomnijmy, że emeryci i renciści również nie zostali objęci ulgą dla klasy średniej. Zastosowanie rozporządzenia oznacza dla nich, że dostaną takie same świadczenia jak w 2021 r., ale różnicę będą musieli dopłacić po zakończeniu roku. Przykładowo, jak wyliczył ZUS, w związku z Polskim Ładem, emeryt otrzymujący 5200 zł miesięcznie zapłaci rocznie o 261 zł podatku więcej.
ikona lupy />
Grafika dyżur z ekspertami ZUS. Polski Ład / Dziennik Gazeta Prawna
Symulacje dla pracownika uzyskującego wynagrodzenie ze stosunku pracy przy uwzględnieniu odliczenia 1/12 kwoty zmniejszającej podatek i ulgi dla klasy średniej (o ile przychód mieści się w limicie)
Przykład 1
Wynagrodzenie miesięczne brutto: 9000 zł
Zaliczka obliczona według zasad z 2021 r. Zaliczka obliczona według PŁ Różnica w zaliczkach (PŁ vs zasady z 2021) Zaliczka do pobrania w 2022 r.
styczeń 632 695 63 632
luty 632 695 63 632
marzec 632 695 63 632
kwiecień 632 695 63 632
maj 632 695 63 632
czerwiec 632 695 63 632
lipiec 632 695 63 632
sierpień 632 695 63 632
wrzesień 632 695 63 632
październik 632 695 63 632
listopad 632 695 63 632
grudzień 1332 695 -637 1332
SUMA: 8284 8340 56 8284
Przykład 2
Wynagrodzenie miesięczne brutto: 11 000 zł
Zaliczka obliczona wg zasad z 2021 r. Zaliczka obliczona wg PŁ Różnica w zaliczkach (PŁ vs zasady z 2021) Zaliczka do pobrania w 2022 r.
styczeń 792 1136 344 792
luty 792 1136 344 792
marzec 792 1136 344 792
kwiecień 792 1136 344 792
maj 792 1136 344 792
czerwiec 792 1136 344 792
lipiec 792 1136 344 792
sierpień 792 1136 344 792
wrzesień 792 1136 344 792
październik 1826 1136 -690 1826
listopad 2222 1136 -1086 2222
grudzień 2222 1136 -1086 2222
SUMA: 13 398 13 632 234 13 398
Przykład 3
Wynagrodzenie miesięczne brutto: 12 500 zł
Zaliczka obliczona według zasad z 2021 r. Zaliczka obliczona według PŁ Różnica w zaliczkach (PŁ vs. zasady z 2021) Zaliczka do pobrania w 2022 r.
styczeń 911 1366 455 911
luty 911 1366 455 911
marzec 911 1366 455 911
kwiecień 911 1366 455 911
maj 911 1366 455 911
czerwiec 911 1366 455 911
lipiec 911 1366 455 911
sierpień 911 1366 455 911
wrzesień 2306 1366 -940 2306
październik 2536 1366 -1170 2536
listopad 2536 1366 -1170 2536
grudzień 2536 2331 -205 2536
SUMA: 17 202 17 357 155 17 202
Opr. Katarzyna Rzeżnicka, doradca podatkowy i starszy menedżer w PwC oraz Joanna Narkiewicz-Tarłowska, doradca podatkowy i dyrektor w PwC
Przykład 4
Wynagrodzenie miesięczne brutto (bez udziału w PPK): 7000 zł
Zaliczka obliczona według zasad z 2021 r. Zaliczka obliczona według PŁ Różnica w zaliczkach (PŁ vs zasady 2021) Zaliczka do pobrania w 2022 r.
styczeń 472 472 - 472
luty 472 472 - 472
marzec 472 472 - 472
kwiecień 472 472 - 472
maj 472 472 - 472
czerwiec 472 472 - 472
lipiec 472 472 - 472
sierpień 472 472 - 472
wrzesień 472 472 - 472
październik 472 472 - 472
listopad 472 472 - 472
grudzień 472 472 - 472
SUMA: 5664 5664 0 5664
Opr. Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton