Czy można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek, jeśli pracownik zapłacił swoją prywatną kartą? Jak obciążyć najemcę kosztami polisy ubezpieczeniowej? Kiedy w związku z wycofaniem samochodu z działalności na cele prywatne można dokonać korekty nieodliczonego podatku? Czy można odliczyć VAT z faktury wystawionej przez wyrejestrowanego z VAT podatnika?
Tomasz Krywan, doradca podatkowy
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą zamówiła meble do biura za łączną kwotę ponad 20 tys. zł, jednak płatności za nie dokonał pracownik odbierający zamówienie. Użył do tego swojej prywatnej karty kredytowej, a następnie podatnik zwrócił pracownikowi zapłaconą kwotę. Czy w tej sytuacji podatnik może zaliczyć koszt zakupu mebli do kosztów uzyskania przychodów?
Wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów ze względu na sposób dokonania płatności, w tym wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów, jeżeli płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, są określone w art. 22p ustawy o PIT oraz art. 15d ustawy o CIT. Sankcja ta może mieć zastosowanie do kosztów wynikających z płatności dotyczących transakcji określonych w art. 19 prawa przedsiębiorców, a więc jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:
1) obiema stronami transakcji, z której wynika płatność, są przedsiębiorcy,
2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty (przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji).
Za płatności dokonywane za pośrednictwem rachunku płatniczego uważa się również płatności dokonywane przy wykorzystaniu kart płatniczych. Potwierdza to treść komunikatu Ministerstwa Finansów z 13 października 2021 r., w którym czytamy, że „w przypadku płatności, które odbywają się za pomocą instrumentów płatniczych związanych z rachunkami płatniczymi, takimi jak m.in. karty płatnicze, jak również płatności dokonywanych poprzez systemy pośredniczące w płatnościach, takie jak PayPal, PayU itp., będzie spełniony wymóg dokonania ich za pośrednictwem rachunku płatniczego”. Kartą płatniczą jest przy tym m.in. karta kredytowa, a więc również płatności dokonywane przy wykorzystaniu kart kredytowych są płatnościami dokonywanymi za pośrednictwem rachunku płatniczego.
Zauważyć jednak należy, że w art. 19 prawa przedsiębiorców mowa jest o płatnościach dokonywanych za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy. Płatnościami takimi są wyłącznie płatności dokonywane za pomocą kart kredytowych (oraz innych kart płatniczych) przedsiębiorców (w tym służbowych kart kredytowych pracowników przedsiębiorców itp.). W przedstawionym stanie faktycznym płatność została zaś dokonana za pomocą prywatnej karty kredytowej pracownika przedsiębiorcy. Uważam w związku z tym, że płatność ta – zważywszy, że dotyczy transakcji o wartości przekraczającej 15 tys. zł – została dokonana z naruszeniem obowiązku wynikającego z art. 19 prawa przedsiębiorców. W konsekwencji – ze względu na brzmienie art. 22p ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT – możliwość zaliczenia wskazanych kosztów do podatkowych kosztów uzyskania przychodów jest wyłączona (niezależnie od tego, w jaki sposób pracownikowi zwrócone zostały pieniądze).
Podstawa prawna
art. 22p ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1981)
art. 15d ustawy z15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1666)
art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162)
Podatnik wynajmujący lokale użytkowe zamierza obciążać najemców kosztami ubezpieczenia tych lokali (stosując stawkę VAT 23 proc.). Czy koszty te podatnik może refakturować ze zwolnieniem z VAT?
Podstawą opodatkowania VAT jest co do zasady wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej (art. 29a ust. 1 ustawy o VAT). Przy czym podstawa opodatkowania obejmuje koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy (art. 29a ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT). W świetle tych przepisów koszty ubezpieczenia, o którym mowa w pytaniu, stanowią element podstawy opodatkowania świadczonych przez podatnika usług najmu. W konsekwencji koszty ubezpieczeń, którymi podatnik będzie obciążał najemców, powinny być doliczane do opłat za najem i opodatkowywane VAT według stawki 23 proc. W szczególności nie ma w przedstawionej sytuacji podstaw do odsprzedaży najemcom usług ubezpieczeniowych ze zwolnieniem z VAT, a w konsekwencji wystawienia im refaktur ze stawką „ZW”. Przedmiotowe usługi ubezpieczeniowe nie są bowiem nabywane przez podatnika we własnym imieniu, ale na rzecz najemcy – co jest warunkiem wystąpienia odsprzedaży usług (art. 8 ust. 2a ustawy o VAT). Nie są również w przedstawionej sytuacji spełnione warunki dopuszczalności refakturowania na najemców kosztów mediów (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 listopada 2015 r., sygn. akt I FSK 793/15).
Podstawa prawna
art. 8 ust. 2a, art. 29a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626)
W lutym 2021 r. kupiłem samochód osobowy za 63 000 zł netto + 14 490 zł VAT. Z tytułu tego zakupu odliczyłem połowę VAT, tj. 7245 zł. W grudniu 2021 r. zamierzam wycofać to auto na cele prywatne, odprowadzając z tego tytułu należny VAT. Czy będę mógł odzyskać część lub całość VAT nieodliczonego przy zakupie samochodu?
Z art. 90b ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT wynika, że okres korekty VAT wynosi 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, dokonano importu lub oddano do używania pojazd samochodowy, w odniesieniu do którego kwotę podatku naliczonego stanowiła kwota, o której mowa w art. 86a ust. 1 ustawy o VAT (a więc 50 proc. kwoty podatku, np. z faktury zakupu samochodu). Jeśli w tym czasie nastąpi zmiana wykorzystywania auta na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej, to podatnik jest uprawniony do dokonania korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego pojazdu.
Jak jednocześnie stanowi art. 90b ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy w okresie korekty nastąpi sprzedaż pojazdu samochodowego, uznaje się, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej aż do końca okresu korekty. Sprzedażą w rozumieniu tego przepisu jest przy tym również podlegająca opodatkowaniu VAT na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT nieodpłatna dostawa pojazdu samochodowego. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, np. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 21 lutego 2020 r. (nr 0112-KDIL3.4012.68.2019.2.MŁ).
Oznacza to, że w związku z opodatkowanym VAT (według stawki 23 proc.) nieodpłatnym przekazaniem samochodu na cele osobiste podatnik będzie uprawniony do odliczenia w drodze korekty części podatku, który nie został odliczony przy nabyciu tego samochodu. Jeżeli pojazd zostanie sprzedany w grudniu 2021 r., będzie to 5917 zł, tj. zaokrąglone do pełnych złotych 49/60 (gdyż grudzień 2021 r. jest 49 miesiącem, licząc od końca 60-miesięcznego okresu korekty) z 50 proc. kwoty podatku, która nie została odliczona przy nabyciu samochodu. Kwotę tę podatnik będzie mógł wykazać w polu K_44 części ewidencyjnej oraz uwzględnić w polu P_44 części deklaracyjnej pliku JPK_V7M lub JPK_V7K za grudzień 2021 r.
Podstawa prawna
art. 90b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626)
Otrzymałem fakturę dokumentującą zakup komputera od podatnika, który został przez urząd skarbowy wyrejestrowany z VAT ze względu na zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej. Na fakturze jest wykazany VAT. Czy mogę odliczyć ten podatek?
Z ustawy o VAT, w szczególności z art. 88 ust. 3a, nie wynika zakaz odliczania VAT z faktur wystawionych przez podatników niezarejestrowanych jako podatnicy VAT. W konsekwencji prawo do odliczania podatku naliczonego może przysługiwać z faktur wystawianych przez takich podatników. Stanowisko to znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie unijnym, jak i krajowym. W wyroku z 22 grudnia 2010 r., sygn. C-438/09 Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł np., że przepisy unijne sprzeciwiają się przepisom krajowym, na mocy których podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku od wartości dodanej zapłaconego innemu podatnikowi będącemu usługodawcą niezarejestrowanym dla celów tego podatku. Z kolei np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 1 września 2015 r. (sygn. akt I SA/Rz 594/15) czytamy, że „sam brak rejestracji sprzedawcy jako podatnika podatku od towarów i usług nie pozbawia nabywcy prawa do odliczenia podatku naliczonego z wystawionych przez taki podmiot faktur, jednakże tylko przy stwierdzeniu, że faktury te dokumentują rzeczywiste transakcje, przy stwierdzeniu, że do transakcji nie doszło, teza ta nie ma zastosowania”. Zaprezentowaną wykładnię potwierdza również Ministerstwo Finansów (zob. stanowiące odpowiedź na interpelację poselską nr 15666 pismo z 18 października 2017 r., sygn. DPP8.054.10.2017.WCX).
Tym samym wykreślenie sprzedawcy z rejestru podatników VAT nie stanowi przeszkody dla odliczenia VAT z otrzymanej faktury. Podatek ten można odliczyć na zasadach ogólnych (chyba że brak prawa do odliczenia wynika z innego powodu, niewskazanego w treści pytania).
Podstawa prawna
art. 86 oraz art. 88 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626)
