Jeżeli umowa najmu dotyczy składnika majątku małżeńskiego, możemy mieć do czynienia z dwoma przypadkami: małżonkowie zdecydują, że jeden z nich rozlicza najem w całości albo każde z nich rozlicza się z fiskusem odrębnie.
Zgodnie z ogólnym prawem podatkowym, przychody z udziału w spółce w odniesieniu do każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W razie braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających przychody z najmu.
Rozlicza jeden małżonek
Małżonkom osiągającym przychody z najmu prawo podatkowe daje jednak prawo do skorzystania z uproszczonego systemu rozliczeń. Jeśli małżonkowie złożą w urzędzie skarbowym odpowiednie pisemne oświadczenie, mogą korzystać z możliwości opodatkowania całości przychodu przez jednego z nich.
Oświadczenie takie składa się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w przypadku rozpoczęcia osiągania przychodów w trakcie roku podatkowego, w terminie pierwszej wpłaty na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Gdy więc zaczynamy osiąganie przychodów z najmu od 1 września br., mamy na to czas do 20 października.
Wybór zasady opodatkowania całości przychodu przez jednego z małżonków wyrażony w takim oświadczeniu obowiązuje przy dokonywaniu wpłat na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, chyba że w wyniku rozwodu albo orzeczenia przez sąd separacji nastąpił podział majątku wspólnego małżonków i przedmiot umowy przypadł temu z małżonków, na którym nie ciążył obowiązek dokonywania wpłat na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Majątek wspólny lub odrębny
Podatnicy nie mają wątpliwości co do trybu opodatkowania przychodów z najmu składnika majątku, który stał się takowy w czasie trwania małżeństwa (np. wspólnie zakupionego mieszkania czy garażu). Gorzej jest już z przypadkami, w których w grę wchodzi składnik majątku, który nie został wniesiony do tej wspólnoty albo np. uzyskany przez jednego z małżonków drogą darowizny czy spadku. A już gdy w grę wchodzi jednoczesny najem i składnika wspólnego, i nie stanowiącego wspólnej własności, dylematy te ulegają spotęgowaniu. Wielu podatników w takim przypadku z góry rezygnuje z wariantu rozliczeń z fiskusem przez jednego z nich, uważając, że i tak drugi z małżonków (ten, który ma drugą własność na wyłączność) musi się z tego źródła rozliczać samodzielnie, a więc nie do uniknięcia jest podwójna podatkowa buchalteria.
Jednak tak wcale być nie musi. Nawet jeśli dany składnik majątku nie zostanie formalnie wniesiony do małżeńskiej wspólnoty majątkowej (pozostanie częścią majątku odrębnego jednego z małżonków), a praktycznie jest wspólnie użytkowany (mocą umowy najmu zawartej przez obu małżonków, a w przypadku zawarcia umowy tylko przez małżonka, który jest formalnym jedynym właścicielem rzeczy przez wnoszenie pożytków z najmu do wspólnoty majątkowej), małżonkowie mają prawo także w odniesieniu do takiego składnika wyboru formy rozliczeń z fiskusem przez jednego z nich. I to dowolnego. A więc praktycznie rozliczać z fiskusem może się małżonek, który formalnie nie jest ani właścicielem, ani współwłaścicielem wynajmowanego składnika majątku.
Ważne!
Pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości dochodu osiągniętego z najmu przez jednego z małżonków może dotyczyć nie tylko przychodów ze wspólnej własności, ale i wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy
Jeden limit przychodów
Podatnicy płacą ryczałt co miesiąc (za miesiące, w których uzyskali przychód ewidencjonowany), do dnia 20 następnego miesiąca. Wyjątkiem jest ryczałt za grudzień, który należy uiścić do 31 stycznia następnego roku, składając jednocześnie roczne zeznanie podatkowe PIT-28.
W przypadku osiągania przez małżonków przychodów z umowy najmu kwota przychodów objętych ryczałtem 8,5 proc. (4 tys. euro) dotyczy łącznie obojga małżonków. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy małżonkowie zdecydują się rozliczać najem po połowie czy też w całości, opodatkuje go jeden z nich.
Po przekroczeniu tej granicy (15 072 zł w br.) przychód objęty będzie stawką 20-proc.