Przy transakcjach wewnątrzwspólnotowych dotyczących zakupu i sprzedaży podatnicy VAT czynni rozliczają podatek w składanych deklaracjach. Przed rozpoczęciem handlu z innymi podmiotami z Unii należy złożyć zgłoszenie rejestracyjne.

Transakcji wewnątrzwspólnotowych (nabycia i dostawy) dokonują przede wszystkim czynni podatnicy VAT po uprzednim złożeniu w tym zakresie zgłoszenia identyfikacyjnego lub aktualizacji wcześniej złożonego zgłoszenia do celów VAT. Z możliwości działania w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia i dostawy mogą też korzystać podatnicy VAT zwolnieni, którzy wyrażą wolę bycia podatnikiem VAT-UE.
Przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów rozumie się wywóz towarów z terytorium Polski na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium Polski.
Oficjalne zgłoszenie
Podatnicy, podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. W przypadku podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT-UE, który w zgłoszeniu rejestracyjnym do celów VAT nie zgłosił, iż zamierza rozpocząć dokonywanie wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów, podatnik ten jest zobowiązany do złożenia aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego przed dniem dokonania takiej pierwszej dostawy. Dla podatników VAT już prowadzących działalność polega to na złożeniu druku VAT-R z zaznaczeniem, że jest to aktualizacja danych oraz załącznika VAT-R/UE.
W praktyce będziemy mieli do czynienia z jeszcze jednym przypadkiem podatników VAT-UE. Do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego będą zobowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub nabycia podatnicy, podlegających obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, którzy nabywając niektóre usługi, (np. usługi pomocnicze do usług transportowych, takie jak załadunek, rozładunek, przeładunek), podają numer, pod którym są zidentyfikowani na potrzeby podatku na terytorium kraju, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług.
W przypadku sprzedaży towarów, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów występuje, jeżeli dokonującym dostawy jest podatnik, który zgłosił zamiar dokonywania wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i został zarejestrowany jako podatnik VAT-UE. Jednak za wewnątrzwspólnotową dostawę nie uznaje się czynności polegających na dostawie towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych przez podatnika dla celów prowadzonej działalności lub importowanych w celu odprzedaży, dla których właściwe jest opodatkowanie marży.
Dobrowolny wybór
Trzeba pamiętać, że nie będziemy mieli do czynienia z handlem unijnym (wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów), jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 000 euro, a towary będą nabywane przez:
  •  rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej,
  •  podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług,
  •  podatników zwolnionych od podatku (zwolnionych podmiotowo),
  •  osoby prawne, które nie są podatnikami.
Jednak i te podmioty mogą być zarejestrowane jako podatnicy VAT-UE. Będą oni rozliczali transakcje wewnątrzwspolnotowe, gdy wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przekroczy kwotę 10 tys. euro lub gdy złożą naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania tych czynności w ramach handlu wewnątrzwspólnotowego.
Oświadczenie składa się przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, od którego nabycia te mają być rozliczane przez te podmioty na terytorium kraju, i obowiązuje ono przez dwa kolejne lata, licząc od końca miesiąca, w którym zostało złożone. Podatnicy ci, mogą ponownie skorzystać z wyłączenia ich zakupów jako wewnątrzwspólnotowego nabycia, jeżeli zawiadomią pisemnie naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują z opodatkowania, nie wcześniej jednak niż po upływie dwóch lat.
Potwierdzenie wpisu
Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podmiot, który dokonał zawiadomienia, jako podatnika VAT-UE. Naczelnik potwierdza również zarejestrowanie podmiotu, jako podatnika VAT-UE, na formularzu VAT-5UE, na którym podany jest dotychczasowy NIP podatnika z prefiksem PL. Podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT-UE, które uzyskały potwierdzenie zarejestrowania, przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub przy nabywaniu niektórych usług, podają numer, pod którym są zidentyfikowane na potrzeby podatku, są obowiązane do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL.
Nowy środek transportu
Przepisy ustawy o VAT przewidują jeden zasadniczy wyjątek, który niezależnie od statusu podatkowego podmiotu uznaje czynności nabycia i zbycia za wewnątrzwspólnotowe transakcje. Wyjątek ten dotyczy nabycia lub dostawy tzw. nowych środków transportu.
Za wewnątrzwspólnotowe nabycie traktuje się również przypadek, gdy nabywcą jest podmiot inny niż podatnik VAT (osoba prywatna), jeżeli przedmiotem nabycia są nowe środki transportu. Analogiczna sytuacja będzie również, gdy osoba prywatna sprzeda nowy środek transportu.
Należy pamiętać, że podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, niebędące podatnikami VAT, jeżeli dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu, w przypadku gdy okoliczności nie wskazują na zamiar wykonywania tej czynności w sposób częstotliwy.
Nie będą oni jednak mieli obowiązku składania, zarówno przy nabyciu, jak i dostawie nowych środków transportu, zgłoszenia na formularzu VAT-R/UE.
W przypadku gdy podatnicy oraz podmioty niebędące podatnikami, niemające obowiązku składania deklaracji podatkowej (osoby prywatne), dokonują jedynie wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu, deklarację podatkową w zakresie nabywanych nowych środków transportu na formularzu VAT-10 składa się w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu. Jednocześnie podmiot powinien złożyć informację o wewnątrzwspólnotowym nabyciu środków transportu na druku VAT-23. Z kolei podmioty, niebędące podatnikami VAT, dokonujące wewnątrzwspólnotowej dostawy nowego środka transportu, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe VAT-11 w terminie do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.
CZYM JEST WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWE NABYCIE
Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
JAK ZDEFINIOWAĆ WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWĄ DOSTAWĘ
Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
CO STANOWI TRANSAKCJE UNIJNE
Wewnątrzwspólnotowe nabycie lub dostawa towarów występuje, gdy dokonującymi nabycia lub dostawy są podmioty, inne niż podatnicy VAT, a przedmiot transakcji stanowią nowe środki transportu.
BOGDAN ŚWIĄDER
bogdan.swiader@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 9-10, art. 13, art. 97, art. 99 oraz art. 103 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).