Możliwość użycia środków przymusu bezpośredniego mają tylko pracownicy kontroli skarbowej zatrudnieni w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych.
Szczególne uprawnienia do stosowania przymusu bezpośredniego ograniczone jest do wąskiej grupy dobrze wyszkolonych i mających pożądane cechy psychofizyczne funkcjonariuszy. Zapewnia to pełną kontrolę nad podejmowanymi działaniami i daje gwarancję, że przyznane środki zostaną użyte w sytuacji realnego zagrożenia.
– Doświadczenie pokazuje, że najlepszym środkiem prewencyjnym jest sama obecność potężnie zbudowanego, ubranego w służbowy uniform i w pełnym wyposażeniu pracownika komórki realizacyjnej. Na ten widok wielu co bardziej krewkich podatników traci ochotę do awantur – stwierdza Andrzej Bartyska z UKS w Gdańsku.
Z kolei Jolanta Strojna z UKS w Kielcach podkreśla, że realizacja niektórych zadań kontroli skarbowej niesie ze sobą niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia osób wykonujących te zadania. Stąd też konieczność wyposażenia kontroli skarbowej w stosowne środki reakcji i prewencji.

Uprawnienia policyjne

Izabela Głowacka z UKS w Białymstoku podkreśla, że od 7 stycznia 2011 r. rozszerzono, w nieznacznym zakresie w porównaniu do obowiązującego od 2002 roku, katalog środków przymusu bezpośredniego. Zmiany dotyczą stosowania środków powodujących dysfunkcję niektórych zmysłów lub organów ciała, np. łzawiących, ogłuszających.
Marek Kostyła z UKS w Lublinie tłumaczy, że uprawnienia podobne do policyjnych są wykorzystywane w sytuacjach określonych w ustawie o kontroli skarbowej, tj. wobec podatników niepodporządkowujących się poleceniom funkcjonariuszy, np. osób, które nie chcą opuścić zatrzymanego samochodu.

Walka z przestępcami

Pracownicy wydziału realizacyjnego wykonują szczególne zadania. Mirosława Torenc z UKS w Olsztynie zwraca uwagę, że mają oni prawo zatrzymywania i przeszukiwania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń, zatrzymywania pojazdów, legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości.
Grażyna Perek z UKS w Poznaniu zastrzega, że nie jest tak, że przy każdej kontroli skarbowej kontrolowany może spodziewać się wyposażonych w środki przymusu inspektorów. Użycie tych środków może nastąpić tylko w przypadkach wyjątkowych.
– Zawsze jednak środki przymusu bezpośredniego poprzedzone są stosowaniem odpowiednich procedur, które zmierzają do wyeliminowania konieczności ich użycia – wyjaśnia Grażyna Perek.

Wyjątkowe sytuacje

Wszyscy nasi rozmówcy zwracali uwagę, że przymus bezpośredni jest w praktyce stosowany w wyjątkowych sytuacjach. Świadczą o tym statystyki.
– W ostatnich latach zdarzyły się jednostkowe przypadki użycia środków przymusu bezpośredniego, w tym kajdanek w sytuacji nielegalnego sprowadzenia towarów do Polski. Pałki jeszcze nie stosowano – podaje Teresa Piechowicz z UKS w Rzeszowie.
Podobne dane są w innych urzędach. Z informacji Grażyny Perek wynika, że pracownicy kontroli skarbowej mają obowiązek w pierwszej w kolejności słownie nakłonić osoby do zastosowania się do poleceń. Jeżeli to nie pomoże, następuje demonstracja możliwości użycia środka przymusu. Jeżeli już dojdzie do użycia środków przymusu, to zastosowanie ich ma powodować możliwie najmniejszą dolegliwość. Mirosława Torenc dodaje, że z każdego użycia środka przymusu bezpośredniego sporządzana jest notatka służbowa.
Ważne!
Wyodrębnione komórki organizacyjne kontroli skarbowej, które stosują środki przymusu, funkcjonują w sześciu urzędach kontroli skarbowej (UKS) oraz Ministerstwie Finansów