Podatnik zarejestrowany do unijnej procedury OSS w związku z dokonywaniem wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość przesyła niektórym klientom (będącym konsumentami) z innych państw Unii Europejskiej prezenty. Czy z tego tytułu podatnik powinien naliczać VAT? Czy powinien stosować stawkę polską czy państwa członkowskiego obdarowanego? Czy przekazania te należy wykazywać w deklaracji VIU-D?

1 lipca 2021 r. do przepisów o VAT wprowadzona została m.in. procedura unijna dotycząca dostaw towarów oraz świadczenia niektórych usług (OSS). W Polsce określają ją znowelizowane art. 130a–130d ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 130a pkt 2 lit. a ustawy o VAT procedura ta ma zastosowanie m.in. do dokonywanych przez podatników dostaw stanowiących wewnątrzwspólnotową sprzedaż towarów na odległość (WSTO). Z art. 2 pkt 22a ustawy o VAT wynika przy tym, że przez WSTO rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych przez dostawcę lub na jego rzecz, w tym wtedy, gdy dostawca uczestniczy pośrednio w transporcie lub wysyłce towarów, z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium państwa członkowskiego zakończenia wysyłki lub transportu towarów do nabywcy, który nie jest podatnikiem lub będąc podatnikiem nie ma obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, pod warunkiem że dostarczane towary nie są nowymi środkami transportu ani towarami, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, przez dokonującego ich dostawy lub przez podmiot działający na jego rzecz.
Z przytoczonej definicji nie wynika, aby WSTO stanowiły wyłącznie dostawy odpłatne. W konsekwencji uważam, że również nieodpłatne dostawy towarów stanowić mogą WSTO, a VAT z tytułu tych nieodpłatnych dostaw może być rozliczany w ramach unijnej procedury OSS (także bowiem z art. 130a–130d ustawy o VAT nie wynika wyłączenie stosowania tej procedury do nieodpłatnych dostaw towarów).
Należy jednak zastrzec, że jeżeli występująca u danego podatnika WSTO podlega opodatkowaniu VAT w państwach członkowskich konsumpcji, to o tym, kiedy nieodpłatne dostawy towarów podlegają opodatkowaniu, decyduje brzmienie przepisów tych właśnie państw (a nie polskie przepisy zawarte w art. 7 ust. 2–7 ustawy o VAT). Uważam w związku z tym, że we wskazanej sytuacji podatnik powinien naliczać VAT państw członkowskich konsumpcji (według stawek VAT obowiązujących w tych państwach) tylko w zakresie, w jakim w świetle przepisów tych państw nieodpłatne dostawy towarów, o których mowa, podlegają opodatkowaniu VAT. Wtedy te nieodpłatne dostawy powinny być przez podatnika wykazywane w deklaracji VIU-D.
Podstawa prawna
art. 2 pkt 22a, art. 7 ust. 2–7 oraz art. 130a–130d ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626)
Przedsiębiorca korzystający z opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej posiada w środkach trwałych zamortyzowany samochód osobowy, który zamierza darować fundacji będącej organizacją pożytku publicznego. Z tytułu przekazania samochodu w daro- wiźnie podatnik naliczy VAT należny, gdyż odliczył 50 proc. VAT przy zakupie tego pojazdu. Czy w tej sytuacji podatnik będzie mógł skorzystać z prawa do odliczenia wartości darowizny od dochodu? Jeżeli tak, to w jakiej kwocie?

Na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o PIT odliczeniu od podstawy obliczenia podatku podlegają darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele. Odliczenie dokonywane na tej podstawie nie może przekroczyć kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu.

Odliczeniu na omawianej podstawie podlegać mogą nie tylko darowizny pieniężne, lecz także darowizny rzeczowe. Wówczas – jak stanowi art. 26 ust. 6 ustawy o PIT – za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z VAT, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o VAT z tytułu dokonania tej darowizny. Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 19 ustawy o PIT.
Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 14 września 2011 r. (nr ITPB3/423-298/11/MT) wyjaśnił, że w świetle tego przepisu „prawidłowe ustalenie kwoty darowizny wymaga uprzedniego określenia skutków podatkowych opisanej sytuacji przekazania darowizny rzeczowej na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Konieczne jest ustalenie kwoty podatku od towarów i usług należnego z tytułu przekazania darowizny oraz rozważenie, czy z tytułu dokonania darowizny, podatnik ma prawo odliczenia podatku naliczonego, a jeśli tak – w jakiej kwocie. Mając na względzie powyższe, można zatem stwierdzić, że:
  • w przypadku, gdy zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, z tytułu dokonania darowizny podatnikowi przysługuje prawo odliczenia określonej kwoty podatku naliczonego – kwota darowizny to wartość towaru obejmująca wartość netto tego towaru i wartość podatku od towarów i usług odpowiadającą różnicy kwoty należnego podatku od towarów i usług i kwoty podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu;
  • w przypadku, gdy zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, z tytułu dokonania darowizny podatnikowi nie przysługuje prawo odliczenia określonej kwoty podatku naliczonego – kwota darowizny to wartość towaru obejmująca wartość netto tego towaru i pełną kwotę należnego podatku od towarów i usług”.
Nie ma przy tym przepisu wyłączającego możliwość odliczania na wskazanej podstawie darowizn rzeczowych, których przedmiotem są całkowicie zamortyzowane środki trwałe. A zatem nie ma przeszkód, aby w przedstawionej sytuacji przedsiębiorca skorzystał z odliczenia wartości darowizny od podstawy opodatkowania PIT. Przy czym odliczeniu podlega wartość rynkowa netto zamortyzowanego środka trwałego powiększona o podatek należny z tytułu darowizny środka trwałego, ponieważ z tytułu dokonania tej darowizny przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do odliczenia żadnej kwoty podatku naliczonego.
Podstawa prawna
art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a, art. 26 ust. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1574)
art. 3 ust. 2 i 3, art. 4 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1535)
Czy podatnik świadczący usługi wysokościowe (głównie na budynkach) może korzystać z opodatkowania w formie ryczałtu? Jeżeli tak, to z jaką stawką?

Z początkiem 2021 r. rozszerzona została możliwość korzystania z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Obecnie możliwość korzystania z opodatkowania w tej formie wyłącza jedynie osiąganie przychodów z prowadzenia aptek, z działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz z działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych (art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne; dalej: u.z.p.d.). W konsekwencji nie ulega wątpliwości, że podatnik świadczący usługi wysokościowe może korzystać z opodatkowania w formie ryczałtu.

Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych określa art. 12 u.z.p.d. Z przepisu tego wynika zasada, że przychody z działalności usługowej są opodatkowane stawką ryczałtu w wysokości 8,5 proc. (art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. a u.z.p.d.). Stawka ta ma zastosowanie, o ile do danych przychodów nie zostało przewidziane stosowanie innej stawki ryczałtu. Szczególna stawka ryczałtu jest przewidziana m.in. dla przychodów z robót budowlanych – w tym przypadku wynosi ona 5,5 proc. (art. 12 ust. 1 pkt 6 lit. a u.z.p.d.).
W mojej ocenie usługi wysokościowe mogą być na gruncie PKWiU klasyfikowane jako roboty związane z wykonywaniem pozostałych specjalistycznych robót budowlanych gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 43.99.90.0), roboty związane z wykonywaniem wykończeniowych robót budowlanych gdzie indziej niesklasyfikowanych (43.39.19.0) lub usługi naprawy i konserwacji pozostałego sprzętu i wyposażenia (33.19.10.0). W dwóch pierwszych przypadkach przychody ze świadczenia usług wysokościowych są – jako przychody z robót budowlanych – opodatkowane według ryczałtu w wysokości 5,5 proc., w trzecim – według stawki 8,5 proc. (jako przychody z działalności usługowej, dla których nie jest przewidziane stosowanie innej stawki ryczałtu). Podobnie uznał dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 2 października 2014 r., nr ITPB1/415-727/14/MP.
Odpowiedź na pytanie o wysokość ryczałtu zależy zatem od rodzaju świadczonych przez podatnika usług. Przy czym usługi wysokościowe wykonywane na budynkach należą według mnie do robót budowlanych, a więc uzyskiwane z tytułu ich świadczenia przychody są opodatkowane ryczałtem według stawki 5,5 proc. Pewność w kwestii klasyfikacji statystycznej przedmiotowych usług można jednak uzyskać jedynie w drodze wydania opinii statystycznej. Wniosek taki można złożyć z wykorzystaniem formularza dostępnego na stronie https://lodz.stat.gov.pl/osrodki/osrodek-klasyfikacji-i-nomenklatur-urzedu-statystycznego-w-lodzi/formularz/.
Podstawa prawna
art. 12 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1905; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1243)