Obecnie firmom nie jest łatwo zdobyć i utrzymać klientów, dlatego stosują one różne sposoby, jak np.: odraczanie terminów płatności. Inną metodą są tzw. programy lojalnościowe. System polega na wynagradzaniu klientów za dokonane zakupy i zachęceniu ich do dokonania następnych. Przy zakupie towarów lub usługi kontrahent otrzymuje punkty (na określonych przez firmę zasadach), dzięki czemu może on uzyskać towary lub usługi za darmo lub po obniżonej cenie. Punkty mogą być przyznawane przez samą jednostkę lub przez podmiot zewnętrzny. Jest to jeden z czynników determinujących sposób ujęty w księgach rachunkowych programów lojalnościowych.
Nowa interpretacja
Dla firm, które podlegają Międzynarodowym Standardom Rachunkowości (MSR), dużą pomocą może stać się nowa interpretacja KIMSF 13. Spółki mogą z niej korzystać już teraz. Jednak obowiązkowe jej zastosowanie będą miały dla okresów rocznych zaczynających się 1 lipca 2008 r. lub później.
Krzysztof Zagańczyk, menedżer w dziale Audytu firmy Ernst & Young, wyjaśnia, że zgodnie z interpretacją punkty lojalnościowe ujmuje się jako oddzielny element transakcji sprzedaży, w ramach której zostały one przyznane, zgodnie z paragrafem 13 MSR 18 Przychody.
- Wartość godziwą otrzymanej zapłaty rozdziela się pomiędzy punkty lojalnościowe i inne składowe sprzedaży. Kwotę przyporządkowaną do punktów lojalnościowych określa się w odniesieniu do ich wartości godziwej. Przychód ten jest odraczany do momentu wykorzystania punktów (odebrania nagrody) - twierdzi nasz rozmówca.
Dodaje, że interpretacja nie uściśla, czy punkty wycenia się według wartości godziwej, czy też według względnej wartości godziwej (w odniesieniu do innych składowych sprzedaży). Przy ustalaniu właściwej metody kierownictwo musi oprzeć się na własnym osądzie.
Z kolei Małgorzata Sobieszek, menedżer w dziale audytu firmy Ernst & Young, podkreśla, że KIMSF 13 w objaśnieniu stosowania wspomina o jednej metodzie określania wartości godziwej w odniesieniu do wartości godziwej nagród, na które wymieniać można punkty lojalnościowe.
- Jeżeli przykładowo do uzyskania darmowych artykułów o wartości 500 jednostek pieniężnych potrzeba 1 tys. punktów promocyjnych, to wartość każdego punktu lojalnościowego wynosi 0,50 jednostek pieniężnych - tłumaczy ekspert.
Wyjaśnia, że tę wartość koryguje się następnie o upusty, które zwyczajowo byłyby oferowane w takiej sytuacji. Można również stosować inne sposoby szacunku, np. w przypadku gdy punkty lojalnościowe można sprzedawać, wartością godziwą będzie cena, za jaką można te punkty sprzedać, z uwzględnieniem racjonalnej marży.
Ujęcie przychodu
Warto pamiętać, że w przypadku gdy jednostka sama dostarcza nagrody, przychód ujmuje się w momencie wykorzystania punktów lojalnościowych. Kwota ujętego przychodu na dany dzień oparta będzie na liczbie wykorzystanych punktów na ten dzień w stosunku do przewidywanej łącznej liczby wykorzystanych punktów lojalnościowych.
- W przypadku gdy nagrody dostarcza podmiot zewnętrzny, jednostki muszą określić, czy zapłatę przyjmują na własne konto, jako zleceniodawca, czy też jako pośrednik podmiotu zewnętrznego - podkreśla Maciej Konopko, menedżer w dziale audytu firmy Ernst & Young.
Wyjaśnia on, że:
  • Jeżeli jednostka działa jako zleceniodawca, wycenia przychód przyporządkowany do nagrody w sposób opisany powyżej i ujmuje go w momencie wypełnienia obowiązku związanego z nagrodami. Wszelkie kwoty zapłacone podmiotowi zewnętrznemu z tytułu dostarczenia nagród ujmuje się jako koszt.
  • W przypadku gdy jednostka występuje w roli pośrednika, przychód ujmuje w momencie, gdy podmiot zewnętrzny zobowiązany jest do wydania nagród w kwocie netto zachowanej na własny rachunek. Kwota zachowana na własny rachunek stanowi różnicę pomiędzy zapłatą brutto przyporządkowaną do przyznanych nagród (o czym mowa powyżej) a kwotą zapłaconą podmiotowi zewnętrznemu.
W sytuacji gdy nieunikniony koszt spełnienia obowiązku dostarczenia nagród przekracza kwoty otrzymanych i należnych zapłat, jednostka uznaje umowę za rodzącą obciążenia i rozpoznaje zobowiązanie zgodnie z MSR 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe.
Skutki interpretacji
Zastosowanie nowej interpretacji może wymagać zmian w polityce rachunkowości firmy. W tym celu należy zastosować MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów.
Zdaniem Małgorzaty Sobieszek w przypadkach gdy jednostki wcześniej tworzyły rezerwę na szacunkowe koszty realizacji nagród lojalnościowych, będą musiały zmienić zasady rachunkowości w taki sposób, aby ująć punkty lojalnościowe jako oddzielny element składowy transakcji sprzedaży, co prawdopodobnie prowadzić będzie do zmniejszenia przychodów.
- Jednostki będą musiały wypracować odpowiednie metody wyceny wartości godziwej punktów lojalnościowych - podkreśla rozmówczyni.
W zależności od charakteru programu konieczne może być opracowanie złożonych modeli, co najprawdopodobniej wymagać będzie czasu i wysiłku, a także skorzystania z usług specjalistów. W przypadku niektórych jednostek może to także prowadzić do zmian w systemach informatycznych.
Krzysztof Zagańczyk przypomina również, że chociaż stosowanie interpretacji jest wymagane dopiero dla okresów rocznych rozpoczynających się 1 lipca 2008 r. lub później, to w sprawozdaniach finansowych publikowanych przed tym terminem jednostki zobowiązane będą do ujawniania przewidywanego wpływu interpretacji na jednostkę. Najlepiej więc przystąpić od razu do analizy skutków interpretacji dla jednostki.
JAK UJĄĆ PRZYCHÓD PUNKTY LOJALNOŚCI
Spółka przyznała klientowi 100 punktów o wartości godziwej 1000 zł.
  • W pierwszym roku wykorzystanych zostało 40 punktów. Kierownictwo przewiduje, że w sumie wykorzystanych zostanie tylko 80 spośród przyznanych 100 punktów. W związku z tym w pierwszym roku zostanie ujęte 50 proc. przychodu (40 z 80 punktów lojalnościowych - 50 proc.). Przychód ujęty w pierwszym roku wynosi 40 : 80 x 100 = 500 zł.
  • W drugim roku wykorzystanych zostaje 41 punktów. Kierownictwo przewiduje, że wykorzystane zostanie 90 punktów. W związku z tym w drugim roku zostanie wykorzystanych 45 proc. (41 z 90 punktów).
Oznacza to, że wzrosła przewidywana liczba wykorzystywanych punktów. Dlatego wartość w przeliczeniu na punkty w porównaniu do wartości na punkt w pierwszym roku spadła i należy to uwzględnić w kwocie przychodu ujętej w danym roku. Jednym ze sposobów obliczenia tego jest określenie skumulowanego przychodu do ujęcia, a następnie skorygowanie go o kwoty ujęte w latach poprzednich. Na koniec drugiego roku wykorzystano 81 punktów, zatem skumulowany przychód powinien wynieść 81 : 90 x 100 = 900 zł. W pierwszym roku ujęto 500 zł, zatem przychód za drugi rok wynosi 400 zł. Źródło: Ernst & Young
AGNIESZKA POKOJSKA
agnieszka.pokojska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Interpretacja Komisji ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (KIMSF) 13 Programy lojalnościowe.