Odpowiedzialność za terminowe spełnianie obowiązków wynikających z ustaw podatkowych obciąża podatników, ale także płatników i inkasentów. Odpowiedzialność ta zasadniczo jest surowa, a przepisy prawa nie przewidują zbyt wielu możliwości ekskulpacji. Pamiętajmy, że na osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, będących płatnikami lub inkasentami, ciąży obowiązek wyznaczenia osoby, do której obowiązków należeć będzie:
  • obliczanie i pobieranie podatków,
  • terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot.
Dokonując wyznaczenia takiej osoby, należy ponadto zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu jej imię, nazwisko i adres. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej - w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę. W celu ustalenia terminu zapłaty podatku najczęściej konieczne jest ustalenie chwili powstania obowiązku podatkowego. Jako obowiązek podatkowy należy rozumieć powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w prawie podatkowym. Zaistnienie zdarzenia rodzi po stronie podatnika zobowiązanie podatkowe, czyli zobowiązanie do zapłacenia podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Ustalając terminy określone w prawie podatkowym, musimy pamiętać o poniższych zasadach. I tak:
  • jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło,
  • upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu,
  • terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu,
  • terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca,
  • terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było - w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień.
WAŻNE
Odsetki za zwłokę od ewentualnych zaległości będą naliczane od następnego dnia po dniu, w którym podatek powinien zostać wpłacony lub upłynął termin wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego przez płatnika lub inkasenta
Ostatni dzień terminu
Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Ostatni dzień terminu nie może zatem przypaść na następujące dni wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy - niedzielę, 1 stycznia - Nowy Rok, pierwszy dzień Wielkiej Nocy (w 2008 r. przypada 23 marca), drugi dzień Wielkiej Nocy (w 2008 roku przypada 24 marca), 1 maja - Święto Państwowe, 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek (w 2008 roku przypada 11 maja), dzień Bożego Ciała (w 2008 roku przypada 22 maja), 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, 1 listopada - Wszystkich Świętych, 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, 25 grudnia - pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia, 26 grudnia - drugi dzień świąt Bożego Narodzenia.
Dzień doręczenia decyzji
Zobowiązanie podatkowe powstaje nie tylko z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym prawo podatkowe wiąże jego powstanie, ale również może powstać z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania. Decyzję taką organ podatkowy wydaje w przypadku, gdy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji. Jeżeli wysokość podatku została ustalona w decyzji, termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia jej doręczenia. Opisane powyżej zasady dotyczące sposobu obliczania terminów znajdą zastosowanie również w tym przypadku. Jak wskazał NSA w wyroku z 25 października 1994 r. (sygn. akt SA/Gd 2296/93, Prawo Gospodarcze z 1995 r. nr 3, str. 11): jeśli wysokość zobowiązania podatkowego zostaje określona decyzją organu podatkowego, to termin płatności tego zobowiązania rozpoczyna się od dnia doręczenia podatnikowi tej decyzji, zaś zwłoka w zapłacie - powodująca odsetki - zachodzi po upływie 14 dni od tego doręczenia.
Jeżeli zaś przepisy prawa podatkowego określają kalendarzowo terminy płatności podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku, a decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego nie została doręczona na co najmniej 14 dni przed upływem terminu określonego kalendarzowo, obowiązywać będzie termin przypadający na 14 dni od dnia doręczenia tej decyzji. Jeżeli zaś została doręczona wcześniej, tj. na 15, 16 itd. dni przed upływem terminu określonego kalendarzowo, wówczas wiąże nas termin kalendarzowy.
Natomiast w przypadku gdy ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego następuje w drodze decyzji organu podatkowego, termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Jeżeli jednak podatnik jest obowiązany z mocy prawa sam obliczyć i wpłacić podatek (wykonać zobowiązanie podatkowe), za termin płatności uważa się ostatni dzień, w którym zgodnie z przepisami prawa wpłata powinna nastąpić. W przypadku gdyby zobowiązanie nie zostało wykonane w tym terminie, organ podatkowy jest uprawniony do określenia w decyzji wysokości należnego podatku. Decyzja taka nie ustala jednak zobowiązania, gdyż wynika ono już wprost z przepisów.
PRZYKŁAD GDY TERMIN MIJA W NIEDZIELĘ
Wspólnicy spółki cywilnej Konsensus zakupili na giełdzie samochodowej na potrzeby firmy używany samochód. Umowę sprzedaży zawarto 10 lutego 2008 r. (niedziela). W tym przypadku obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje 10 lutego. Jednakże tego dnia nie wlicza się do terminu z uwagi na fakt, że przy obliczaniu terminów nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Z kolei koniec terminu dla uiszczenia podatku przypada po upływie 14 dni - 24 lutego 2008 r. (niedziela). Z uwagi na fakt, że jest to dzień ustawowo wolny od pracy, termin faktycznie upłynie 25 lutego w poniedziałek.
Waldemar Rak
poradnik@infor.pl
Podstawa prawna
■ Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
■ Ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. nr 4, poz. 28 z późn. zm.).