Co grozi przedsiębiorcom, którzy nie zainstalowali kasy fiskalnej mimo istnienia takiego obowiązku?

EKSPERT WYJAŚNIA
PRZEMYSŁAW POLKOWSKI
doradca podatkowy, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
Sankcją za niedotrzymanie tego obowiązku będzie pozbawienie podmiotu - do czasu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas - prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę stanowiącą równowartość 30 proc. kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Z literalnego brzmienia art. 111 ustawy o VAT wynikałoby, że wskazany procent liczy się od całości podatku naliczonego zawartego w fakturach zakupowych. Byłaby to jednak kara zbyt dotkliwa, więc przyjęło się, że owe 30 proc. odnosi się do podatku naliczonego związanego ze sprzedażą, która powinna być ewidencjonowana przez kasę fiskalną. Potwierdzają to m.in. wyroki NSA z 22 czerwca 2001 r. (sygn. akt I SA/Gd 2568/98 i NSA z 11 kwietnia 2001 r. (sygn. akt SA/Bk542/00). Rozstrzygnięcia te zapadły jeszcze w okresie obowiązywania poprzedniej ustawy o VAT, ale organy podatkowe akceptują je również i na gruncie aktualnego stanu prawnego (np. interpretacja naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach z 18 maja 2006 r. nr OG-005/50/PP/443/ 28/2006).
Kary za uchybienie obowiązkom ewidencyjnym przewiduje także kodeks karny skarbowy. Stosownie do art. 53 par. 21 tego kodeksu księgami są: księgi rachunkowe, podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja, rejestr, inne podobne urządzenia ewidencyjne, do których prowadzenia zobowiązuje ustawa, a w szczególności zapisy kasy rejestrującej. Natomiast, kto wbrew obowiązkowi, nie prowadzi księgi, nie przechowuje księgi w miejscu wykonywania działalności lub w miejscu wskazanym przez podatnika jako jego siedziba, przedstawicielstwo lub oddział, a jeżeli prowadzenie księgi zostało zlecone biuru rachunkowemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi - w miejscu określonym w umowie z biurem rachunkowym lub w miejscu wskazanym przez kierownika jednostki, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych (kwalifikowane jako przestępstwo). W przypadku mniejszej wagi sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Dodatkowo, co jest oczywistą konsekwencją braku kasy, niewydanie paragonu wyczerpuje znamiona czynu zabronionego. Karze grzywny do 180 stawek dziennych (czyli również za przestępstwo) podlega bowiem ten, kto wbrew przepisom dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży. W wypadku mniejszej wagi sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Ustawodawca nie poprzestaje jednak tylko na motywowaniu podatników w sposób negatywny, ale też wprowadza zachętę w postaci dodatkowych odliczeń podatkowych. Podatnikom, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach, przysługuje bonus w postaci możliwości odliczenia od tego podatku kwoty wydatkowanej na zakup każdej kasy zgłoszonej na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjonowania w wysokości 50 proc. jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 2,5 tys. zł (dla podatników korzystających ze zwolnień podmiotowych i przedmiotowych należy się zwrot).
(EM)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 111 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
■ Art. 53 par. 21, art. 60 oraz art. 62 par. 4 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).