Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, co do zasady opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przepis art. 7 precyzuje pojęcie dostawy towarów. Zgodnie z jego brzmieniem, jako dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu VAT traktuje się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem. W szczególności chodzi tu o:
  •  przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także
  •  wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny,
jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.
Prezenty o małej wartości bez VAT
Powyższych przepisów nie stosuje się do przekazywanych drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej wartości i próbek, co oznacza, że ich przekazywanie nie będzie powodowało powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Istotne jest jednak zwrócenie uwagi na definicję prezentów o małej wartości oraz próbkę. Wyjaśnienie znajduje się w dalszej części ustawy. Przez prezenty o małej wartości rozumieć należy przekazywane przez podatnika jednej osobie towary o łącznej wartości nieprzekraczającej w ciągu roku podatkowego kwoty wskazanej w art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w aktualnym stanie prawnym. kwota ta wynosi 100 zł), zakładając, iż podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób. Jeśli natomiast chodzi o podatników, którzy nie prowadzą wspomnianej wyżej ewidencji, czynnikiem kwalifikującym prezent o małej wartości do końca 2007 r. jest jednostkowa cena nabycia lub jednostkowy koszt wytworzenia przekazywanego towaru. Wartość ta nie może przekraczać 5 zł.
Decydująca będzie wartość rynkowa
Konieczne jest w tym miejscu zwrócenie uwagi na postanowienia ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 2, jeśli podatnik nie prowadzi ewidencji, prezentami o małej wartości będą te, których wartość rynkowa nie przekracza 5 zł. Regulacja ta zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2008 r. Obecnie więc bierzemy pod uwagę cenę nabycia lub jednostkowy koszt wytworzenia przekazywanego towaru, od nowego roku natomiast podstawowe znaczenie będzie miała jego wartość rynkowa.
Próbka natomiast to niewielka ilość towaru reprezentująca określony rodzaj lub kategorię towarów, która zachowuje skład oraz wszystkie właściwość fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne lub biologiczne towaru, przy czym ilość lub wartość przekazywanych przez podatnika próbek nie wskazuje na działanie mające charakter handlowy. Może to być więc długopis, odrobina proszku do prania lub też kilka mililitrów szamponu. Przekazywanie tego typu produktów nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w VAT.
Warto zwrócić uwagę na treść postanowienia Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 22 sierpnia 2006 r., sygn. 1472/RPP1/443-547/06/SZU, opublikowanego na stronie Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl). Z sytuacji przedstawionej w piśmie wynika, iż podatnik prowadził sprzedaż materiałów budowlanych i klejów przemysłowych. Niepełnowartościowe, przeterminowane oraz trudno sprzedające się towary (np. resztki nietypowych kolorów, produkty zastąpione lepszymi technicznie towarami) przekazywane były instytucjom użyteczności publicznej, na podstawie zawieranych umów darowizny. W stanie faktycznym wskazano, iż wartość tych towarów była bardzo niska. Organ podatkowy stanął na stanowisku, iż dokonywanie tego typu darowizn będzie podlegało opodatkowaniu VAT, z uwagi na fakt, iż była to dostawa towarów. Przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa nastąpiło na inne cele niż związane z podstawową działalnością gospodarczą. Co więcej, urząd skarbowy wskazał także na fakt, iż podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części. Przesłanki te przesądziły jednoznacznie o konieczności opodatkowania dokonanej przez podatnika darowizny.
Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, co do zasady, podstawą opodatkowania jest obrót. W przypadku towarów przekazywanych nieodpłatnie podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów - gdy cena nabycia nie istnieje. W analizowanym przykładzie podstawą opodatkowania będzie zatem cena nabycia przekazywanych towarów.
Prawo do obniżenia podatku
Warto dokonać w tym miejscu analizy kwestii wspomnianego wyżej prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Nie wystarczy bowiem fakt nieskorzystania z prawa do odliczenia. Istotne znaczenie ma samo ustawowe istnienie prawa odliczenia. Problem ten omówiony został w postanowieniu Urzędu Skarbowego Warszawa - Ursynów z 19 kwietnia 2007 r., sygn. 1438/443/29-15/2007/AS (www.mf.gov.pl). W przedmiotowej sprawie podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej przekazał darowiznę o wartości 3 tys. zł w postaci materiału roślinnego - kwiatów na rzecz Ośrodka Edukacji z przeznaczeniem na jego działalność statutową. Podatnik poinformował, iż nie dokonywał pomniejszenia wartości podatku należnego o kwoty podatku naliczonego w związku z użytymi materiałami i środkami do produkcji materiału roślinnego przekazanymi w formie darowizny. Organ podatkowy wskazał w tym przypadku, że strona nie wykazała, iż nie przysługiwało jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z użytych środków do produkcji kwiatów przekazanych w formie darowizny, a jedynie oświadczyła, że do produkcji materiału roślinnego nie były użyte materiały i środki, których zakup był ewidencjonowany w Ewidencji Zakupu VAT. Zdaniem organu podatkowego, powyższe oświadczenie nie eliminuje prawa podatnika do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, czego konsekwencją był obowiązek opodatkowania dokonanej darowizny.
PREZENTY O MAŁEJ WARTOŚCI
Od 1 stycznia 2008 r. prezentami o małej wartości będą te, których wartość rynkowa nie przekracza 5 zł, a nie jak dotychczas cena nabycia lub koszt jego wytworzenia.
KRZYSZTOF KOŚLICKI
krzysztof.koslicki@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 5 ust. 1, 7, 8, 29 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
■ Art. 1 ust. 2 ustawy z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 192, poz. 1382 z późn. zm.).
■ Art. 21 ust. 1 pkt 68a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).