Według Izby Skarbowej w Warszawie od 1 stycznia 2011 r. usługi te świadczone przez podatnika, który nie jest ubezpieczycielem i ubezpieczającym, są zwolnione z VAT (interpretacja nr IPPP1/443-1284/10-2/AW). Odwrotne stanowisko prezentuje Izba Skarbowa w Poznaniu, nakazując naliczenie VAT od tego typu usług (interpretacja nr ILPP2/443-263/11-4/AW).

Zdaniem ekspertów rozbieżne interpretacje są skutkiem nieprecyzyjnej konstrukcji ustawy o VAT. Ponadto urzędnicy zbyt szeroko stosują orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE (TS UE).
Jaka rada dla podatników? Należy występować o indywidualne interpretacje podatkowe.
Przepisy unijne
Regulacje zawarte w dyrektywie VAT zwalniają z podatku usługi nie tylko ubezpieczeniowe, ale również pokrewne świadczone przez brokerów i agentów. Nie zawierają jednak odrębnej zasady (np. jak przy usługach edukacyjnych) dla świadczenia usług i dostaw towarów ściśle związanych z tymi usługami.
Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w KNDP, zwraca uwagę na orzecznictwo TS UE. Można w nim odnaleźć podstawę do zwolnienia dla usług odrębnych od usług finansowych lub ubezpieczeniowych, które są niezbędne do wykonania usługi podstawowej (sprawa C-2/95 Sparekassernes Datacenter).
– W świetle prawa unijnego usługi likwidacji szkody świadczone na rzecz zakładu ubezpieczeń nie powinny być zwolnione z VAT (sprawa C-08/01 Taksatorringen) – dodaje Marek Wojda, doradca podatkowy w Baker & McKenzie.



Wada polskiej ustawy
Artykuł 43 ust. 13 ustawy o VAT (Dz.U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) przewiduje zwolnienie m.in. dla usługi będącej elementem usługi ubezpieczeniowej, jeśli stanowi odrębną całość i jest właściwa oraz niezbędna dla świadczenia ubezpieczenia. Według Marka Wojdy przepis ten niefortunnie, bo zbyt szeroko, implementuje wyrok TS UE (sprawa C-2/95). Trybunał opowiedział się w nim za zwolnieniem z VAT usług przetwarzania danych ze względu na ich kluczowe znaczenie dla nadania usłudze podstawowej jako całości charakteru zwolnionej usługi finansowej. Likwidacja szkody takiego kryterium nie spełnia.
– W istocie wyroku tego nie należy odnosić do kwestii zwolnienia z VAT usług ubezpieczeniowych – uważa Marek Wojda.
Inny pogląd ma Andrzej Nikończyk. Uważa, że na przykład usługa wyceny szkody świadczona na rzecz zakładu nie jest postrzegana przez klienta odrębnie i jest niezbędna do wykonania usługi ubezpieczeniowej. Może być zatem zwolniona z VAT.
– Jednak samo usuwanie szkody (np. naprawa samochodu) nie powinno być uznawane za niezbędne do wykonania ubezpieczenia – stwierdza Andrzej Nikończyk.
Kwestią kluczową dla rozstrzygnięcia, czy czynność jest opodatkowana czy zwolniona z VAT, jest to, jaki podmiot i na czyje zlecenie świadczy usługi. Tak uważa Andrzej Pośniak, doradca podatkowy w CMS Cameron McKenna. Według eksperta likwidacja szkód prowadzona bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń jest zwolniona na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT jako element świadczenia szeroko pojętej usługi ubezpieczeniowej.
– Te same czynności wykonywane przez podmiot niebędący zakładem ubezpieczeń, a co za tym idzie niezaliczane bezpośrednio do kategorii czynności ubezpieczeniowych, budzą już więcej kontrowersji – ostrzega Andrzej Pośniak.
Praca na zlecenie
Z analiz dokonanych przez organy podatkowe w interpretacjach można wysnuć jeden wniosek: podmioty likwidujące szkody na zlecenie zakładu ubezpieczeń będą zwolnione na podstawie i po spełnieniu warunków z art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. Są to bowiem usługi odrębne i niezbędne do wykonania usługi ubezpieczeniowej. Podmiotom wykonującym takie czynności na indywidualne zlecenie samych ubezpieczonych zwolnienie już nie przysługuje.
– Nie istnieje między świadczącym usługę a usługobiorcą (poszkodowanym) żaden stosunek ubezpieczenia, będący podstawą zwolnienia – argumentuje Andrzej Pośniak.
Nasz rozmówca podkreśla, że gdy likwidację szkody zleca zakład ubezpieczeń (usługa jest świadczona w imieniu i na rzecz tego zakładu), będzie się ona mieściła w zakresie zwolnionej z VAT działalności ubezpieczeniowej.