Organy podatkowe odmawiają uznania za koszt uzyskania przychodów kwot wypłaconych tytułem rekompensaty za rozwiązanie umowy, powołując się na brak związku pomiędzy takim wydatkiem a przychodem. Czy takie stanowisko jest zasadne?
ANDRZEJ DĘBIEC
partner, Kancelaria Lovells
Odstąpienie od umowy może wiązać się nie tylko z uniknięciem negatywnych konsekwencji ekonomicznych, lecz również z uzyskaniem korzyści wynikających z zawarcia umów na lepszych warunkach z innymi kontrahentami. Zgodnie z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem za koszt uzyskania przychodu uznaje się wydatki, które mogą przyczynić się do uzyskania przychodu, które są racjonalne i uzasadnione. Przesłanką konieczną nie jest tutaj natomiast fizyczna realizacja zysku. W konsekwencji należy uznać, że w sytuacji gdy podatnik jest w stanie wykazać, że wpłacona rekompensata znajdowała uzasadnienie ekonomiczne i mogła przyczynić się do osiągnięcia przychodu, wydatek taki nie powinien zostać zakwestionowany przez organy podatkowe. Warto wspomnieć o jednej ze spraw, która dotyczyła rekompensaty zapłaconej w związku z odstąpieniem od umowy na dostawę zboża. Z uwagi na zmianę koniunktury na rynku zbożowym podatnik postanowił nie realizować części dostaw. Podpisał ugodę z kontrahentem, w której strony odstąpiły od realizacji umowy w zamian za rekompensatę. Zarówno urząd skarbowy, jak i izba skarbowa uznały, że kwota wpłacona przez podatnika nie może zostać uznana za koszt podatkowy, ponieważ nie ma związku z przychodem. Podatnik nie zgodził się z takim stanowiskiem i w skardze do sądu administracyjnego podniósł, że zapłacona przez niego kwota wpłynęła na zabezpieczenie źródeł przychodów poprzez utrzymanie dalszej współpracy z kontrahentem.
Rozpatrujący sprawę WSA w Bydgoszczy wyrokiem z 28 października 2008 r. (sygn. akt I SA/Bd 492/08) przyznał rację podatnikowi. Sąd uznał, że za koszt uzyskania przychodu należy traktować te wydatki, których poniesienie przez podatnika było spowodowane racjonalnym dążeniem i obiektywną możliwością osiągnięcia przychodu, choćby sam przychód nie wystąpił. Organ podatkowy powinien oceniać celowość działań podatnika, mając na względzie warunki, jakie występowały w czasie podejmowania decyzji o poniesieniu wydatku.
Warto zatem, aby podatnik, podejmując decyzję o podatkowym rozliczeniu rekompensat wypłacanych w związku z rozwiązaniem lub odstąpieniem od umowy, zastanowił się, czy takie działanie może być uzasadnione możliwością uzyskania w przyszłości przychodu. Przy twierdzącej odpowiedzi na to pytanie poniesiony wydatek będzie mógł być uznany za koszt podatkowy.