Nie każdy pracownik musi samodzielnie rozliczyć się z fiskusem z rocznych dochodów. W określonych sytuacjach może to zrobić za niego pracodawca.
Zeszyt 2
W niektórych sytuacjach pracownik może wystąpić z wnioskiem do swojego pracodawcy, aby ten w jego imieniu dokonał rozliczenia podatku dochodowego za miniony rok podatkowy. W takim przypadku konieczne jest złożenie pracodawcy specjalnego oświadczenia. Do tego celu służy formularz PIT-12. Jest to oświadczenie dla celów dokonania rocznego obliczenia podatku dochodowego od dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym.

Oświadczenie PIT-12

W formularzu tym podatnik (pracownik) musi dokonać oświadczenia, że:
• poza dochodami uzyskanymi od tego płatnika nie uzyskał innych dochodów, z wyjątkiem dochodów ze sprzedaży nieruchomości, innych opodatkowanych stawką zryczałtowaną czy dochodów rozliczanych na PIT-38 - niektóre dochody kapitałowe, albo dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem czy kartą podatkową;
• nie korzysta z odliczeń, z wyjątkiem odliczenia składek ZUS, zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, a także ulgi prorodzinnej;
• nie korzysta z możliwości wspólnego opodatkowania małżonków lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko;
• nie ma obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych, z wyjątkiem zwrotu składki na ubezpieczenie zdrowotne zwróconej przez tego płatnika.
Należy pamiętać, że oświadczenie to pracodawca powinien otrzymać przed 10 stycznia roku następującego po tym, za który pracodawca zobowiązany będzie dokonać rozliczenia podatku. Podatnicy, którzy chcieli za pośrednictwem swoich pracodawców dokonać rozliczenia podatku za rok 2007, powinni takie oświadczenie złożyć przed 10 stycznia 2008 r. Jeśli tego nie zrobili, zeznanie za 2007 rok należy sporządzić samodzielnie do końca kwietnia 2008 roku.
Jeżeli oświadczenie zostało złożone w terminie, obowiązek rozliczenia podatku danego podatnika przechodzi niejako na jego pracodawcę, będącego płatnikiem.
W tej sytuacji ma on obowiązek sporządzenia za podatnika rocznego obliczenia podatku na formularzu PIT-40. Pracownik jest już z tego zwolniony. Po terminowym dokonaniu takiego oświadczenia podatnik nie ma już bowiem obowiązku składania jakiegokolwiek zeznania podatkowego - oczywiście przy założeniu, że nie uzyskał on innych dochodów.
Trzeba pamiętać, że niezależnie od dochodów rozliczonych przez pracodawcę, będzie on musiał dokonać rozliczenia rocznego, jeżeli uzyskiwał dochody wynikające z:
• działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym (zeznanie na druku PIT-36L);
• działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem ewidencjonowanym (PIT-28);
• działalności gospodarczej opodatkowanej kartą podatkową (PIT-16A);
• najmu opodatkowanego ryczałtem ewidencjonowanym (PIT-28), a także
• dochodów kapitałowych (PIT-38).
W oświadczeniu PIT-12 znajdują się także rubryki, poprzez wypełnienie których pracownik może wnioskować, aby pracodawca, rozliczając w jego imieniu należny podatek dochodowy, odliczył dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu - w przypadku gdy zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika, a ponadto zaliczył do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikające z imiennych biletów za dojazd do pracy środkami komunikacji publicznej.
Pracodawcy rozliczający swoich pracowników muszą także uwzględnić ich prawo do zastosowania ulgi prorodzinnej. Aby z niej skorzystać, pracownik przed 10 stycznia niezależnie od PIT-12 powinien złożyć dodatkowe oświadczenie, że spełnia warunki do zastosowania ulgi prorodzinnej, wskazując też liczbę posiadanych dzieci, na które przysługuje odliczenie, a także kwotę odliczenia. Złożenie takiego oświadczenia powoduje, że pracodawca musi uwzględnić w rozliczeniu podatku swojego pracownika jego prawo do ulgi prorodzinnej. Trzeba wiedzieć, że jeśli pracownik nie złożył takiego oświadczenia, a jedynie formularz PIT-12, pracodawca nie uwzględni mu ulgi z tytułu posiadania dzieci.
WAŻNE
Koszty uzyskania przychodów należą się pracownikowi w związku z uzyskaniem przychodu ze stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, jeżeli uzyskał on w danym miesiącu przychód.
UPRAWNIENI DO ROZLICZENIA PRZEZ PRACODAWCĘ
Z rozliczenia podatku przez płatnika mogą skorzystać podatnicy, którzy uzyskali dochód od jednego płatnika i są:
• pracownikiem, albo
• członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, albo
• osobą otrzymującą emeryturę czy rentę z zagranicy za pośrednictwem polskiego płatnika, albo
• stypendystą, albo
• tymczasowo aresztowanym lub skazanym, albo
• otrzymującym świadczenia integracyjne.

Zeznanie PIT-40

Pracodawca, który ma dokonać rozliczenia rocznego podatku w imieniu pracownika, musi w tym celu wypełnić formularz PIT-40. Jest to druk rocznego obliczenia podatku od dochodu uzyskanego przez podatnika w danym roku podatkowym. Pracodawca ma obowiązek sporządzenia go i złożenia w terminie do końca lutego.
Jeden egzemplarz wypełnionego formularza PIT-40 musi być przekazany pracownikowi, a drugi przesłany do właściwego urzędu skarbowego. Kwestię tę reguluje art. 37 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią, deklaracja ta powinna być przekazana urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika. Jeśli natomiast pracodawca dokonuje rozliczenia podatku w imieniu pracownika, niemającego miejsca zamieszkania na terytorium Polski, wypełnione zeznanie powinno być przekazane temu pracownikowi, a także urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.
W deklaracji PIT-40, jaką pracodawca zobowiązany jest złożyć do końca lutego, powinien on zawrzeć wszystkie faktycznie wypłacone w ubiegłym roku kwoty a także wartość świadczeń w naturze. Oznacza to, że w zeznaniu tym powinny zostać uwzględnione wynagrodzenia faktycznie wypłacone w roku ubiegłym, a także premie, nagrody, wypłaty z tytułu własnych umów zlecenia oraz świadczenia ZUS wypłacane za pośrednictwem pracodawcy.
W rozliczeniu nie ma obowiązku jednak uwzględniać wypłaconych kwot zwolnionych od podatku dochodowego, takich jak diety za podróże służbowe, ryczałtów za używanie własnego samochodu, wypłat zasiłków losowych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz paczek okolicznościowych o wartości nieprzekraczającej 380 zł.
Trzeba także pamiętać, że wykazywane przychody powinny zostać obniżone o koszty uzyskania przychodów, w ryczałtowej kwocie miesięcznej określonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Koszty uzyskania przychodów należą się pracownikowi w związku z uzyskaniem przychodu ze stosunku pracy, stosunku służbowego, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, jeżeli uzyskał on w danym miesiącu przychód.
WAŻNE
Pracodawca zobowiązany jest do wypełnienia druku PIT-40 w imieniu pracownika. Jest to formularz dotyczący rocznego obliczenia podatku od dochodu uzyskanego przez podatnika w danym roku podatkowym. Musi tego dokonać do końca lutego
WERYFIKACJA INFORMACJI OD PRACOWNIKA
Trzeba zaznaczyć, że obowiązujące przepisy podatkowe nie nakładają na pracodawców obowiązku weryfikacji informacji, jakie składają ich pracownicy w swoich oświadczeniach. Sprawdzanie, czy zatrudniony podatnik spełnia kryteria, nie jest obowiązkiem pracodawcy. Złożenie oświadczenia na formularzu PIT-12 stanowi informację pracownika, że może być rozliczany w taki uproszczony sposób.
ROZLICZENIE OBECNYCH PRACOWNIKÓW
Jeśli w momencie złożenia oświadczenia PIT-12, 8 stycznia 2008 r., podatnik nie był już pracownikiem, z uwagi na fakt, iż umowa o pracę została rozwiązana w październiku ubiegłego roku, zakład pracy nie ma obowiązku dokonania rocznego obliczenia podatku dochodowego od dochodu uzyskanego za rok 2007.
Przychodami ze stosunku pracy są kwoty otrzymane lub postawione do dyspozycji pracownika. Jeżeli zatem pracownik nie otrzymał przychodu, choćby był on należny, to nie ma podstaw do uwzględnienia w tym miesiącu pracowniczych kosztów uzyskania przychodu. Nie oznacza to jednak, że pracownik nie będzie miał prawa do uwzględnienia kosztów za wszystkie miesiące, w których świadczył pracę. Koszty te za dany miesiąc będą mogły być uwzględnione dopiero w zeznaniu rocznym.
W przypadku gdy dany pracodawca zatrudnia pracowników dodatkowo na umowę o dzieło, zlecenie lub też wypłaca na jego rzecz honoraria autorskie, koszty uzyskania przychodu z tytułu tych wypłat wynosić będą 20 proc., a w przypadku wypłat z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i praw pokrewnych lub rozporządzenia przez nich tymi prawami 50 proc.
Należy zaznaczyć, że w przypadku powstania nadpłaty w podatku wykazanej w deklaracji PIT-40, sposób zwrotu nadpłaty wskazuje art. 37 ust. 4 ustawy. Zgodnie z nim, jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata, zalicza się ją na poczet zaliczki należnej za marzec, a jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje nadpłata, płatnik zwraca ją podatnikowi w gotówce. Zwrócone nadpłaty w gotówce płatnik potrąca z kwot pobranych zaliczek przekazywanych urzędom skarbowym.
Krzysztof Koślicki, krzysztof.koslicki@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
Art. 37 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).