ROZMOWA
● 1 stycznia 2009 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o PCC). Zmiana przepisów była wymuszona przez przepisy unijne, a konkretnie przez Dyrektywę Rady nr 2008/7/WE z 12 lutego 2008 r., dotyczącą podatków pośrednich od gromadzonego kapitału (Dz.Urz. UE L 46 z 21 lutego 2008 r., str. 11; dalej Dyrektywa). Jaki był cel tych zmian?
– Zasadniczym celem było ograniczenie obciążenia – opodatkowania podatkiem pośrednim – transakcji mających za zadanie gromadzenie kapitału. Do takich transakcji należy m.in. łączenie spółek.
● Jak przed zmianą przepisów wyglądało opodatkowanie łączenia spółek?
– Do 31 grudnia 2008 r. przepisy ustawy o PCC wymieniały w katalogu czynności opodatkowanych czynność zmiany umowy spółki, przez którą rozumieć należało: przekształcenie, podział lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem było zwiększenie majątku spółki lub podwyższenie kapitału zakładowego.
Brak wskazania, jaki rodzaj spółek biorących udział w łączeniu ustawodawca miał na myśli (osobowe i/czy kapitałowe), sugerował, że chodzi o wszystkie trzy warianty połączenia przewidziane przez kodeks spółek handlowych (spółka kapitałowa przejmuje spółkę kapitałową, spółka kapitałowa przejmuje spółkę osobową, spółki osobowe łączą się, tworząc spółkę kapitałową).



● A jak jest teraz?
– Od 1 stycznia 2009 r. regulacja ta stanowi, że za zmianę umowy spółki – podlegającą opodatkowaniu – uważa się przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego.
W związku z tym, że spółka osobowa nie może być spółką przejmującą, do zwiększenia jej majątku może dojść jedynie na skutek przekształcenia. Z kolei pojęcie kapitału zakładowego występuje jedynie w odniesieniu do spółki komandytowo-akcyjnej i spółek kapitałowych. Tym samym do czynności opodatkowanej podatkiem od czynności cywilnoprawnych – skutkującej podwyższeniem kapitału zakładowego – może dojść zarówno w wyniku przekształcenia (sp. z o.o., SA i s.k.a.), jak i łączenia z udziałem spółek kapitałowych (sp. z o.o. i SA).
Tymczasem do art. 2 ustawy o PCC ustawodawca dodał przepis wyłączający z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych: umowy spółki i ich zmiany związane z łączeniem spółek kapitałowych.
● Czy ustawodawca chciał, czy nie chciał opodatkować transakcje połączeniowe?
– W udzieleniu odpowiedzi na to pytanie pomocna jest treść uzasadnienia do noweli. Cel zmiany brzmienia art. 1 w pkt 3 opisany został następująco: wyłączenie z opodatkowania czynności niepodlegających podatkowi w świetle przepisów dyrektywy, w tym przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową oraz czynności restrukturyzacyjnych spółek kapitałowych. Za działania restrukturyzacyjne dyrektywa uznaje łączenie spółek kapitałowych, podział spółek kapitałowych oraz wniesienie do spółki kapitałowej wkładów niepieniężnych (aportów) w postaci oddziału innej spółki kapitałowej, a także czynności określane jako wymiana udziałów w spółkach kapitałowych.
W związku z tym, że dyrektywa dotyczy ograniczenia obciążeń podatkiem pośrednim spółek kapitałowych, jedynie łączenie się spółek w ramach tej formy prawnej (sp. z o.o. i SA) podlega od 1 stycznia 2009 r. wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
● Podsumowując: kiedy połączenie spółek będzie opodatkowane?
– Spośród procesów połączeniowych opodatkowaniu będzie podlegało – co do zasady – połączenie spółek osobowych przez zawiązanie spółki kapitałowej lub przejęcie przez spółkę kapitałową spółki osobowej (istotne znaczenie ma tu katalog zwolnień od PCC).