Podatnik złożył wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o umorzenie zaległości podatkowej wraz z odsetkami. Jednak urząd skarbowy rozpoczął egzekucję.
– Czy wniosek o przyznanie ulgi w spłacie zaległości podatkowej wyłącza egzekucję – pyta pan Krzysztof z Płocka.
Paweł Nocznicki, doradca podatkowy, starszy konsultant Accreo Taxand, odpowiada, że doręczenie podatnikowi decyzji ostatecznej (lub decyzji, której nadany został rygor natychmiastowej wykonalności) stanowi dla organu egzekucyjnego podstawę do wszczęcia na wniosek wierzyciela (organu podatkowego) egzekucji zaległości podatkowych z niej wynikającej.

Wnioskowanie o ulgę

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) organ podatkowy na wniosek podatnika w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może m.in. odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty, odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
Niestety – jak zauważa Grzegorz Grochowina, ekspert podatkowy w KPMG – często dochodzi do sytuacji, w której urzędy skarbowe po otrzymaniu wniosku podatnika o rozłożenie na raty zapłaty zobowiązania podatkowego wszczynały postępowania egzekucyjne, uzasadniając swoją decyzję brakiem przepisów, które by takiego postępowania zabraniały.
Brak przepisów oznacza, że złożenie wniosku o rozłożenie podatku lub zaległości podatkowej na raty lub odroczenie terminu płatności zobowiązania podatkowego nie daje gwarancji, że organ podatkowy przed zakończeniem postępowania w sprawie tego wniosku nie dokona wszczęcia egzekucji zaległego podatku.
– Będzie tak nawet w przypadku podatników, którzy spełniają wszystkie przesłanki do przyznania tej ulgi – ostrzega Grzegorz Grochowina.
Ekspert uważa, że takie działanie urzędów skarbowych narusza zasadę celowości i niezbędności zastosowania środka egzekucyjnego.



Wszczęcie egzekucji

Możliwość prowadzenia egzekucji nie wyklucza prawa podatnika do ubiegania się o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Nie ma jednak – jak wskazuje Paweł Nocznicki – żadnego przepisu, zarówno w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jak i w Ordynacji podatkowej, który stanowi podstawę do odstąpienia od egzekucji w związku ze złożeniem wniosku w sprawie przyznania ulgi podatkowej.
Przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przewidują sytuacje, w których egzekucja nie może być prowadzona lub wszczęta podlega zawieszeniu. Dotyczy to jednak przypadków, gdy płatność zaległości podatkowej została faktycznie odroczona, rozłożona na raty lub umorzona – a więc po podjęciu decyzji przez organ podatkowy w sprawie złożonego wniosku o udzielenie ulgi.
– Innymi słowy, samo złożenie takiego wniosku przez podatnika ze względu na jego trudną sytuację finansową nie gwarantuje, że organ podatkowy przed rozpatrzeniem takiego wniosku nie przeprowadzi egzekucji zaległego podatku – stwierdza Paweł Nocznicki.
W praktyce informacje o złożonym wniosku można również przesłać do komórki egzekucyjnej urzędu skarbowego.
– W sytuacjach gdy prawdopodobne jest przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań, organ egzekucyjny może (ale nie musi) odstąpić od podejmowania czynności do czasu ostatecznego rozpatrzenia wniosku podatnika – wyjaśnia Paweł Nocznicki.
Grzegorz Grochowina zauważa, że problem dostrzega również Ministerstwo Finansów, gdyż są prowadzone prace legislacyjne nad zmianą ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W trakcie prac ma być rozważona propozycja wprowadzenia przepisu uniemożliwiającego wszczęcie egzekucji administracyjnej w przypadku złożenia przez podatnika wniosku o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych.
Ważne!
Stosowanie środka egzekucyjnego jest niedopuszczalne, gdy egzekwowany obowiązek o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym został wykonany albo stał się bezprzedmiotowy