Zwolnienie podmiotowe z VAT uzależnione jest od wysokości uzyskiwanych obrotów. Dlatego zostało ograniczone limitem kwotowym wynoszącym 50 tys. zł.
Każdy podatnik rozpoczynający wykonywanie czynności, które podlegają opodatkowaniu VAT, korzysta z mocy prawa ze zwolnienia z tego podatku, a zatem bez konieczności składania jakichkolwiek oświadczeń czy wniosków. Mówi się w tym przypadku o tzw. zwolnieniu podmiotowym z VAT.

Liczy się obrót

Zwolnienie to przysługuje tak długo, jak długo obrót w rozumieniu, jaki nadaje temu terminowi ustawa o VAT, nie przekroczy 50 tys. zł lub kwoty odpowiednio mniejszej, jeżeli działalność gospodarcza prowadzona jest krócej niż rok. Oznacza to, że cały limit, czyli 50 tys. zł, przysługuje tylko takim podatnikom, którzy rozpoczynają swoją działalność (ściślej wykonywanie czynności opodatkowanych, czyli takich, które normalnie podlegają przepisom o VAT) z pierwszym dniem roku. Gdy działalność rozpoczynana jest później, limit zmniejsza się proporcjonalnie. W praktyce wygląda to tak, że podatnik rozpoczynający działalność w połowie roku ma do dyspozycji połowę limitu, czyli 25 tys. zł.
Zwolnienie przysługuje również takim podatnikom, którzy rozpoczęli działalność w latach poprzednich, nie utracili zwolnienia, a w roku poprzednim ich obrót nie przekroczył 50 tys. zł. Jeżeli zatem podatnik kontynuuje działalność, w roku 2009 mógł skorzystać ze zwolnienia, pod warunkiem że w 2008 roku jego obrót ze sprzedaży towarów i usług nie przekroczył 50 tys. zł.
Zwolnienie podmiotowe traci się z chwilą, w której obrót przekracza 50 tys. zł lub gdy obrót z czynności podlegających VAT wykonywanych krócej niż rok w pierwszym roku działalności przekroczy proporcjonalną część tej kwoty (proporcjonalną do okresu prowadzenia tej działalności). Z chwilą utraty zwolnienia VAT trzeba zacząć płacić. Płaci się go od nadwyżki ponad limit zwolnienia.



Powrót do zwolnienia

Po utracie przez podatnika zwolnienia podmiotowego możliwy jest powrót do niego, jeśli obrót obniży się poniżej limitu.
Jest to jednak możliwe nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym prawo do zwolnienia zostało utracone. Zatem jeśli podatnik zrezygnował ze zwolnienia podmiotowego z VAT w 2009 roku, będzie mógł wrócić do niego nie wcześniej niż 1 stycznia 2011 roku, pod warunkiem że obrót w 2010 roku nie przekroczy u niego 50 tys. zł.
Te same zasady dotyczące powrotu do zwolnienia dotyczą także podatników, którzy dobrowolnie zrezygnowali ze zwolnienia podmiotowego.
Jak liczyć limit zwolnienia
PROBLEM: Podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Jest podatnikiem zwolnionym podmiotowo. Równocześnie świadczy m.in. usługi w części zwolnione przedmiotowo (usługi w zakresie edukacji). W jaki sposób obliczyć wartość sprzedaży usług za poprzedni rok, która będzie podstawą do ustalenia prawa do zwolnienia podmiotowego od VAT w roku następnym?
ROZWIĄZANIE: Podmiotowo z VAT zwolnieni są podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 50 tys. zł. Jeżeli wartość sprzedaży u podatników zwolnionych od podatku przekroczy 50 tys. zł w trakcie roku, podatnik z tą chwilą traci zwolnienie.
Ustalając kwotę obrotu potrzebną do weryfikacji momentu, w którym limit ten przekroczono, po pierwsze, nie wlicza się do niego kwoty podatku. Po drugie, do wartości sprzedaży nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Podstawa prawna
Art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)