Jednym z priorytetowych obszarów kontroli podatkowych w tym roku jest działalność podatników w internecie. Chodzi zarówno o aktywność osób fizycznych, jak i przedsiębiorców. Niestety, wyniki działań fiskusa nie są optymistyczne. Podatnicy nie rejestrują działalności gospodarczej, mimo że mają taki obowiązek, nie płacą PIT od uzyskanych dochodów, nie uiszczają podatku od czynności cywilnoprawnych oraz VAT. Takie wnioski płyną z naszej sondy przeprowadzonej w izbach skarbowych.
Nasi rozmówcy podkreślają, że nieprawidłowości jest naprawdę dużo, a uszczuplenia podatkowe to kwota sięgająca już kilku milionów w skali kraju.

Obowiązki podatników

Na przedsiębiorcach działających w internecie spoczywają analogiczne obowiązki jak na podatnikach prowadzących firmy tradycyjne. Monika Sala-Szczypińska z Izby Skarbowej w Krakowie wyjaśnia, że kontrola transakcji gospodarczych dokonywanych za pośrednictwem internetu jest jednym z obszarów, na którym resort finansów i administracja podatkowa w bieżącym roku koncentrują swoją uwagę.
– Kontrole takich podmiotów mają na celu sprawdzenie wywiązywania się z obowiązków podatkowych wynikających z przepisów dotyczących podatku dochodowego, VAT, podatku od czynności cywilnoprawnych. Wszystko zależy od rodzaju i rozmiaru prowadzonej w internecie działalności – stwierdza Monika Sala-Szczypińska.
Barbara Szalińska z Izby Skarbowej w Gdańsku dodaje, że podczas kontroli podatników dokonujących transakcji w sieci szczególna uwaga zwracana jest na częstotliwość transakcji skutkująca obowiązkiem rejestracji działalności gospodarczej oraz prawidłowe wywiązywanie się z obowiązków podatkowych.

Czynności kontrolne

Monika Grzyb z Izby Skarbowej w Olsztynie wyjaśnia, że do kontroli typowani są wybrani użytkownicy aukcji takich jak np. serwisu Allegro.
Przyczyną wytypowania podmiotu do kontroli może być np. stwierdzenie, w toku prowadzonej analizy, znacznej rozbieżności między deklarowanymi przychodami, a wysokością obrotów oszacowanych na podstawie danych z aukcji.
Głównym zadaniem organu kontrolującego jest ustalenie rzeczywistych dochodów osiąganych przez podatników dokonujących sprzedaży na aukcjach internetowych oraz ewentualne porównanie ich z dochodami wykazanymi w złożonych przez nich zeznaniach podatkowych.
W celu pozyskania materiału dowodowego, potwierdzającego dokonywanie transakcji na portalach typu Allegro i uzyskiwania z tego tytułu nieujawnianego dochodu, zazwyczaj organy podatkowe gromadzą dokumenty finansowe w postaci faktur, dowodów wpłat, przekazów, listów przewozowych. Ponadto mogą uzyskiwać dane, dotyczące założonych kont, w postaci wydruków użytkownika portalów aukcyjnych, przedstawiających historię logowania, wykaz zawartych transakcji, ich liczbę oraz cenę.
Analiza transakcji dokonywanych na portalach aukcyjnych pozwala na wykrycie znacznej liczby umów sprzedaży dokonywanych przez jedną osobę, które mają cechy właściwe dla sprzedaży wykonywanej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Natomiast przychody uzyskiwane ze sprzedaży internetowej można ustalić na podstawie analizy obrotów na rachunku bankowym wykorzystywanym do wpłat za zakupione towary.
Z informacji Agnieszki Jóźwin-Daleckiej z Izby Skarbowej w Opolu wynika, że urzędnicy sprawdzają również przepływy środków finansowych na kontach bankowych oraz analizują wartość posiadanego przez podatnika majątku.
Teraz może kilka danych liczbowych. Przykładowo w woj. podkarpackim w I półroczu 2010 r. urzędnicy przeprowadzili 37 kontroli, a kwota uszczupleń wyniosła 264,6 tys. zł, w woj. śląskim było to 259 kontroli, a uszczuplenia wyniosły nieco ponad 1 mln zł, w woj. zachodniopomorskim skontrolowano 20 z 38 wytypowanych podmiotów i wykazano uszczuplenia na 566,5 tys. zł, w woj. świętokrzyskim było 37 kontroli i uszczuplenia na 232,8 tys. zł, w kujawsko-pomorskim 53 kontrole z uszczupleniami na 519,5 tys. zł, w woj. łódzkim sprawdzono 145 podmiotów i wykazano uszczuplenia na 696,4 tys. zł, w woj. mazowieckim odbyło się 101 kontroli z wykazanymi uszczupleniami na 1,6 mln zł, w woj. lubelskim 38 kontroli wykazało uszczuplenia na 115,6 tys. zł.

Wydział specjalny

Nieopodatkowana działalność internetowa od pewnego czasu jest monitorowana przez urzędników skarbowych. Jak podaje nam Maciej Cichański z Izby Skarbowej w Bydgoszczy, w bydgoskiej izbie od 2009 roku działa specjalna komórka obsługująca jednostki administracji podatkowej z terenu całego kraju – referat do spraw handlu internetowego.
Podstawowym zadaniem komórki jest systematycznie prowadzona identyfikacja podmiotów działających przy wykorzystaniu sieci internetowej, które nie opłacają należnych podatków. Wyniki przeprowadzonych analiz przekazywane są właściwym naczelnikom urzędów skarbowych do wykorzystania w prowadzonych kontrolach podatkowych.
– W wyniku prac weryfikacyjnych przeprowadzonych przez referat w ciągu półtora roku działalności, dokonano analizy 1515 podmiotów z terenu całego kraju, działających w zakresie handlu elektronicznego, których obroty wyniosły łącznie ok. 480 mln zł. Skuteczność dokonywanych przez referat czynności analitycznych i weryfikacyjnych wynosi ponad 90 proc. – wyjaśnia Maciej Cichański.
Jednocześnie tłumaczy, że oznacza to, że zdecydowana większość podmiotów, które stały się obiektem zainteresowania komórki do spraw handlu internetowego, niestety nie działała uczciwie.



Kontrolerzy są coraz lepsi

Myli się bardzo ten, kto uważa, że kontrole w internecie to slalom z przeszkodami dla urzędników. Posiadają oni coraz lepsze narzędzia do walki z nieuczciwymi podatnikami, a także regularnie przechodzą odpowiednie szkolenia w tym zakresie.
– Od 1 stycznia 2010 r. do końca września przeszkolono kolejnych ok. 400 pracowników organów podatkowych w zakresie wykorzystania informacji z internetu w postępowaniach kontrolnych wobec podmiotów dokonujących sprzedaży w sieci oraz należytego zbierania dowodów aktywności gospodarczej i prowadzenia kontroli zgodnie z przepisami – mówi Zbigniew Wiliński, ekspert z Izby Skarbowej we Wrocławiu.
Organizatorem szkoleń jest Ministerstwo Finansów, które zapowiada kontynuację działań w tym zakresie. Ponadto administracja skandynawska nieodpłatnie udostępniła i przeszkoliła pracowników urzędów skarbowych z korzystania z zaawansowanego technicznie szwedzkiego programu komputerowego ułatwiającego wyszukiwanie i identyfikowanie osób dokonujących sprzedaży towarów i dostawy różnych form usług poprzez internet.
– W ostatnim czasie znacznie wzrosła skuteczność wykrywania nieprawidłowości wśród osób dokonujących sprzedaży przez internet, jak również zanotowano wzrost świadomości osób sprzedających towary i oferujących usługi za pośrednictwem sieci w zakresie stosowania w takich przypadkach odpowiednich przepisów podatkowych – zauważa Zbigniew Wiliński.

Podatnicy popełniają błędy

Podmioty dokonujące transakcji za pomocą internetu stanowią jeden z obszarów kontroli, w którym zidentyfikowano wysoki poziom występowania nieprawidłowych zachowań podatników. Na ten aspekt zwraca uwagę Maciej Koniuszewski z Izby Skarbowej w Szczecinie.
– Wiele osób sprzedaje produkty za pośrednictwem serwisów internetowych, nie rejestrując działalności gospodarczej i nie płacąc podatków, i nie chodzi wcale o sprzedaż kilku przedmiotów, za drobną kwotę. Chodzi o takie ilości i kwoty, które świadczą o prowadzeniu internetowego sklepu i nieodprowadzaniu z tego tytułu żadnych podatków – zauważa Maciej Cichański z Izby Skarbowej w Bydgoszczy.
Joanna Maksymowicz-Panek z Izby Skarbowej w Rzeszowie wśród najczęściej występujących nieprawidłowości podaje prowadzenie niezarejestrowanej działalności gospodarczej, zaniżanie przychodów przez niewykazywanie sprzedaży dokonywanej za pośrednictwem portali aukcyjnych, nieprowadzenie dokumentacji podatkowej.
Michał Kasprzak z Izby Skarbowej w Katowicach do tej listy dodaje brak instalacji kasy rejestrującej, brak aktualizacji danych, w związku ze zmianą lub otwarciem nowych rachunków bankowych, brak dowodów zakupu towarów, dokonywanie czynności sprzedaży bez wystawiania faktur.

Urzędnicy nakładają kary

Wobec podatników, u których stwierdzono nieprawidłowości, urzędy skarbowe wydają decyzje określające wysokość zobowiązania podatkowego. Radosław Hancewicz z Izby Skarbowej w Białymstoku stwierdza, że w większości przypadków podatnicy składają wówczas korekty deklaracji podatkowych i wpłacają zaległy podatek.
Maria Bojczuk z Izby Skarbowej w Kielcach tłumaczy, że w przypadku ujawnienia nieprawidłowości urzędy skarbowe wszczynają postępowania podatkowe i wydają decyzje, w których określają prawidłową kwotę zobowiązania podatkowego lub podatnik składa korektę deklaracji, w której uwzględnia ustalenia kontroli.
W sytuacjach gdy urzędy skarbowe wszczynają postępowania podatkowe i wydają decyzje, podatnicy oprócz odsetek od zaległości podatkowych za wykryte nieprawidłowości mogą być ukarani mandatem lub grzywną przewidzianą w kodeksie karnym skarbowym.
Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, potwierdzającego prowadzenie działalności w sposób zorganizowany i ciągły w celach zarobkowych, podatnicy mogą być ukarani za przestępstwo skarbowe z art. 54 par. 2 (tzw. uchylania się od opodatkowania) oraz z art. 56 par. 2 kodeksu karnego skarbowego (tzw. oszustwo podatkowe).
Mirosław Kucharczyk z Izby Skarbowej w Warszawie jako ciekawostkę podaje to, że w 2010 roku znacznie wzrosła liczba tzw. doniesień dotyczących e-handlu – z reguły przesyłane są one przez klientów oraz firmy prowadzące zarejestrowaną działalność gospodarczą. Większość z nich jest podpisana.
ikona lupy />
Skarbówka sprawdza internet
Wiesława Dróżdż, Ministerstwo Finansów
Problematyka handlu internetowego w działalności kontrolnej wykonywanej przez organy skarbowe i podatkowe należy do zadań priorytetowych. Z roku na rok wzrasta efektywność działań w tym zakresie.
Przykładowo urzędy skarbowe w I półroczu 2009 r. wszczęły 549 kontroli e-handlu, ustalając dodatkowe należności na ponad 4 mln zł, podczas gdy w I półroczu 2010 r. przeprowadziły już 1056 kontroli zakończonych dodatkowymi ustaleniami na nieco ponad 7 mln zł, co wskazuje na prawie 80-proc. wzrost liczby kontroli i wzrost kwot uszczupleń o 57 proc. Natomiast w całym 2009 roku urzędy skarbowe przeprowadziły 1528 kontroli podatkowych w obszarze e-handlu, ustalając uszczuplenia w wysokości 10,1 mln zł oraz przeprowadziły 1546 czynności sprawdzających na kwotę 331,8 tys. zł.
Dyrektorzy izb skarbowych zobowiązani zostali do monitorowania działalności kontrolnej podległych jednostek oraz do rozwijania działań związanych z realizacją strategii zarządzania ryzykiem zewnętrznym.
W związku z tym, że w naszym kraju funkcjonuje 401 urzędów skarbowych wyposażenie wszystkich w odpowiedni do monitoringu internetu sprzęt i oprogramowanie byłoby bardzo kosztowne. Dlatego od 1 stycznia 2009 r. utworzono w Izbie Skarbowej w Bydgoszczy specjalny referat ds. handlu internetowego wyposażony zarówno w odpowiedni sprzęt, jak i oprogramowanie umożliwiające monitoring internetu. Zaletą przyjętego rozwiązania jest m.in. specjalizacja wąskiej grupy analityków, co również determinuje globalnie niższe koszty i gwarantuje efekty w przyszłości.