Najbardziej zauważalna zmiana przy rozliczeniach za 2020 r. dotyczy wykazywania darowizn w załączniku PIT/O. Jednak księgowi powinni też pamiętać o innych nowościach, które pojawiły się z powodu pandemii.

TEMAT: Rozliczenie roczne PIT i CIT
PROBLEM: Jak na sposób wypełnienia zeznania wpływają rozwiązania wprowadzone w związku z epidemią koronawirusa
Przy rozliczaniu klientów za 2020 r. należy wziąć pod uwagę szczególnie:
  • możliwość odliczenia straty za 2020 r. od dochodu za 2019 r., czyli wstecznie, poprzez korektę zeznania za 2019 r.,
  • konieczność poinformowania o rezygnacji z zaliczek uproszczonych przez małych podatników,
  • uwzględnienie w zeznaniu ulgi na złe długi, jeżeli klient będący wierzycielem nie skorzystał z niej przy obliczaniu zaliczek na podatek,
  • odzwierciedlenie darowizn przekazanych na przeciwdziałanie COVID-19 oraz darowizn tabletów i laptopów w załącznikach PIT/O oraz CIT-8/0.
Strata za 2020 rok
Zasadniczo, stosując przedcovidowe przepisy, stratę wyliczoną w zeznaniu za 2020 r. można byłoby odliczyć dopiero od dochodu za 2021 r. i maksymalnie kolejne cztery lata.
W ubiegłym roku jednak, ze względu na pandemię, wprowadzono inne rozwiązanie – możliwość odliczenia straty za 2020 r. w zeznaniu za 2019 r., a więc wstecznie, poprzez korektę poprzednio złożonego zeznania. Możliwość ta wynika z art. 38f ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 255; dalej: ustawa o CIT) oraz z art. 52k ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 464; dalej: ustawa o PIT). W tym celu muszą być spełnione łącznie dwa warunki:
1. Jeżeli klient jest podatnikiem PIT, to musiał ponieść w 2020 r. stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej, a jeśli jest podatnikiem CIT, to musiał ponieść stratę w roku podatkowym, który rozpoczął się przed 1 stycznia 2020 r., a zakończył się po 31 grudnia 2019 r., lub rozpoczął się po 31 grudnia 2019 r., a przed 1 stycznia 2021 r.; tak więc w zakresie CIT nowa regulacja ma zastosowanie nie tylko do tych podmiotów, u których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym 2020, lecz także do tych, u których rok podatkowy rozpoczął się jeszcze w 2019 r.;
2. Podatnik uzyskał w roku podatkowym, z którego chce rozliczyć stratę (a więc zasadniczo w 2020 r.), przychody niższe o co najmniej 50 proc. od przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok (czyli w 2019 r.).
U podatników PIT mowa jest o 50-proc. spadku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, a w odniesieniu do podatników CIT – o 50-proc. spadku przychodów, bez uściślenia, o które źródło przychodów chodzi. Ten brak uściślenia zarówno w odniesieniu do poniesionej straty, jak i spadku przychodów rodzi pytania, co było intencją ustawodawcy. Czy chodziło o możliwość odliczenia straty od sumy dochodów z dwóch źródeł: z zysków kapitałowych oraz z innych źródeł przychodów (w tym z działalności operacyjnej)? Czy może jednak wykazaną w zeznaniu CIT-8 lub CIT-8AB stratę należy odliczyć tylko od dochodu z tego samego źródła (z którego powstała strata)? Na to drugie wskazywałby art. 7 ust. 5 ustawy o CIT, który pozwala obniżyć o wysokość straty ze źródła przychodów dochód uzyskany z tego samego źródła. To ogólna zasada, która pozostaje niezmienna, niezależnie od COVID-19.
Chcąc odliczyć stratę, trzeba skorygować zeznanie złożone w ubiegłym roku za 2019 r. (lub za rok rozpoczęty w 2019 r.). Dzięki temu podatnik – klient biura rachunkowego będzie mógł dostać zwrot nadpłaconego za 2019 r. podatku. Należy jednak pamiętać, że jednorazowo można odjąć od dochodu za 2019 r. nie więcej niż 5 mln zł straty za 2020 r. Resztę straty za 2020 r. (nieodliczonej od dochodu za 2019 r.) będzie można odjąć na ogólnych zasadach, na podstawie art. 7 ust. 5 ustawy o CIT albo art. 9 ust. 3 albo art. 11 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1905; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 255). Z tych ogólnych zasad wynika, że o wysokość straty ze źródła przychodów (w tym wypadku o wysokość straty nieodliczonej od dochodu za 2019 r.) podatnik może:
1) obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. wysokości tej straty, albo
2) obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 mln zł; nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. wysokości tej straty.
Rezygnacja z uproszczonych zaliczek
Jeżeli klient, będący małym podatnikiem, wybrał początkowo na 2020 r. uproszczoną formę wpłacania zaliczek, a potem z niej zrezygnował za miesiące marzec‒grudzień 2020 r. (ze względu na negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19), to należy pamiętać, by poinformować o tej rezygnacji właśnie teraz, w zeznaniu rocznym. Wymagają tego art. 52r ust. 3 ustawy o PIT oraz art. 38j ust. 3 ustawy o CIT.
Ulga na złe długi
Przy okazji wypełniania zeznań za 2020 r. warto przepytać klientów, czy w umówionym terminie otrzymali zapłatę od swoich kontrahentów. Jeżeli się okaże, że któryś z nich wciąż czeka na pieniądze, a nie skorzystał dotychczas z przysługującej mu w tym zakresie ulgi na złe długi w PIT lub w CIT, to nic nie stoi na przeszkodzie, by wykazać tę preferencję przy okazji rocznego rozliczenia. Podstawą do tego jest art. 26i ustawy o PIT lub art. 18f ustawy o CIT.
Ulga polega na zmniejszeniu wykazanej w zeznaniu podstawy opodatkowania lub zwiększeniu straty. Oprócz tego należy wypełnić odpowiedni załącznik do zeznania; jest to PIT/WZ lub CIT/WZ (ewentualnie CIT/WZG będący załącznikiem do zeznania CIT-8AB).
Co prawda, we wspomnianych art. 26i ustawy o PIT lub art. 18f ustawy o CIT mowa jest o uldze przysługującej po 90 dniach od upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, ale obecnie z powodu pandemii wierzyciele nie muszą czekać tak długo. Mogą zmniejszyć u siebie podstawę obliczenia podatku dochodowego (lub zwiększyć stratę podatkową) już po 30 dniach, co wynika z art. 52w ust. 1 ustawy o PIT oraz art. 38o ustawy o CIT. Nie ma w tym zakresie żadnych dodatkowych warunków.
W zeznaniu rocznym wykazuje się również wartość wierzytelności pozostałą do rozliczenia w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej niż przez okres trzech lat (zgodnie z art. 26i ust. 3 ustawy o PIT oraz art. 18f ust. 3 ustawy o CIT). Dotyczy to sytuacji, gdy wartość zmniejszenia podstawy obliczenia podatku jest wyższa od tej podstawy.
Jeśli natomiast klient biura rachunkowego jest dłużnikiem swoich kontrahentów, to co do zasady należałoby zwiększyć w jego zeznaniu rocznym podstawę opodatkowania lub zmniejszyć stratę o niezapłacone w ciągu 90 dni zobowiązania handlowe. Obowiązek ten wynika z tych samych przepisów art. 26i ustawy o PIT oraz art. 18f ustawy o CIT. Ale uwaga: wymóg ten został zniesiony w 2020 r., i to aż do końca roku kalendarzowego, w którym odwołany zostanie stan epidemii. Wynika to z art. 52q ustawy o PIT oraz art. 38i ustawy o CIT. Należy jednak pamiętać, że z obowiązku zwiększenia podstawy opodatkowania lub zmniejszenia straty są zwolnieni tylko ci dłużnicy, którzy mają co najmniej 50-proc. spadek przychodów w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku podatkowego (wyjątki od tego wymogu są nieliczne). Jeżeli klient biura rozpoczął dopiero w 2020 r. prowadzenie działalności, to 50-proc. spadek przychodów oblicza się w stosunku do średnich przychodów uzyskanych w ubiegłym roku.
Bardziej problematyczne może być wypełnienie zeznania klientowi, który korzysta równolegle z ulgi IP Box, czyli uzyskuje dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, a jednocześnie zmniejsza (jeśli jest wierzycielem) bądź zwiększa (jeżeli jest dłużnikiem) podstawę opodatkowania. W tym wypadku bowiem mamy dwa rodzaje dochodu: jeden, który jest opodatkowany stawką 5 proc., i drugi, który jest opodatkowany na zasadach ogólnych (według stawek 17 proc. i 32 proc. PIT albo 19 proc. lub 9 proc. CIT). W takiej sytuacji należy przenieść z załącznika PIT/WZ lub CIT/WZ (CIT/WZG) do formularza zeznania rocznego wartości odpowiednio pomniejszone o wartości ujęte w PIT/IP lub w CIT/IP. Ten sam mechanizm należy zastosować odpowiednio przy zmniejszaniu i zwiększaniu strat podatkowych.
Na marginesie przypomnijmy, że nie zmieniły się zasady ulgi na złe długi w VAT, i to w odniesieniu zarówno do wierzycieli, jak i dłużników. Tu nadal obowiązuje termin 90-dniowy.
Więcej odliczeń dla hojnych
Najwięcej zauważalnych zmian przy wypełnianiu zeznań za 2020 r. dotyczy odliczania darowizn przekazanych na przeciwdziałanie COVID-19 oraz w formie tabletów i laptopów. Znajduje to odzwierciedlenie w załącznikach PIT/O oraz CIT-8/0.
Jeśli chodzi o darowizny przekazane w 2020 r. na przeciwdziałanie COVID-19, to należy pamiętać, że obdarowanymi musieli być:
  • podmioty wykonujące działalność leczniczą, wpisane do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 180; dalej: ustawa o COVID-19),
  • Agencja Rezerw Materiałowych,
  • Centralna Baza Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych,
  • domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, noclegownie, schroniska dla osób bezdomnych, w tym z usługami opiekuńczymi, ośrodki wsparcia, rodzinne domy pomocy oraz domy pomocy społecznej,
  • Fundusz Przeciwdziałania COVID-19.
Darowizny przekazane tym podmiotom:
  • od stycznia do końca kwietnia 2020 r. oraz od października do grudnia 2020 r. są odliczane w kwocie odpowiadającej 200 proc. wartości darowizny,
  • w maju 2020 r. są odliczane w kwocie odpowiadającej 150 proc. wartości darowizny,
  • od czerwca do końca września 2020 r. są odliczane w kwocie odpowiadająca 100 proc. wartości darowizny.
Odliczyć można także darowizny na przeciwdziałanie COVID-19 przekazane przy udziale organizacji pożytku publicznego. Jest to możliwe, jeżeli:
  • darowizna została przekazana przez podatnika organizacji pożytku publicznego, a następnie przez tę organizację podmiotom wykonującym działalność leczniczą (wpisanym do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy o COVID-19), Agencji Rezerw Materiałowych, Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych w okresie od stycznia do końca maja 2020 r., oraz
  • organizacja pożytku publicznego przekazała podatnikowi pisemną informację o miesiącu przekazania środków pochodzących z darowizny oraz o nazwie podmiotu, na rzecz którego te środki zostały przekazane.
Jeżeli darowizna została przekazana przy udziale OPP w okresie do stycznia do kwietnia 2020 r., to odliczyć można kwotę odpowiadającą 200 proc. wartości darowizny, a jeśli została przekazana w maju ub.r. – to odliczenie wynosi 150 proc. wartości darowizny.
Należy pamiętać, że u osób fizycznych odliczenie darowizn na przeciwdziałanie COVID-19 przysługuje tylko podatnikom rozliczającym się według skali podatkowej (17 proc. i 32 proc.) oraz przedsiębiorcom, którzy wybrali liniową stawkę 19 proc. Zatem przekazanych na ten cel darowizn nie można odliczyć w zeznaniu PIT-39 (ponieważ podatek od dochodu ze sprzedaży nieruchomości jest obliczany na odrębnych zasadach, zgodnie z art. 30e ustawy o PIT).
Odrębny rodzaj odliczeń, który przysługiwał w 2020 r., dotyczył darowizn w formie tabletów i laptopów przekazanych w 2020 r.:
  • organom prowadzącym placówki oświatowe, w szczególności szkoły, uczelnie, placówki opiekuńczo-wychowawcze,
  • organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057) lub operatorowi Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, z przeznaczeniem na cele dalszego nieodpłatnego przekazania organom prowadzącym placówki oświatowe lub placówkom oświatowym.

    Zobacz również:

    Czas przygotować się na 1 maja w spółce komandytowej

Odliczenie to przysługuje, pod warunkiem że podarowane komputery są przenośne (a więc są to tablety lub laptopy), kompletne, zdatne do użytku i wyprodukowane nie wcześniej niż trzy lata przed dniem ich przekazania.
Jeżeli podatnik – klient biura rachunkowego przekazał je w darowiźnie:
  • w okresie od stycznia do końca kwietnia 2020 r. oraz od października do grudnia 2020 r., to odliczyć można kwotę odpowiadającą 200 proc. wartości darowizny,
  • w maju 2020 r., to odliczyć można kwotę odpowiadającą 150 proc. wartości darowizny,
  • w okresie od czerwca do końca września 2020 r., to odliczana jest kwota odpowiadająca 100 proc. wartości darowizny.