Przepisy podatkowe mogą wspierać działania czy kształtować postawy zasadne z punktu widzenia państwa i obywateli. Tak jest w przypadku ulgi z tytułu darowizn związanych z zapobieganiem lub zwalczaniem epidemii Covid-19. Ustawodawca umożliwiając dokonywanie odliczeń podatkowych, zachęca podatników do wspierania państwa w walce z pandemią.

Darowizna odliczana od podatku

Pierwsza grupa zachęt podatkowych skierowana jest przede wszystkim do przedsiębiorców, którzy mogą dokonać odliczenia wartości przekazanej darowizny od podatku. Dotyczy to zarówno podatników podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), jak również podatników podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Z ulgi mogą skorzystać również podatnicy PIT, którzy wybrali ryczałtowy sposób rozliczenia tego podatku.

W grę wchodzą zarówno darowizny pieniężne, jak również rzeczowe.

Istotne jest, aby zostały przekazane na cel walki z Covid-19, na rzecz podmiotów określonych w przepisach, do których ustawodawca zaliczył:

  • podmioty wykonujące działalność leczniczą, wpisane do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842)
  • Agencję Rezerw Materiałowych,
  • Centralną Bazę Rezerw Sanitarno-Epidemicznych,
  • domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
  • noclegownie i schroniska dla osób bezdomnych,
  • Fundusz Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 ustawy z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568).

Przekazanie darowizny na rzecz innych podmiotów nie pozwoli skorzystać ze specjalnej preferencji, którą przewidują przepisy, a stanowią one o wysokości odliczenia od podatku. Zgodnie z tym regulacjami darowizny przekazane:

  • do końca kwietnia 2020 r. podlegają odliczeniu w wysokości większej niż wartość darowizny - 200 proc. wartości darowizny,
  • w maju 2020 r. podlegają odliczeniu w wysokości 150 proc. wartości darowizny,
  • od 1 czerwca 2020 r. do 30 września 2020 r. podlegają odliczeniu w wysokości kwoty odpowiadającej wartości darowizny,
  • od 1 października 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. podlegają odliczeniu w wysokości 200 proc. wartości darowizny,
  • od 1 stycznia 2021 r. do 31 marca 2021 r. podlegają odliczeniu w wysokości 150 proc. wartości darowizny ,
  • od 1 kwietnia 2021 r. do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19 podlegają odliczeniu w wysokości kwoty odpowiadającej wartości darowizny.

Co niezwykle istotne, gdyby przekazywany przedmiot darowizny był opodatkowany VAT jako wartość darowizny należy uznać kwotę brutto, w części w której podatnik nie mógł dokonać odliczenia podatku naliczonego. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. darowizny rzeczowe określonych towarów dla ww. podmiotów mogą być objęte stawką 0 proc. VAT. Dotyczy to darowizn przekazanych w okresie od 1.2.2020 r. do 31.8.2020 r. Warunkiem stosowania stawki 0 proc. jest dodatkowo zawarcie pisemnej umowy darowizny, z której wynika, że dostarczane towary będą wykorzystane na ww. cele. Jeśli darowizna miała miejsce w okresie między 1 lutego a 25.3.2020 r., warunkiem stosowania stawki 0% VAT jest potwierdzenie ex post na piśmie dokonanie darowizny na warunkach określonych w ww. przepisach.

Trzeba jednocześnie pamiętać, że od następujących darowizn nie będzie można skorzystać ze wskazanego odliczenia:

  • zwróconych w jakiejkolwiek formie,
  • zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów,
  • odliczonych od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
  • uprzednio odliczonych od dochodu,
  • odliczonych już na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Co ważne, odliczenie darowizn na zwalczanie Covid-19 nie stanowi pomocy publicznej ani pomocy de minimis, nie wyczerpuje zatem ich limitów, co jest niezwykle istotne w przypadku przedsiębiorców korzystających z różnego rodzaju dotacji, czy też subwencji.

Trzeba pamiętać, że darowizna w celach dowodowych powinna być należycie udokumentowana. W przypadku darowizn pieniężnych dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy. Z kolei w przypadku darowizn rzeczowych dowodem, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Realizacja odliczenia w trakcie roku podatkowego następuje w następujące sposoby:

  • obliczaniu zaliczek na podatek przez podatników, którzy osiągają dochody z działalności gospodarczej, z najmu, dzierżawy, które są opodatkowane przy zastosowaniu skali podatkowej,
  • obliczaniu miesięcznego (kwartalnego) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

W zeznaniu rocznym (PIT-36, PIT-37 lub PIT-28) należy wykazać kwotę (wartość) przekazanej darowizny, kwotę (wartość) odliczonej darowizny oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego.

Niestety otrzymanie darowizny przez podmioty, które nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym powodują powstanie przychodu, od którego trzeba zapłacić podatek dochodowy. W przypadku przeznaczenia otrzymanej darowizny na realizację celów statutowych objętych zwolnieniem od podatku, wartość przedmiotów przeznaczonych na realizację takich celów jest wolna od podatku. Natomiast dotacje otrzymane z budżetu jednostki samorządu terytorialnego w całości są wolne od podatku, a koszty sfinansowane ze środków takiej dotacji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Koszty takie korzystają z tego samego zwolnienia, co dotacja samorządowa.

Ulga dla krwiodawców

  • Ulga dla krwiodawców wynika z przepisów ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych. Na gruncie ustawy o PIT, nieodpłatne przekazanie krwi traktowane jest jako darowizna, tym samym podatnik – krwiodawca może odliczyć wartość darowizny, nie więcej jednak 6 proc. dochodu. Co istotne, darowizna musi być dokonana przez honorowego dawcę, czyli osobę, która oddała bezpłatnie krew i została zarejestrowana w jednostce organizacyjnej publicznej służby krwi. Wartość darowizny stanowi iloczyn kwoty rekompensaty określonej przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o publicznej służbie krwi i litrów oddanej krwi lub jej składników. Co ważne, ustawa nie stanowi tylko o krwi, ale także o jej składnikach, do których bez wątpienia należy zaliczyć również osocze. Taką kwalifikację osocza dodatkowo potwierdzają komunikaty rządowe i informacje na stronach publicznych.

W przypadku darowizn na cele krwiodawstwa konieczne jest posiadanie zaświadczenia jednostki organizacyjnej realizującej zadania w zakresie pobierania krwi o ilości bezpłatnie oddanej przez krwiodawcę krwi lub jej składników. Aby obliczyć wysokość ulgi, trzeba pomnożyć ilość faktycznie oddanej honorowo krwi (lub osocza) przez przyjęty dla tej ulgi przelicznik, w postaci obowiązującego ekwiwalentu pieniężnego za 1 litr pobranej krwi. Obecnie wynosi on 130 zł.

Ulga na krew stanowi darowiznę, przy składaniu zeznania rocznego wystąpi zatem potrzeba złożenia załącznika PIT/O w którym trzeba wskazać informacje dotyczące tej darowizny (kwotę darowizny, kwotę odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego).

Daria Pośpiech-Przeor, radca prawny, Dyrektor Działu Prawnego w ECDP Group
Radosław Żuk, doradca podatkowy, Partner w ECDP Tax Żuk Komorniczak i Wspólnicy Sp. k.