Istotą VAT, jako podatku konsumpcyjnego, jest opodatkowanie wyłącznie tych dostaw, w stosunku do których dochodzi do szeroko rozumianej konsumpcji na terenie kraju. W konsekwencji dostawy, w ramach których towary wysyłane są poza terytorium kraju, nie powinny podlegać opodatkowaniu krajowym VAT. Jak jest z opodatkowaniem eksportu?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Jednym z przepisów odzwierciedlających wspomnianą zasadę jest art. 146 Dyrektywy 2006/112. Nakazuje on, aby dostawy towarów poza terytorium Wspólnoty (eksport) nie były obciążone podatkiem. Implementacja przepisów Dyrektywy do przepisów krajowych pozostawia pewne wątpliwości. Sama definicja eksportu zawarta w art. 2 pkt 8 ustawy o VAT wydaje się zawężać prawo do stosowania stawki 0-proc. Przepis ustawy definiuje eksport jako potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności określonych w art. 7 ust. 1-4 ustawy o VAT.
Z jednej strony zbędne wydaje się definiowanie urzędu celnego właściwego dla potwierdzenia wywozu towarów poza UE. W obecnej dobie informatyzacji systemów celnych, w większości przypadków jakikolwiek urząd celny jest w stanie potwierdzić, czy towar opuścił terytorium Wspólnoty. Fakt taki jest co do zasady wprowadzany do systemu informatycznego przez urząd graniczny Wspólnoty i dostępny dla wszystkich innych urzędów celnych. Jeśli więc towar obiektywnie opuścił terytorium UE, wystarczający dla uznania prawa do stawki 0-proc. powinien być dokument wystawiony przez dowolny urząd celny.
Wadliwe, z punktu widzenia celu Dyrektywy, jest zawężenie pojęcia eksportu wyłącznie do dostaw odpłatnych określonych w art. 7 ust. 1-4 ustawy o VAT. Nieodpłatne dostawy towarów, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, również nie powinny podlegać opodatkowaniu na terenie kraju - konsumpcja związana z takimi dostawami ma miejsce poza terytorium UE. Wspomniany przepis Dyrektywy 2006/112 nie wprowadza też żadnego rozróżnienia pomiędzy dostawami odpłatnymi czy nieodpłatnymi.
Warto też dodać, że niezgodny z prawem wspólnotowym jest również sam mechanizm określony w art. 41 ust. 6 i 7 ustawy o VAT, nakazujący stosowanie stawki krajowej do eksportu, w przypadku braku posiadania w terminie dokumentu celnego potwierdzającego wywóz poza terytorium UE. Przepis Dyrektywy wskazuje bowiem, że dostawy, które obiektywnie stanowią eksport towarów, nie są obciążone VAT i państwa członkowskie nie mają swobody w stosowaniu w odniesieniu do takich dostaw, choćby czasowo, krajowych stawek VAT.