Wojewódzkie sądy administracyjne nakazują organom podatkowym uzasadnić, dlaczego wszczęły one postępowania karnoskarbowe. Czy nie dlatego, żeby nie dopuścić do przedawnienia zobowiązania podatkowego?
Sądy chcą to sprawdzić zgodnie z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 maja br. (sygn. akt I FPS 1/21). Potwierdziła ona, że sądy administracyjne mogą badać, czy organy podatkowe wszczęły postępowania karnoskarbowe instrumentalnie, a więc nie ze względu na prawdopodobieństwo wykroczenia lub przestępstwa skarbowego, lecz jedynie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia.
Gdyby okazało się, że organ wszczął postępowanie karnoskarbowe instrumentalnie, to oznaczałoby, że nie doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Słowem, decyzja podatkowa została wydana po terminie.
W ślad za uchwałą NSA sądy wojewódzkie nakazują więc organom podatkowym uzasadnić, dlaczego wszczęły one postępowania karnoskarbowe. Tak orzekły już w czerwcu br. m.in.: WSA w Gorzowie Wielkopolskim (sygn. I SA/Go 96/21), WSA w Lublinie (sygn. I SA/Lu 221/19), WSA w Szczecinie (sygn. I SA/Sz 291/21, I SA/Sz 320/21), WSA w Kielcach (sygn. I SA/Ke 143/21, I SA/Ke 175/21, I SA/Ke 274/20), WSA w Opolu (sygn. I SA/Op 87/21), WSA w Krakowie (sygn. I SA/Kr 387/20). Wszystkie te wyroki są na razie nieprawomocne.
W części spraw sądy wojewódzkie już orzekają, że organy wszczęły postępowania karnoskarbowe instrumentalnie, przez co nie doszło do zawieszenia biegu przedawnienia. Tak stwierdził np. WSA w Szczecinie w wyroku z 23 czerwca br. (sygn. I SA/Sz 834/19, nieprawomocny).
Przypomnijmy, że wszczęcie postępowania karnoskarbowego powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego (art. 70 par. 6 pkt 1 w zw. z art. 70c ordynacji podatkowej).
W uchwale z 24 maja br. NSA stwierdził, że zanim przyczynę wszczęcia takiego postępowania przeanalizuje sąd, najpierw powinien to zrobić organ podatkowy. Co więcej, organ powinien to wyjaśnić już w uzasadnieniu decyzji. Powinien wskazać m.in. stosowne dowody i opisać chronologię czynności karnoprocesowych – podkreślił NSA. Uznał to za konieczne, aby z jednej strony zagwarantować podatnikowi, że postępowanie jest prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych, a z drugiej umożliwić sądowi ocenę, czy organ prawidłowo zastosował art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji.
Po tej uchwale, sądy wojewódzkie zwracają więc sprawy do organów podatkowych, gdy w uzasadnieniu decyzji podatkowej nie znajdują informacji o przyczynach wszczęcia postępowania karnoskarbowego. Tłumaczą, że bez tego nie mogą same ocenić, czy w danej sprawie art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji został zastosowany instrumentalnie, czy z uzasadnionych przyczyn (bo faktycznie były podejrzenia co do popełnienia przez podatnika wykroczenia lub przestępstwa skarbowego).
Do czasu rozstrzygnięcia tej kwestii sądy odmawiają merytorycznej oceny skarg składanych przez podatników.
