Pełnomocnicy składający za pomocą ePUAP skargę do sądu administracyjnego muszą podpisać zarówno pismo przewodnie, jak i odrębnie załączniki do niego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale

W ten sposób poszerzony, siedmioosobowy skład NSA rozstrzygnął spór, czy wysyłając skargę do sądu za pośrednictwem platformy ePUAP, wystarczy, że pełnomocnik podatnika podpisze pismo przewodnie (ogólne), do którego dołączy załączniki, czy musi również podpisać odrębnie każdy z nich.
Jaka była praktyka
Spytał o to zwykły skład NSA (sygn. akt I FZ 92/21), gdy rozpatrywał zażalenie jednego z pełnomocników na postanowienie WSA w Opolu o odrzuceniu skargi w sprawie podatkowej. Pełnomocnik złożył skargę do WSA za pośrednictwem platformy ePUAP. Podpisał jednak kwalifikowanym podpisem elektronicznym wyłącznie pismo przewodnie. Nie podpisał w ten sposób załączników, w tym i skargi złożonej w imieniu podatnika. WSA uznał, że skarga nie została podpisana i w efekcie ją odrzucił.
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik argumentował, że dysponuje urzędowym poświadczeniem przedłożenia (UPP), z którego wynika, że podpisał całe pismo, wraz z załącznikami. Tłumaczył, że postępował zgodnie z zasadami funkcjonowania ePUAP, opisanymi w instrukcjach i podręcznikach dotyczących tej platformy.
Rozbieżne orzecznictwo
Gdy sprawa trafiła do NSA, ten uznał, że zagadnienie budzi poważne wątpliwości, czego dowodem dwie odmienne linie orzecznicze. Zgodnie z pierwszą pełnomocnik składający dokument przez ePUAP musi podpisać nie tylko pismo przewodnie, ale też załączniki.
Ta linia orzecznicza była do tej pory dominująca, a jej przykładem były postanowienia NSA z: 9 października 2020 r. (sygn. akt I OZ 814/20), 29 października 2020 r. (sygn. akt I OZ 814/20), 22 marca 2021 r. (sygn. akt III OZ 77/21).
Uzasadnieniem był tu art. 46 par. 2a i par. 2b ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325). Argumentowano, że w świetle tego przepisu należy rozróżnić obowiązek opatrzenia podpisem pisma wnoszonego w formie dokumentu elektronicznego oraz dołączanych do niego załączników składanych w tej samej formie.
Sądy zwracały też uwagę, że istnieją techniczne możliwości podpisania załączników do korespondencji wysyłanej za pośrednictwem platformy ePUAP, przy zastosowaniu ogólnie dostępnych, zewnętrznych narzędzi, tzw. podpisywarki.
Natomiast z drugiej linii orzeczniczej wynikało, że wystarczy, by pełnomocnik podpisał tylko pismo przewodnie. Uzasadnieniem były tu m.in. informacje zawarte w dokumencie pomocy zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl. Napisano w nim, że „podpis odnosi się do całej treści formularza wraz z załączonymi do niego plikami”. Takie same instrukcje są w punkcie „Jak wysłać pismo”.
Takiego zdania było bowiem Ministerstwo Cyfryzacji, odpowiadające za wdrożenie ePUAP. Stało ono na stanowisku, że podpis obejmuje całość dokumentu przesyłanego za pośrednictwem platformy, w tym jej załączniki. Pisaliśmy o tym w artykule „MC: jeden podpis dla całej przesyłki na ePUAP” (DGP nr 46/2019).
Przykładem takiej linii orzeczniczej były wyroki NSA m.in. z: 16 czerwca 2020 r. (sygn. akt II OZ 275/20), 11 sierpnia 2020 r. (sygn. akt I FZ 76/20) i 29 października 2020 r. (sygn. akt I OZ 815/20 i I OZ 816/20).
Załączniki też z podpisem
NSA opowiedział się w uchwale za pierwszą linią orzeczniczą. Sędziowie orzekli, że „skargę stanowiącą załącznik do formularza pisma ogólnego, podpisanego podpisem zaufanym, przesłanego przez platformę ePUAP, należy uznać za podpisaną jedynie wówczas, gdy została ona odrębnie podpisana podpisem kwalifikowanym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym”.
Uchwała nie zapadła jednomyślnie. Zdanie odrębne zgłosiło dwóch sędziów: Arkadiusz Despot-Mładanowicz oraz Piotr Pietrasz. ©
OPINIA
Więcej wymogów niż przy pismach papierowych
Uchwała NSA oznacza dodatkowy obowiązek dla stron i ich pełnomocników. Będą oni musieli podpisywać oddzielnie każdy załącznik do wygenerowanego automatycznie przez ePUAP pisma przewodniego i to pod rygorem uznania pisma za niespełniające wymogów formalnych. Uchwała może więc oznaczać bardziej restrykcyjne wymagania dotyczące pism elektronicznych niż przy składaniu pism w formie papierowej.
Skoro odrębnego podpisu wymaga każdy załącznik przesyłany wraz z pismem za pośrednictwem systemu ePUAP, to może to dotyczyć również załączników, które nie muszą być opatrywane poświadczeniem przy wnoszeniu pisma w formie papierowej (np. odpisów z KRS czy potwierdzeń dokonania przelewów). Skutki niezastosowania się do poglądu wyrażonego w uchwale mogą być szczególnie dotkliwe w przypadku skarg, łącznie z odrzuceniem skargi przez sąd.
Dodajmy, że stanowisko NSA jest sprzeczne z poglądem Ministerstwa Cyfryzacji, które wskazywało, że podpisanie jednym podpisem całej przesyłki zapewnia jej integralność i autentyczność.
Stanowisko NSA wydaje się również nie uwzględniać specyfiki zastosowanych rozwiązań technicznych. Sąd postawił na formalizm, który jest sprzeczny z ideą, jaka stała za wdrażanym od 2019 r. procesem informatyzacji postępowań, tj. ułatwienia stronom i sądom efektywnego procedowania dużej liczby spraw.

orzecznictwo

Uchwała NSA z 6 grudnia 2021 r., sygn. akt I FPS 2/21. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia