Zgodnie z przepisami ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W przypadku zaś, gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Przepisy przewidują też, że prawo do zwrotu podatku naliczonego przysługuje także podmiotom, które dopiero mają rozpocząć dokonywanie sprzedaży opodatkowanej. W przypadku nabycia towarów i usług, przed dokonaniem sprzedaży opodatkowanej lub czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, podmiotom dokonującym nabycia przysługuje prawo do zwrotu kwoty podatku naliczonego w formie zaliczki.
Zwrot zaliczkowy
Zwrot kwoty podatku naliczonego przysługuje na wniosek podmiotu uprawnionego, jeżeli spełnione zostały jednocześnie następujące warunki:
  • podmiot został zarejestrowany jako podatnik VAT czynny i nie wykonał czynności opodatkowanych z wyjątkiem: importu towarów, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu usług, nabycia towarów;
  • wartość nabytych towarów bez podatku naliczonego, w okresie po dniu złożenia zgłoszenia rejestracyjnego, wynosi nie mniej niż 250 000 zł;
  • podmiot uprawniony uregulował w całości należność za nabyte towary i usługi objęte zwrotem kwoty podatku naliczonego, a w przypadku importu towarów zapłacił podatek należny od tego importu;
  • podmiot złożył oświadczenie, że:
a) nabyte towary i usługi służyć będą do czynności opodatkowanych lub do czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, które zostaną wykonane nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania ostatniej faktury stwierdzającej nabycie tych towarów lub usług albo w przypadku importu towarów - od dnia otrzymania ostatniego dokumentu celnego,
b) w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania czynności do końca następnego roku nie będzie korzystał ze zwolnienia od podatku.
Przypomnijmy, że zwrot podatku naliczonego następuje w formie zaliczki w trzech równych ratach, przy czym pierwsza rata jest wypłacana w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku, druga rata w ciągu 120 dni, a trzecia w ciągu 180 dni.
A zatem zwrot ten przysługuje więc również podatnikom, którzy nie są jeszcze znani organom podatkowym. Może się zatem zdarzyć, że zwrot zostanie dokonany podmiotowi, który w ogóle nie zamierzał rozpocząć wykonywania czynności opodatkowanych VAT. Istnienie tego rodzaju ryzyka spowodowało, że ustawa wskazuje formy zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa w razie zwrotu podatku naliczonego w formie zaliczki. W ten sposób fiskus może chronić się przed ewentualnymi próbami wyłudzania podatku.
Skarb Państwa z tytułu warunkowych wierzytelności wynikających z wypłacenia zaliczki naliczonego podatku ma prawo ustanowienia zastawu skarbowego na będących własnością podatnika rzeczach ruchomych oraz na zbywalnych prawach majątkowych.
Zastaw skarbowy
Zastaw skarbowy jest formą zabezpieczenia zapłaty należności podatkowych. Co do zasady przysługuje on Skarbowi Państwa oraz jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w drodze doręczenia decyzji organu podatkowego. Przysługuje on także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości. Zastaw skarbowy może być też ustanowiony z urzędu lub na wniosek strony w celu wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji. W takim przypadku jest traktowany jako forma zabezpieczenia takiej decyzji do czasu wydania decyzji ostatecznej lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu.
Zastaw skarbowy dotyczy będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczy ruchomych oraz zbywalnych praw majątkowych. Zdarzają się też sytuacje, kiedy zastaw ten jest ustanawiany na majątku płatnika, inkasenta, następcy prawnego oraz osób trzecich odpowiadających za długi podatnika. Również zastaw skarbowy z tytułu wypłacenia zaliczki podatku naliczonego obejmuje będące własnością podatnika rzeczy ruchome oraz zbywalne prawa majątkowe. Wpis zastawu skarbowego do rejestrów zastawów skarbowych jest dokonywany na podstawie uwzględnionego wniosku w sprawie wypłacenia zaliczki podatku naliczonego.
Trzeba jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach, które wiążą się z tą możliwością, ponieważ nie w każdym przypadku ustanowienie zastawu będzie możliwe. Zastaw skarbowy może bowiem dotyczyć tylko tych przedmiotów, których wartość w dniu ustanowienia zastawu musi wynosić co najmniej 10,4 tys. zł. Jeśli natomiast zastaw miałby być ustanowiony na więcej niż jednej rzeczy lub więcej niż jednym zbywalnym prawie majątkowym, podana wartość musi dotyczyć każdego przedmiotu zastawu (rzeczy lub prawa).
Ruchomości lub prawo majątkowe są obciążone zastawem skarbowym z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych prowadzonego przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Prawo to jest skuteczne wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu.
Skarb Państwa, który za pośrednictwem fiskusa zdecyduje się zabezpieczyć zastawem skarbowym swoje wierzytelności, ma też pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi. Zastaw skarbowy jest skuteczny wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu i ma pierwszeństwo przed jego wierzycielami osobistymi.
Nie dotyczy to jednak rzeczy i praw, które zostały obciążone zastawem rejestrowym lub zastawem na statku ujawnionymi w odpowiednim rejestrze. W takiej sytuacji zastaw wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przed zastawem wpisanym później.
Wypis z rejestru
Każdy, kto jest zainteresowany potwierdzeniem tego, czy dana rzecz lub prawo jest obciążone zastawem skarbowym, ma możliwość sprawdzenia tych faktów. Należy się wówczas zwrócić z odpowiednim wnioskiem do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, który prowadzi rejestr. Za wypis z rejestru pobierana jest opłata w wysokości 20 zł. Kiedy jednak zainteresowany wypisem podmiot nie wie, do którego organu skierować wniosek, wówczas może złożyć odpowiedni dokument do Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych, prowadzonego przez ministra finansów. Z wnioskiem o wypis z Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych należy się zwrócić właśnie do ministra finansów. Jednak wypis z Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych kosztuje 50 złotych. Wypis z rejestru zastawów zawiera informacje dotyczące obciążenia rzeczy lub prawa zastawem skarbowym oraz informacje o wysokości zabezpieczonego zastawem skarbowym zobowiązania podatkowego lub zaległości podatkowej.
WAŻNE
Ruchomości lub prawo majątkowe są obciążone zastawem skarbowym z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych prowadzonego przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Prawo to jest skuteczne wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu.
EDYTA WERESZCZYŃSKA
edyta.wereszczynska@infor.pl