Opodatkowaniu VAT podlega nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych i stowarzyszeń oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług. Jakie warunki muszą być spełnione, aby usługa nieodpłatna została opodatkowana VAT?
TOMASZ MICHALIK
doradca podatkowy, partner MDDP
Warunkiem uznania usługi nieodpłatnej za opodatkowaną, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: usługa jest świadczona nieodpłatnie na cele inne niż związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z tymi usługami. Należy przy tym zaznaczyć, że ustawa odnosi się do stanu obiektywnego, tj. istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego, a nie tego, czy podatnik z tego prawa rzeczywiście skorzystał.
Na tym tle warto zwrócić uwagę na dwa wyroki WSA w Warszawie. W pierwszym, z 13 lipca 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 3630/06), sąd uznał, że przekazanie nieodpłatne drogi zbudowanej przez inwestora (podatnik budował centrum handlowe) na gruncie należącym do gminy jest usługą niepodlegającą opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Jednocześnie WSA potwierdził prawo podatnika, który drogę przekazał do odliczenia podatku naliczonego związanego z budową drogi. Sąd podkreślił, że warunkiem opodatkowania nieodpłatnego świadczenia usług na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT jest łączne spełnienie dwóch przesłanek – brak związku świadczonej usługi z prowadzeniem przedsiębiorstwa i przysługiwanie podatnikowi prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu usług i towarów związanych z przedmiotowym świadczeniem. Nie ulega wątpliwości, że budowa i przekazanie drogi dojazdowej do centrum handlowego były w oczywisty sposób związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa podatnika. Ponieważ oznacza to brak łącznego spełnienia przesłanek określonych w art. 8 ust. 2 ustawy (spełniona została jedynie przesłanka odnosząca się do prawa podatnika do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług niezbędnych do budowy drogi), tym samym nie ma możliwości uznania usługi za podlegającą opodatkowaniu VAT.
Stanowisko to podtrzymał WSA w Warszawie w najnowszym wyroku z 16 czerwca 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 246/09), w którym podkreślił, że w każdym przypadku, w którym istnieje związek między wykonywaną nieodpłatnie usługą a prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą (opodatkowaną), wyłączona jest możliwość zastosowania art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, a zatem opodatkowania takiej nieodpłatnej usługi.