W projektach ustaw i rozporządzeń, które będą miały wpływ na zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów samorządów, trzeba będzie określić źródła finansowania.
Nowa ustawa o finansach publicznych, której większość przepisów wejdzie w życie 1 stycznia 2010 r., zawiera nowe, korzystne zmiany dla finansów samorządów. Ustawa przewiduje, że przedstawiane Radzie Ministrów projekty aktów prawnych, których skutkiem finansowym może być zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów jednostek sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów, wymagają: określenia wysokości tych skutków, wskazania źródeł finansowania oraz opisu celów nowych zadań i mierników określających stopień realizacji celów. Przepis skierowany bezpośrednio do samorządów został określony w art. 50 ust. 2 nowej ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. nr 157, poz. 1240). Zgodnie z nim projekt ustawy skutkującej zmianą poziomu dochodów lub wydatków jednostek samorządowych, np. gmin, wymaga określenia wysokości skutków tych zmian, wskazania źródeł ich sfinansowania oraz zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Zabezpieczenie finansów

Nowy art. 50 ustawy o finansach publicznych to – jak mówi prof. Eugeniusz Ruśkowski, kierownik Katedry Finansów Publicznych i Prawa Finansowego Uniwersytetu w Białymstoku – zabezpieczenie finansów publicznych przed nieprzewidzianymi sytuacjami.
Rozwiązanie to będzie porządkowało finanse publiczne. Co więcej, nowa regulacja zabezpiecza zarówno Radę Ministrów, jak i samorządy. Jak wyjaśnia prof. Eugeniusz Ruśkowski, jednym z celów wprowadzenia tej regulacji jest to, aby samorząd nie domagał się od rządu zwiększenia dotacji albo subwencji.
– Z drugiej strony jest to zabezpieczenie dla samorządu przed negatywnymi sytuacjami, z jakimi samorządy miały do czynienia w ostatnich latach – mówi ekspert.
Przykładowo można wskazać na wprowadzenie ulgi na dzieci oraz zmianę skali podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych. Wprowadzenie tych zmian spowodowało znaczne spadki dochodów w samorządach, które nie zostały im zrekompensowane.

Możliwość zaskarżenia

Nowa ustawa nie określa żadnych sankcji za niepodanie źródeł finansowania nowych zadań. Jak wyjaśnia jednak prof. Eugeniusz Ruśkowski, strona samorządowa Komisji Wspólnej powinna pilnować, aby źródła finansowania w projektach były określane.
– Jeżeli jednak tego nie będzie, to przepis skutkujący zmniejszeniem dochodów lub zwiększeniem wydatków samorządów będzie niezgodny z ustawą systemową, a więc będzie mógł być zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego – ostrzega nasz rozmówca.