Obowiązek sporządzenia w 2021 r. strategii podatkowej za 2020 r. nie narusza zasady niedziałania prawa wstecz ani tajemnicy handlowej – twierdzi resort finansów. Uspokaja, że za ewentualne uchybienia nie będzie sankcji karnych.
Nie oznacza to jednak, że firmy w ogóle mogą pominąć nowy obowiązek. Za brak strategii, a w zasadzie za brak przesłania urzędowi skarbowemu informacji o adresie strony internetowej, na której strategia została opublikowana, grozi kara pieniężna do 250 tys. zł. Wynika tak z art. 27c ust. 8 ustawy o CIT.
Chodzi o wprowadzony od 2021 r. obowiązek publikowania strategii podatkowych przez największe firmy, o przychodach powyżej 50 mln euro oraz podatkowe grupy kapitałowe. Jak informowaliśmy, pierwszą taką strategię trzeba sporządzić już za 2020 r., mimo że ubiegły rok już się skończył i firmy nie miały takich opracowań.
O nowym obowiązku, który trzeba spełnić do końca 2021 r., napisaliśmy jako pierwsi w artykule „Jawność rozliczeń pełna pułapek” (DGP nr 238/2020).
W kolejnej odpowiedzi na pytania DGP Ministerstwo Finansów odpiera zarzuty, że jest to działanie prawa wstecz. Wskazuje zarazem, że za ewentualne błędy w opublikowanej informacji o strategii podatkowej nie będzie sankcji karnych, bo przepisy kodeksu karnego skarbowego ich nie przewidują.
Argumenty MF
Zdaniem MF obowiązek sporządzenia strategii już za 2020 r. nie narusza konstytucyjnej zasady niedziałania prawa wstecz. Resort twierdzi bowiem, że zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego. Można od niej odstąpić w przypadku ważnego interesu publicznego. – W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego za taki interes uznaje się dążenie ustawodawcy do przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i unikaniu opodatkowania oraz dążenie do ochrony interesów finansowych państwa – czytamy w stanowisku MF.
Resort podkreśla również, że przepisy dotyczące publikacji informacji o strategii nie nakładają na podatników nowych obciążeń podatkowych. Wymagane jest jedynie zamieszczenie informacji o strategii na stronie internetowej i przekazanie informacji o adresie tej strony naczelnikowi urzędu skarbowego.
W ocenie MF dane, które muszą podać firmy w strategii, nie naruszają również tajemnicy handlowej. – Z obowiązku publikacji zostały wyłączone informacje objęte tajemnicą handlową, przemysłową, zawodową lub procesu produkcyjnego – tłumaczy resort.
To jest nowy obowiązek
Takie stanowisko MF budzi sprzeciw doradców podatkowych.
– Nie można wymagać od spółek, żeby publikowały informacje o sposobie realizacji strategii podatkowej za 2020 r., skoro samo pojęcie strategii podatkowej pojawiło się w ustawie dopiero od początku 2021 r. – twierdzi dr Jowita Pustuł, doradca podatkowy i radca prawny w J. Pustuł i Współpracownicy Doradztwo podatkowo-prawne. Zwraca uwagę na to, że w 2020 r. żadna ze spółek nie musiała mieć strategii podatkowej.
Podobnego zdania jest Radosław Kowalski, doradca podatkowy prowadzący własną kancelarię. – Podatnicy zostali postawieni przed faktem dokonanym – mówi.
Jego zdaniem, nawet jeżeli w pewnych sytuacjach uzasadnione jest wprowadzenie rozwiązania z mocą wsteczną, to powinien to być wyjątek.
– Można się zastanawiać, czy nie są tu przekraczane kolejne granice stosowania tego wyjątku. Co będzie następne? Może na początku 2022 r. dowiemy się, że mamy sporządzać dokumentację cen transferowych do transakcji z 2021 r. przy znacznie niższych progach wartościowych, bo tego wymaga „ochrona interesów finansowych państwa”? – pyta ekspert.
Inaczej obowiązek ten postrzega Michał Nielepkowicz, doradca podatkowy i wspólnik w Thedy & Partners. Jego zdaniem, jeżeli przyjmiemy, że strategia to tylko obowiązek informacyjny, to można argumentować, że wymóg jej sporządzenia za 2020 r. nie jest zakazanym działaniem prawa wstecz. – Nie można natomiast wymagać narzędzi czy instrumentów do zarządzania ryzykiem podatkowym, jeżeli przepisy nie wymagały ich w momencie, gdy podatnicy rozpoczynali rok podatkowy. Taki wymóg oznacza działanie prawa wstecz – wyjaśnia ekspert.
Co z tajemnicą
Zdaniem Michała Nielepkowicza dane wymagane przy strategii i obowiązek jej publikacji potencjalnie mogą naruszać tajemnicę handlową, nawet jeżeli przepisy pozwalają nie uwzględniać danych objętych taką tajemnicą.
– W praktyce sporządzenie strategii będzie sporym wyzwaniem dla służb prawnych podatnika i jego doradców. Trzeba bowiem dobrze uzasadnić, że określone dane bądź informacje nie zostały uwzględnione, ponieważ stanowią tajemnicę handlową – mówi ekspert. Nie wyklucza, że w tym zakresie może dojść do sporów z fiskusem.
Dodatkowy koszt…
Eksperci nie mają wątpliwości, że opracowanie strategii to dodatkowe koszty dla firm, bo ktoś będzie musiał ją stworzyć. Wątpią natomiast, czy ten nowy obowiązek rzeczywiście wpłynie na transparentność podatkową spółek. Zwracają uwagę na to, że zdecydowaną większość wymaganych informacji organy podatkowe już mają.
– Spółki już przecież przekazują: raporty o schematach podatkowych, dane na temat transakcji z podmiotami powiązanymi, informacje o operacjach restrukturyzacyjnych, o rozliczeniach podatkowych z podmiotami działającymi na terytoriach lub w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową – wylicza Jowita Pustuł.
Zwraca też uwagę, że fiskus czerpie informacje o firmach z wniosków o wydanie: interpretacji indywidualnych, wiążących informacji stawkowych oraz wiążących informacji akcyzowych. Ekspertka przypomina również o dobrowolnych formach współpracy z organami Krajowej Administracji Skarbowej.
…a mało pożytku
– Właściwie jedyna informacja, która ma być publikowana, a której już wcześniej nie miały organy podatkowe, to informacja o „procesach oraz procedurach dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego i zapewniających ich prawidłowe wykonanie” – zwraca uwagę Jowita Pustuł.
Czego będzie można dowiedzieć się z tej informacji?
– Spółki z pewnością napiszą, że mają procedurę obiegu dokumentów, akceptacji faktur, sprawdzają kontrahentów w systemie VIES, sprawdzają, czy rachunki bankowe kontrahentów figurują na białej liście, mają procedurę, której celem jest minimalizacja strat inwentaryzacyjnych. Większość zaznaczy pewnie, że dba o dokładanie należytej staranności przy rozliczeniach podatkowych, korzystając ze wsparcia prawników i doradców podatkowych, organizując szkolenia dla pracowników działu księgowości itp. – wymienia Jowita Pustuł.
Wątpi, by tego rodzaju opisy sprzyjały skuteczniejszej walce z unikaniem opodatkowania. – Nie przyczynią się też do zwiększenia „transparentności podatkowej” spółek – przewiduje ekspertka.
Odpowiedź MF na pytania DGP
Od 1 stycznia 2021 r. określeni podatnicy są zobowiązani do sporządzania i publikowania informacji o realizowanej strategii podatkowej za rok podatkowy, obejmującej w szczególności informacje określone w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z obowiązku publikacji zostały wyłączone informacje objęte tajemnicą handlową, przemysłową, zawodową lub procesu produkcyjnego. Informacja o strategii podatkowej podlega publikacji na stronie internetowej w terminie do końca dwunastego miesiąca następującego po zakończeniu roku podatkowego.
Podatnicy mają obowiązek publikacji informacji o strategii podatkowej już za 2020 r., w terminie do końca grudnia 2021 r.
Przepisy nakładają na podatników obowiązek sporządzenia i opublikowania informacji o strategii podatkowej. Celem ustawodawcy jest więc generalnie zobowiązanie podatnika do przekazania informacji na temat stanu faktycznego (realizowanej strategii podatkowej), a nie nałożenie samoistnego obowiązku w zakresie sporządzania strategii.
Ponadto należy również wskazać, że przepisy dotyczące publikacji informacji o strategii nie nakładają na podatników nowych obciążeń podatkowych (wymagane jest jedynie zamieszczenie informacji o strategii na stronie internetowej i przekazanie informacji o adresie tej strony naczelnikowi US). Ponadto ewentualne błędy w opublikowanej informacji o strategii podatkowej nie są czynnością karalną przewidzianą na gruncie ustawy – Kodeks karny skarbowy.
Odnosząc się do zgodności z Konstytucją RP regulacji dotyczących strategii, należy wskazać, że przyjmowane przez ustawodawcę rozstrzygnięcia muszą być zgodne z Konstytucją RP, a zatem z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), z której z kolei wywodzona jest zasada niedziałania prawa wstecz. Jednakże, w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, zakazy i nakazy wywodzone z zasady demokratycznego państwa prawnego nie mają charakteru bezwzględnego i dopuszczalne jest odstąpienie od nich w przypadku ważnego interesu publicznego. W orzecznictwie TK za taki interes uznaje się dążenie ustawodawcy do przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i unikaniu opodatkowania oraz dążenie do ochrony interesów finansowych państwa.
Celem wprowadzenia obowiązku publikacji informacji o strategii podatkowej jest zwiększenie transparentności podatkowej największych podatników. Obowiązek ten wzmocni skłonności podatników do prawidłowego wypełniania zobowiązań podatkowych poprzez zwiększenie ich transparentności w tym obszarze oraz kontroli społecznej podejmowanych działań.
Obowiązek podawania do publicznej wiadomości informacji o realizowanej strategii podatkowej za rok podatkowy jest elementem szerszej strategii Ministerstwa Finansów nakierowanej na działania zmierzające do przeciwdziałania problemowi unikania opodatkowania. W konsekwencji, wziąwszy pod uwagę powyższe przesłanki ważnego interesu publicznego, dopuszczalne jest nałożenie obowiązku publikacji informacji o strategii za ubiegły (2020) rok podatkowy. Obowiązek ten jest realizowany już w roku 2021, tj. w ciągu dwunastu miesięcy od zakończenia 2020 r.
