Postęp prac legislacyjnych nad projektem rozporządzenia zmieniającego powinien być monitorowany w szczególności przez podatników dokonujących sprzedaży na rzecz podmiotów powiązanych. Nowe regulacje mają bowiem w założeniu znaleźć zastosowanie w ich rozliczeniach już za kwiecień 2021 r.
Chodzi o projekt rozporządzenia ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (dalej: projekt), który został opublikowany 17 marca 2021 r. Proponowane zmiany – jak czytamy w uzasadnieniu do projektu – są odpowiedzią na postulaty podatników oraz pozostają w związku z wątpliwościami interpretacyjnymi co do zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i ewidencji. Pytanie jednak brzmi: Czy w tym przypadku rzeczywiście uda się zrealizować zamierzony cel?
Próg kwotowy
Wedle projektu oznaczenie „TP” miałoby być ograniczone do dostawy towarów lub świadczenia usług dla podmiotu powiązanego, w których łączna kwota należności ogółem przekroczy 15 000 zł lub równowartość tej kwoty wyrażoną w walucie obcej i przeliczoną z dochowaniem zasad przeliczania kwot stosowanych w celu określenia podstawy opodatkowania. W aktualnym stanie prawnym – co reguluje par. 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2326; dalej: rozporządzenie JPK) – obowiązek ten nie jest limitowany wartością transakcji i obejmuje ich pełne spektrum, w tym również transakcje jednorazowe opiewające na drobne kwoty. Stąd też pozytywnie należy ocenić zmianę, która w założeniu ma uprościć obowiązki ewidencyjne poprzez wyeliminowanie konieczności oznaczania transakcji nieistotnych z perspektywy celów analitycznych i kontrolnych resortu.
O jakie transakcje chodzi
Oznaczenie „TP” ma być wymagane względem dostawy towarów lub świadczenia usług pomiędzy podmiotami powiązanymi, dokonanych w ramach świadczeń wynikających z realizacji jednej umowy, niezależnie od ilości jednostkowych zamówień i wystawionych dowodów sprzedaży.
Użyta dla potrzeb projektowanych zmian liczba pojedyncza („podmiotu powiązanego”) wskazuje, że próg, po przekroczeniu którego zmaterializuje się obowiązek stosowania kodu „TP”, należy odnieść do transakcji z danym kontrahentem powiązanym, a nie do transakcji z grupą podmiotów powiązanych, nawet jeśli z uwagi na przedmiot będą to transakcje względem siebie podobne lub wręcz tożsame. Różnicuje to jednak podejście w stosunku do określania wartości transakcji dla celów sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych.
Brak natomiast pewności, w jaki sposób poprawnie ustalić wartość dostawy towarów lub świadczenia usług dla podmiotu powiązanego. Proponowana redakcja przepisów nie daje bowiem jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy każda umowa miałaby być odnoszona do wartości progowej niezależnie, czy też – zgodnie ze zmianą par. 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia JPK – wartością właściwą (którą należy odnieść do progu) jest suma należności ogółem, niezależnie od przedmiotu transakcji i liczby umów łączących podatnika i podmiot z nim powiązany. Źródłem dalszych wątpliwości może też w końcu być samo pojęcie umowy.
Które dowody bez symbolu
Projekt – w ust. 4a dodanym do par. 10 rozporządzenia JPK – wyłącza obowiązek stosowania oznaczenia „TP” (podobnie jak innych oznaczeń procedur) do czynności wykazanych w ewidencji na podstawie dowodu sprzedaży wymienionego w par. 10 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia JPK, tj. „RO” – dokumentu zbiorczego wewnętrznego zawierającego sprzedaż z kas rejestrujących.
Chodzi tu – w uproszczeniu – o sprzedaż zarejestrowaną na kasie fiskalnej i udokumentowaną paragonem. W JPK jest ona ujmowana na podstawie zbiorczego dokumentu zawierającego co do zasady całą sprzedaż z kasy z danego okresu. Tymczasem literalny kształt regulacji w brzmieniu aktualnie wiążącym nie wyłącza jednak obowiązku stosowania oznaczenia „TP” w takich przypadkach, co z praktycznego punktu widzenia rodzi wiele wątpliwości, a ponadto wydaje się mieć nikłe uzasadnienie celowe. Według nowego rozwiązania podatnicy nie będą natomiast musieli analizować kwestii powiązań w odniesieniu do sprzedaży zarejestrowanej na kasie, co jednoznacznie uznać trzeba za zmianę rozsądną i pożądaną.
Czynności poza obowiązkiem oznaczenia
Ważna zmiana może wyniknąć również z nowego kształtu par. 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia JPK. Proponowane brzmienie regulacji zawęża bowiem stosowanie kodu „TP” do dostawy towarów lub świadczenia usług dla podmiotu powiązanego. W praktyce oznacza to ograniczenie tego obowiązku do sprzedaży zrealizowanej przez danego podatnika.
Aktualne brzmienie przepisu odwołuje się do „istniejących powiązań między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą”. Tym samym można go odnosić do wszystkich transakcji ujmowanych w ewidencji podatku należnego JPK. Ma to znaczenie w sytuacji, gdy podatek należny jest wykazywany przez nabywcę lub usługobiorcę. Chodzi tu o wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, import usług, dostawy, dla których podatnikiem jest nabywca, oraz – w pewnych sytuacjach – import towarów. W obecnym stanie prawnym oznaczenie „TP” powinno być stosowane także w takich przypadkach. Projekt ma to zmienić. W praktycznym wymiarze konieczność rozpoznawania powiązań nie będzie więc dotyczyć nabywcy towaru oraz usługobiorcy, którzy wykazują podatek należny.
Powiązania wyłączone
W par. 10 rozporządzenia JPK dodano także ust. 4c, gdzie uregulowano wyłączenie dla stosowania oznaczenia „TP” w przypadku dostaw towarów oraz świadczenia usług, gdy powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego lub ich związkami.
Kierunek planowanej zmiany stanowi poniekąd potwierdzenie dla stanowiska wyrażanego już przez resort finansów w odpowiedzi z 27 października 2020 r. na interpelacją poselską nr 12443 (sygn. DPAT1.054.1.2020). Opierając się na wykładni celowościowej, minister uznał w niej, że w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi jedynie poprzez udziały jednostki samorządu terytorialnego nie powstaje konieczność stosowania oznaczenia „TP” w nowym JPK_VAT z deklaracją. Trzeba jednak pamiętać, że odpowiedzi udzielone na zapytania czy interpelacje poselskie mają wyłącznie charakter informacyjny, nie stanowią ani interpretacji ogólnej przepisów prawa podatkowego, ani wyjaśnień przepisów prawa podatkowego w rozumieniu ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 72).
Ważne! Projektowane regulacje każą postawić pytanie o to, czy ewentualny brak stosownego oznaczenia w plikach JPK_VAT składanych przez podatników do dnia wejścia w życie zmian przewidzianych w projekcie będzie wymagał od nich dokonania niezbędnych korekt. Wydaje się, że takie podejście będzie działaniem pożądanym w celu uniknięcia sporu z fiskusem.
Projekt znajduje się w fazie konsultacji publicznych, zatem jest pożądane, by w docelowym rozporządzeniu zmieniającym lub stosownych objaśnieniach do niego w sposób definitywny przesądzić, czy współistniejące powiązania osobowe pomiędzy podmiotami powiązanymi przez Skarb Państwa – w szczególności przez osoby fizyczne oraz członków ich rodzin (w tym byłych) mających znaczący wpływ na czynności podejmowane przez te podmioty – stanowią przeszkodę do skorzystania z dobrodziejstwa regulacji. Użyty bowiem w treści normy termin „wyłącznie” zdaje się nie oddawać w pełni intencji ustawodawcy, na co wskazuje niejako odpowiedź MF na przywołaną już wcześniej interpelację poselską oraz stanowisko dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażone w interpretacjach indywidualnych.
Planowane zmiany w sferze podmiotowej najpewniej będą sprzyjać zawężeniu kręgu podatników, dla których dostawy towarów lub usług skutkować będą koniecznością posługiwania się kodem „TP”. W niczym nie zmienia to jednak faktu, że w aspekcie przedmiotowym nadal będzie na nich spoczywał obowiązek bieżącej analizy transakcji z podmiotami powiązanymi dla potrzeb JKP_VAT. ©℗