Opieszały organ podatkowy można ponaglić. Jeśli to nie pomoże – złożyć skargę do sądu administracyjnego.

Czy przekroczenie terminu wyklucza wydanie decyzji

Minęły cztery miesiące od wszczęcia postępowania podatkowego. Do tej pory podatnik był wezwany do urzędu tylko raz w celu złożenia wyjaśnień. Czy przekroczenie terminu załatwienia sprawy oznacza, że organ nie może już wydać decyzji?
Sprawy niewymagające postępowania dowodowego powinny być załatwiane przez organ podatkowy pierwszej instancji bez zbędnej zwłoki – nie później niż w ciągu miesiąca. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez podatnika łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub znanych organowi z urzędu. Z kolei sprawy szczególnie skomplikowane należy zakończyć w dwa miesiące.
Dwumiesięczny termin załatwiania spraw jest zasadą w postępowaniu odwoławczym, ale jeśli prowadzono rozprawę podatkową – ulega on wydłużeniu do trzech miesięcy.
Podane wyżej okresy liczone są od dnia wszczęcia postępowania przed organem pierwszej instancji, a w postępowaniu odwoławczym – od dnia otrzymania odwołania przez organ drugiej instancji.
Terminy załatwiania spraw podatkowych są terminami procesowymi, co oznacza, że mają charakter instrukcyjny dla organów. Ich upływ nie wyłącza więc możliwości rozstrzygnięcia ani nie skutkuje wadliwością spóźnionej decyzji.
Podstawa prawna
Art. 139 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy pismem można wydłużyć postępowanie

Podatnik złożył odwołanie od decyzji naczelnika urzędu skarbowego określającej wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r. Po trzech miesiącach organ przesłał pismo, w którym poinformował o przedłużeniu postępowania o kolejny miesiąc. Czy organ miał do tego prawo?
Określone w ordynacji podatkowej terminy załatwiania spraw mogą być dowolnie wydłużane przez urzędników. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy powinien jednak zawiadomić podatnika, podając przyczyny opóźnienia i wskazując nowy termin. Dotyczy to również sytuacji, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu.
Przyczyny wydłużania terminów mogą być różne. Do najczęstszych należy konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w znacznym zakresie, powołanie biegłego, szacowanie podstawy opodatkowania, a czasem współpraca z organami ścigania. Zdarza się, że postępowanie przedłużane jest z przyczyn niezależnych od organu. Przykładowo utrudniony jest kontakt ze stroną postępowania, podatnik nie odbiera korespondencji lub nie odpowiada na wezwania urzędników.
Do wydłużenia postępowania wystarczające jest poinformowanie o tym podatnika w zwykłym piśmie. W wielu urzędach praktyką jest wydawanie postanowienia, na które podatnik nie może jednak złożyć zażalenia. Przysługuje mu jednak ponaglenie kierowane do organu wyższego stopnia.
Podstawa prawna
Art. 140 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy opieszały organ podatkowy można ponaglić

Podatnik ubiega się o zwrot nadpłaty w PIT za 2010 r. Postępowanie po raz kolejny zostało wydłużone przez naczelnika urzędu skarbowego. Czy podatnik może jakoś zdyscyplinować urzędników?
Na niezałatwienie sprawy w terminie można złożyć ponaglenie. Z pytania wynika, że organ zawiadamiał już o wydłużeniu postępowania. W takim wypadku miał on obowiązek wyznaczyć nowy termin. Jeśli i on upłynie, podatnik powinien skorzystać z ponaglenia. Pismo takie składa się do organu wyższego stopnia. W naszym wypadku będzie to dyrektor izby skarbowej, skoro postępowanie przedłużył naczelnik urzędu skarbowego (jeśli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej, ponaglenie składa się do ministra finansów). Ponaglenie należy składać bezpośrednio do organu wyższego stopnia z pominięciem organu prowadzącego postępowanie (nie ma tu zastosowania zasada pośrednictwa, która obowiązuje np. przy składaniu odwołania od decyzji podatkowej). Ponaglenie powinno być załatwione niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od jego wniesienia.
Organ wyższego stopnia, uznając ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie. W razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.
Podstawa prawna
Art. 139 par. 2, art. 141 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy można skarżyć bezczynność urzędników

Organ podatkowy nie załatwił sprawy w terminie, nie zawiadomił też podatnika o wydłużeniu postępowania. Czy w takiej sytuacji podatnikowi przysługuje skarga na bezczynność?
Trzeba jednak pamiętać, że wniesienie skargi do sądu administracyjnego uzależnione jest od rozpatrzenia ponaglenia przez organ wyższego stopnia.
Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że z bezczynnością organu mamy do czynienia wówczas, gdy w ustalonym terminie nie podjął on żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub innego aktu. Fakt, że organ podatkowy nie załatwił sprawy na czas i nie zawiadomił podatnika o powodach opóźnienia, to zaniedbania które można określać jako bezczynność (por. np. wyrok WSA w Warszawie z 27 czerwca 2008 r., sygn. akt VI SAB/WA 36/08).
Podstawa prawna
Art. 3 par. 2 pkt 8 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Czy podatnikowi naliczane są odsetki za zwłokę

Podatnik ma zaległość podatkową. Fiskus od kilku miesięcy prowadzi w tym zakresie postępowanie. Czy przez cały ten czas narastają odsetki od zaległości?
Przepisy ordynacji podatkowej określają sytuacje, w których – mimo istnienia zaległości – nie nalicza się podatnikowi odsetek za zwłokę. Dotyczy to m.in. okresu od dnia wszczęcia postępowania podatkowego aż do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Przepis ten ma na celu ochronę podatnika przed skutkami przewlekłości postępowania.
Odsetki za zwłokę nie są też naliczane za okres od następnego dnia po upływie 14-dniowego terminu do przekazania przez organ pierwszej instancji odwołania organowi odwoławczemu do dnia otrzymania odwołania przez ten organ odwoławczy. Regulacja ta ma przeciwdziałać przetrzymaniu odwołań.
Decyzja organu odwoławczego kończąca sprawę powinna być wydana nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy (lub 3 miesięcy, jeżeli w sprawie prowadzona była rozprawa). Jeśli organ terminu tego nie dotrzyma, od dnia następnego podatnikowi nie są naliczane odsetki za zwłokę do dnia doręczenia mu decyzji organu odwoławczego.
Podstawa prawna
Art. 54 par. 1 pkt 2, pkt 3 i pkt 7 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy za opóźnienie należą się odsetki od fiskusa

Podatnik pół roku temu złożył korektę deklaracji wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. Do tej pory nie otrzymał decyzji. Czy należą mu się odsetki?
Jeżeli decyzja stwierdzająca nadpłatę nie została wydana w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku, podatnikowi przysługuje oprocentowanie nadpłaty już od dnia złożenia podania. Ten sam skutek wystąpi w sytuacji, gdy nadpłata nie zostanie zwrócona w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji, w której ją stwierdzono. Wysokość oprocentowania nadpłaty jest równa wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych (obecnie jest to 10 proc. w stosunku rocznym).
Szczególna regulacja dotyczy odsetek od zwrotu VAT jeśli organ wydłuża termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczeń. Jeżeli zwrot okaże się zasadny, urząd skarbowy wypłaca należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej (połowa stawki odsetek za zwłokę).
Podstawa prawna
Art. 78 par. 3 pkt 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Czy po ponagleniu jest skarga do sądu administracyjnego

Dyrektor izby skarbowej od pół roku nie może zakończyć postępowania odwoławczego. Już kilkakrotnie powiadamiał o wyznaczeniu dodatkowego terminu załatwienia sprawy. Podatnik jest wzywany do przedstawiania nowych dowodów, powoływani są kolejni świadkowie. Podatnik złożył ponaglenie do ministra finansów i uzyskał postanowienie stwierdzające jego niezasadność. Czy można zaskarżyć przewlekłe postępowanie organu?
Jeśli ponaglenie do organu wyższego stopnia nie wywoła oczekiwanego rezultatu, podatnik może wnieść skargę do sądu administracyjnego na przewlekłe prowadzenie postępowania. Oznacza to dokonywanie sądowej kontroli legalności podejmowanych przez organ czynności, które odsuwają w czasie zakończenie postępowania.
Przepisy nie definiują przewlekłości postępowania. Z orzecznictwa wynika, że można o niej mówić, gdy czas trwania postępowania przekracza rozsądne granice, przy uwzględnieniu terminowości i prawidłowości czynności podjętych przez organ, a także stopnia zawiłości sprawy i postawy samej strony. W praktyce chodzi tu o sytuacje, gdy organ działa w sposób nieefektywny poprzez np. wykonywanie czynności w dużym odstępie, podejmowanie czynności pozornych (co powoduje, że formalnie nie jest bezczynny) czy wreszcie mnożenie czynności dowodowych ponad potrzebę wynikającą z istoty sprawy. Także bezzasadne przedłużanie terminu załatwienia sprawy może być uznane za przewlekłe prowadzenie sprawy. Wniesienie skargi musi być poprzedzone ponagleniem, które powinien rozpatrzyć organ odwoławczy. Z prawa do złożenia skargi do sądu można jednak skorzystać bez względu na to, czy zostanie ono uznane za uzasadnione, czy też nie.
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu podatkowego, którego postępowanie skarżymy. Przekazuje on skargę – wraz z odpowiedzią na nią i aktami sprawy – sądowi w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia (może też sam uwzględnić skargę do dnia rozpoczęcia rozprawy).
Sąd, uwzględniając skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania, zobowiązuje organ do wydania decyzji w terminie przez siebie wskazanym. Może też orzec, z urzędu lub na wniosek strony, o wymierzeniu organowi grzywny.
Podstawa prawna
Art. 3 par. 2 pkt 8 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).