ikona lupy />
Spółki giełdowe są obecnie na etapie zatwierdzania sprawozdań finansowych za 2011 r. oraz wyboru audytora na rok następny. Dlatego warto przyjrzeć się krytycznie roli komitetów audytu, które w tym procesie odgrywają ważną rolę, a które mimo 3-letniej obecności w polskim systemie prawnym są cały czas mało znane i w praktyce niedoceniane.

Wymogi rynku

Komitety audytu, które zostały implementowane do polskiego systemu prawnego, zgodnie z wymaganiami dyrektywy Parlamentu Europejskiego, ustawą o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym z 7 maja 2009 r. powinny w jednostkach zainteresowania publicznego wypełniać takie funkcje jak: monitorowanie procesu sprawozdawczości finansowej; monitorowanie skuteczności systemów kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego oraz zarządzania ryzykiem; monitorowanie wykonywania czynności rewizji finansowej; monitorowanie niezależności biegłego rewidenta i podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych.
Zatem rola komitetu audytu obejmuje kluczowe procesy odpowiadające za wiarygodność danych finansowych dostarczanych przez spółki akcjonariuszom oraz za zarządzanie ryzykiem i kontrolę wewnętrzną.
Obecnie można zaryzykować tezę, że komitety audytu realizują swoje zadania poniżej oczekiwań rynku kapitałowego w tym zakresie. Jedną z najbardziej ewidentnych przesłanek tej tezy jest ciągle niewystarczająca jakość sprawozdań finansowych publikowanych przez spółki giełdowe.

Niedoceniona rola

W praktyce można zauważyć duże różnice w jakości funkcjonowania komitetów audytu. Z jednej strony funkcjonują bardzo profesjonalne komitety, które aktywnie wypełniają swoje funkcje. Z drugiej strony występują formalnie funkcjonujące komitety, zbyt biernie i niewystarczająco realizując wyznaczone im cele.
Ciągle zdarzają się też sytuacje, że komitety audytu traktowane są przez spółki giełdowe jako jeszcze jeden narzucony wymóg prawny, wymagający formalnego spełnienia, ale nieprzynoszący korzyści. Takie podejście sprowadza funkcjonowanie komitetu audytu do roli dodatkowego obciążenia dla jednostki, nie dostrzegając wartości dodanej, jaką komitet powinien wnosić dla spółki i jej zarządu, jak też dla akcjonariuszy oraz innych odbiorców sprawozdań finansowych, np. banków.



Ważne kwalifikacje

Istotną rolę odgrywają kwalifikacje członków komitetu. Komitet audytu spełniający funkcję ekspercką powinien w swoim gronie zawierać osoby z odpowiednimi kompetencjami, głównie w obszarze rachunkowości, kontroli wewnętrznej oraz zarządzania ryzykiem, jak również z odpowiednim doświadczeniem i wiedzą biznesową.
W niektórych przypadkach komitety audytu poświęcają zbyt mało czasu na planowanie i realizację swoich zadań, co ma przełożenie na niewystarczającą jakość efektów ich pracy.
Można zaobserwować, że aktywniejsze są komitety audytu, jeśli w jednostce zaangażowany jest kapitałowo inwestor instytucjonalny, np. fundusz private equity, oczekujący wzrostu wartości swojej inwestycji i posiadający narzędzia do wdrażania i monitorowania realizowanej strategii. Oczekiwania takiego inwestora to przede wszystkim ochrona wzrostu wartości inwestycji i minimalizowanie ryzyk, a komitet audytu w tym procesie może spełniać bardzo ważną funkcję.
Zdarza się, że niektóre komitety audytu nie współpracują ściśle z działem audytu wewnętrznego, co więcej, w niektórych jednostkach funkcja taka w praktyce nawet nie występuje. Również częstotliwość spotkań oraz forma współpracy z biegłym rewidentem, w tym sesje bez obecności zarządu, wymagają intensyfikacji.
Tylko profesjonalnie przygotowane komitety audytu mogą właściwie i efektywnie sprawować swoje zadania. Stąd też ważne jest stworzenie możliwości edukacyjnych dla osób aspirujących do funkcji członka komitetu audytu. Jednak wydaje się, że na polskim rynku edukacyjnym brakuje profesjonalnej i będącej na odpowiednim poziomie merytoryczno-praktycznym platformy przygotowującej do pełnienia takiej funkcji, jak również forum wymiany praktycznych doświadczeń dla członków komitetów audytu.
Podsumowując, pomimo pozytywnych zmian wynikłych z funkcjonowania w polskiej rzeczywistości komitetów audytu, jakość realizacji powierzonych im zadań jest ciągle niewystarczająca, tak aby zaspokajać uzasadnione i wysokie oczekiwania akcjonariuszy i pozostałych odbiorców sprawozdań finansowych spółek giełdowych w zakresie jakości dostarczanej informacji finansowej.

Krzysztof Dziekoński, biegły rewident, partner w TPA Horwath