Podwyższenie kapitału zakładowego wiąże się z koniecznością ponoszenia określonych wydatków, m.in. na zapłatę podatku od czynności cywilnoprawnych oraz opłat notarialnych. W wielu przypadkach do kosztów tych dochodzą także wydatki na zapewnienie pomocy prawnej. Jak powinny być rozliczane?

ANDRZEJ DĘBIECpartner Kancelaria Lovells Kwestią, która budzi wątpliwości, jest możliwość zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów zmniejszających podstawę opodatkowania. Organy podatkowe zajmują w tej kwestii stanowisko nieprzychylne podatnikom. Uznają, że podwyższenie kapitału w spółce nie powoduje powstania przychodu z uwagi na treść art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W konsekwencji powoduje to, że nie jest spełniona przesłanka z art. 15 ust. 1 ustawy. Wspomniany art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy stanowi, że do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego. Zdaniem Izby Skarbowej w Warszawie (pismo z 13 września 2005 r., nr PD-4230Z-567/05/ER) konsekwencją takiego uregulowania jest przyjęcie, iż wydatki takie jak podatek od czynności cywilnoprawnych oraz wynagrodzenie wypłacone notariuszowi w związku z powiększeniem kapitału zakładowego spółki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy podatkowej, gdyż są związane z przychodem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Organy podatkowe powołują się w tej kwestii także na wyrok NSA z 1 marca 2000 r. (sygn. I SA/Wr 2285/98), który potwierdza to stanowisko. Stanowisko organów podatkowych wydaje się być nadmiernie fiskalne i nie jest uzasadnione w świetle obowiązujących przepisów. Powoływanie się na art. 12 ust. 4 pkt 4 jako podstawę prawną, która uniemożliwia zaliczenie wskazanych wcześniej wydatków do kosztów podatkowych, jest nieprawidłowe. Należy zauważyć, że czynnością opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie jest podwyższenie kapitału zakładowego, lecz zmiana umowy spółki. Jedynie podstawą do wyliczenia wysokości podatku jest wartość wkładów, o którą podwyższono kapitał zakładowy. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Niewątpliwie wskazane wyżej wydatki nie są wymienione w art. 16 ust. 1. Istnieją także argumenty na poparcie tezy, że wydatki te ponoszone są w celu uzyskania przychodów, a co najmniej dla zabezpieczenia źródła przychodów. Podwyższenie kapitału zakładowego związane jest z wniesieniem do spółki wkładów pieniężnych lub niepieniężnych. Wniesienie wkładów pieniężnych skutkuje dofinansowaniem spółki, która uzyskane środki może przeznaczyć bezpośrednio na prowadzenie działalności gospodarczej. Związek pomiędzy podwyższeniem kapitału zakładowego a działaniem podatnika w celu uzyskania przychodu jest jeszcze bardziej widoczny, jeżeli np. przedmiotem wkładu do spółki na pokrycie podwyższonego kapitału jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Nie powinno być kwestionowane, że pomiędzy wydatkiem poniesionym przez spółkę na zapłatę podatku od czynności cywilnoprawnych, wynagrodzenia notariusza, wynagrodzenia związanego z obsługą prawną a osiąganymi przychodami istnieje związek przyczynowo-skutkowy. Związek między wydatkiem zaliczonym przez podatnika jako koszt uzyskania przychodu a uzyskanym przychodem nie zawsze ma charakter bezpośredni. Uzyskanie konkretnego przychodu często poprzedzone musi być czynnościami, które ze swojej natury przysporzenia majątkowego nie czynią, ale mają istotny wpływ na interesy podatnika w przyszłości. Ostatnie zmiany art. 15 ust. 1 ustawy wskazują właśnie na takie rozumienie kosztów uzyskania przychodów.