Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Jak rozumieć tę zasadę?
Zasada ta wynika z art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Dokonując wykładni analogicznego przepisu na gruncie dyrektywy unijnej, Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 21 lutego 2006 r. (sprawa C-419/02 BUPA Hospitals) orzekł, że opodatkowaniu VAT podlegają dostawy towarów i świadczenie usług, a nie płatności dokonane z tytułu tych transakcji. Zatem opodatkowaniu VAT nie powinny podlegać zapłaty za dostawy towarów i świadczenie usług, które nie zostały określone (w momencie dokonania płatności) w sposób wyraźny.
Stanowisko analogiczne przedstawione zostało m.in. w niedawnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, dotyczącym płatności różnego rodzaju opłat lotniskowych (nieskonkretyzowanych do końca w momencie płatności). Sąd rozpoznający sprawę, dokonując prowspólnotowej wykładni przepisów polskiej ustawy o VAT, w sposób prawidłowy uwzględnił orzecznictwo Trybunał Sprawiedliwości UE przy interpretacji art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług. Wskazał, że dla uznania wpłaconej kwoty jako zaliczki na poczet wykonanych usług, w rozumieniu art. 19 ust. 11 ustawy o VAT, istotnym jest, aby przyszłe świadczenie było określone w sposób jednoznaczny co do rodzaju towaru bądź usługi, tzn. w sposób umożliwiający ich identyfikację. Dodatkowo, że strony tego świadczenia w momencie wpłaty zaliczki nie mają woli dokonywania jego zmian w przyszłości.
Należy więc pamiętać, że nie każda płatność dotycząca przyszłych świadczeń czy dostaw wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego. Jeśli świadczenia lub dostawy będą w momencie dokonania płatności nieskonkretyzowane, otrzymanie takiej płatności będzie neutralne z punktu widzenia podatku od towarów i usług.