W przypadku wzajemnego potrącenia kwot w walucie obcej muszą być one przeliczone na złote - mówi Hanna Kozłowska, biegły rewident w KDA Grupa Sarnowski i Wiśniewski w Poznaniu.





Zgodnie z przepisami podatkowymi kompensata jest uznawana za formę zapłaty. Potwierdzają to też organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (np. nr DD6-0602-28/MDA/08). Czy kompensata spowoduje powstanie różnic kursowych?

Aby określić warunki, od których zależeć będzie możliwość rozpoznania podatkowych różnic kursowych w przypadku kompensaty, należy zwrócić uwagę na art. 15a ust. 2 oraz 3 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 394 z późn. zm.). Przepisy te definiują pojęcie dodatnich oraz ujemnych różnic kursowych, wskazując, że aby wystąpiły różnice kursowe uważane za przychód albo koszt podatkowy, musimy mieć, co do zasady, uprzednio do czynienia z powstaniem przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej oraz poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej, oraz jednoczesnej zapłaty w walucie obcej. Powyższy warunek powinien zostać spełniony łącznie.

Jakie jest stanowisko organów podatkowych?

Organy podatkowe prezentują stanowisko, że rozpoznanie podatkowych różnic kursowych powstałych w wyniku potrącenia jest prawidłowe jedynie pod warunkiem, że zarówno należności, jak i zobowiązania wyrażone zostaną w walucie obcej.

Przykładowo w interpretacji z 11 czerwca 2010 r. dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (nr ITPB3/423-121/10/AW) wskazał, że kompensata wzajemnych należności i zobowiązań – w części dotyczącej zobowiązania z tytułu umowy pożyczki – nie będzie prowadziła do powstania różnic kursowych określonych w podatku dochodowym od osób prawnych, bowiem zobowiązanie spółki wyrażone było w walucie polskiej.

A jak interpretują przepisy sądy administracyjne?

Zdaniem (niestety nielicznych) sądów to, w jakiej walucie powstało zobowiązanie będące przedmiotem kompensaty, nie powinno mieć znaczenia dla rozpoznania podatkowych różnic kursowych. Tak wypowiedział się m.in. WSA w Warszawie w wyroku z 9 kwietnia 2010 r., (sygn. akt III SA/Wa 2134/09), w którym wskazał, że ten schemat działania będzie miał zastosowanie zarówno w sytuacji, w której dochodzi do potrącenia dwóch wierzytelności, z których każda wyrażona jest w innej walucie obcej, jak i w sytuacjach, w których potrąceniu ulegają dwie wierzytelności, z których jedna wyrażona jest w złotych polskich, a druga w walucie obcej.

Wprowadzenie przez ustawodawcę zmiany w zakresie uregulowana różnic kursowych, a w szczególności odwołanie się w art. 15a ustawy o CIT do pojęcia faktycznie zastosowanego kursu waluty oraz dopuszczenie możliwości dokonywania wzajemnych rozliczeń w drodze potrącenia, powoduje, że nie można podzielić poglądu, że jedynie wyrażenie obu potrącanych wierzytelności w walucie obcej powoduje powstanie różnic kursowych w rozumieniu art. 15a ustawy o CIT.

Inne wyroki niestety tego nie potwierdzają, uznając za słuszne stanowisko prezentowane przez organy podatkowe (np. wyrok NSA z 5 lutego 2009 r., sygn. akt II FSK 1583/2007, wyrok NSA z 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt II FSK 1229/07).

Zatem w stosunku do omawianego rodzaju różnic nie ma w orzecznictwie jednolitego stanowiska. Co mogą w takiej sytuacji zrobić podatnicy?

Mogą próbować rozpoznawać podatkowe różnice kursowe. Względy bezpieczeństwa nakazują jednak wziąć pod uwagę dominujące podejście organów podatkowych do analizowanej kwestii, które wskazuje, że obecnie ewentualne rozpoznanie podatkowych różnic kursowych przy kompensacie należności wyrażonych w złotych oraz zobowiązań w euro należy uznać za obciążone istotnym ryzykiem.

Pozostaje jedynie mieć nadzieję, że z czasem pojawi się więcej korzystnych dla podatnika orzeczeń, które spowodują trwałą zmianę linii orzeczniczej.