W życiu pewne są tylko dwie kwestie: śmierć i podatki. Taka maksyma znana jest każdemu. W przypadku obowiązku zapłacenia podatku od spadków i darowizn można uniknąć zapłacenia podatku w określonym przypadku i po spełnieniu określonych warunków. Istotne jest kto komu darowiznę lub spadek przekazuje, po drugie jaka jest jego wartość. Przepisy podatkowe w tej kwestii dzielą podatników na kilka grup, dla których przewidziane są pięcioletnie limity kwotowe. W tym miejscu skupię się na tzw. grupie zerowej tj. najbliższej rodzinie (małżonek, małżonka, dziecko, wnuk, rodzic, dziadek, babcia, pasierb, pasierbica, rodzeństwo, ojczym i macocha). Ta grupa może skorzystać z wyjątkowego zwolnienia od spadku i darowizn po spełnieniu następujących warunków: zgłoszenie otrzymania darowizny lub spadku do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy oraz udokumentowania otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek lub przekazem pocztowym.

Należy także pamiętać, że darowizna otrzymana przez małżonków po ślubie od rodzica jednego z nich będzie zwolniona z opodatkowania tylko w połowie tj. w zakresie dziecka tego rodzica, a w pozostałym zakresie podlega rozliczeniu z urzędem na zasadach ogólnych zgodnie z grupami podatkowymi. Ale nie dotyczy to przypadku, gdy dziecko otrzyma od rodzica darowiznę, a następnie przekaże w drodze darowizny na rzecz małżonka. W takim przypadku obie czynności prawne podlegają rozliczeniu w grupie zero.

Niespełnienie ww. warunków skorzystania ze zwolnienia podatkowego wiąże się z koniecznością opodatkowania według zasad dla I grupy podatkowej z kwotą wolną od podatku w wysokości 9637 zł.

Zwolnienie przysługuje jeżeli zgłoszenie do fiskusa nastąpi w terminie sześciu miesięcy od powstania obowiązku podatkowego tj. przy darowiźnie z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego lub przekazania darowizny, a przy spadku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub wpisania do rejestru aktu poświadczenia dziedziczenia lub europejskiego poświadczenia dziedziczenia.

Charakter terminu zgłoszenia fiskusowi darowizny lub spadku na formularzu SD-Z2 ma charakter materialny, co oznacza, że nie można tego terminu przywrócić.

Obdarowani, którzy nie są zwolnieni z podatku, a kwota przekracza kwotę wolną mają obowiązek zgłosić fiskusowi zeznanie podatkowe na formularzu SD-2 w ciągu miesiąca od otrzymania darowizny.

Nie złożenie zeznania na formularzu lub złożenie jego po terminie powoduje nie tylko konsekwencje podatkowe, w tym zapłatę odsetek od zaległości podatkowych, ale również wszczęcie postępowania karno-skarbowego kwalifikowanego jako uchylanie się od opodatkowania. Na podstawie art. 54 kodeksu karno-skarbowego podatnik, który nie złoży deklaracji, nie ujawni przedmiotu lub podstawy opodatkowania podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu karom łącznie. Co to oznacza? Otóż w przypadku gdy wartość darowizny lub spadku jest znaczna nawet osoba z grupy zero będzie zobowiązana do zapłaty podatku na zasadach ogólnych przewidzianych dla grupy I wraz z odsetkami od zaległości podatkowych, a nadto może się zdarzyć, że dodatkowo zapłaci grzywnę lub zostanie pozbawiona wolności. A wysokość należności podatkowych w takich przypadkach może wynosić kilkadziesiąt a nawet kilkaset tysięcy złotych i w skrajnych przypadkach może przekroczyć wartość przedmiotu darowizny czy spadku.

Tomasz Wiliński, adwokat, Wiliński Legal