Konkubenci nie mogą liczyć na ulgi i preferencje podatkowe - te zarezerwowane są bowiem dla małżonków. Konkubinat może być jednak opłacalny w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą.

Wynagrodzenie zatrudnionego w firmie konkubenta można zaliczać do kosztów uzyskania przychodów - uprawnienie to zostaje wyłączone z chwilą zawarcia małżeństwa. Wynika to z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem za koszt uzyskania przychodów podatnika prowadzącego działalność gospodarczą nie uważa się wartości pracy jego małżonka (także jego własnej oraz małoletnich dzieci). Zakaz ten nie odnosi się jednak do konkubentów. Przykładowo - jeśli przedsiębiorca potrzebuje napisać list do kontrahenta z zagranicy i w tym celu zatrudni na umowę o dzieło żonę tłumaczkę, to wydanych na to pieniędzy nie może uznać za koszt. Natomiast wydane na ten sam cel środki stanowią koszt, jeśli pismo było tłumaczone przez konkubenta.

Warto podkreślić, że praca własna jest przez organy podatkowe rozumiana szeroko. Zatem przedsiębiorcy, którzy w celu ograniczenia negatywnych skutków podatkowych chcieliby zatrudnić męża lub żonę na umowę cywilnoprawną (np. zlecenie), nie osiągną spodziewanych korzyści podatkowych (mają tu zastosowanie takie same zasady jak przy umowach o pracę). Podobne skutki podatkowe występują w przypadku rozliczania wynagrodzeń odpowiednio małżonków bądź konkubentów – wspólników spółek cywilnych lub osobowych spółek handlowych.

Od momentu ślubu pracy małżonka, czyli jego wynagrodzenia, nie można już zaliczać do kosztów podatkowych. Zakaz taki wynika z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT. W efekcie przedsiębiorca ponosi wyższe koszty, zatrudniając małżonka, niż gdyby zatrudnił konkubenta.

Odpowiedzialność podatkowa konkubenta za długi podatkowe związane z prowadzeniem firmy kształtuje się tak samo jak odpowiedzialność innych członków rodziny, w tym małżonka. Zagadnienie to reguluje art. 111 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.

Ordynacja podatkowa zawiera własną definicję członków rodziny na potrzeby stosowania tego przepisu. I tak: za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia, a także osobę pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.W konsekwencji konkubent ponosi odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe partnera przedsiębiorcy na zasadach określonych w art. 111 Ordynacji podatkowej.

Odpowiedzialność ta wystąpi po spełnieniu dwóch warunków. Po pierwsze: podatnik musi prowadzić działalność gospodarczą. Po drugie: konkubent musi współdziałać z podatnikiem przy jej wykonywaniu, osiągając z niej korzyści. O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, w tym przypadku konkubenta, organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Magdalena Majkowska
Tekst pochodzi z książki: Związki nieformalne, prawa, majątek, podatki