Pozasądowe stwierdzenie nabycia nieruchomości w drodze spadku wskutek sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia nie zwolni spadkobiercy z obowiązku zgłoszenia w urzędzie skarbowym nabycia nieruchomości.
Już wkrótce spadkobiercy będą mogli uzyskać potwierdzenie nabycia uprawnień spadkowym nie tylko w sądowym postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku, ale również w drodze poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. W październiku wchodzi w życie nowelizacja ustawy o notariacie z 24 sierpnia 2007 r., która rozszerzyła kompetencje notariuszy w zakresie postępowania spadkowego. Warunkiem sporządzenia przez notariusza poświadczenia dziedziczenia będzie zgodny wniosek wszystkich spadkobierców. Poświadczenie dziedziczenia obejmie zatem wyłącznie sprawy niesporne. Rozszerzenie przez ustawodawcę możliwości stwierdzenia nabycia spadku z dotychczasowej drogi sądowej na czynność dokonywaną przed notariuszem niesie ze sobą również podatkowe konsekwencje dla spadkobierców, w tym dziedziczących nieruchomości.
Ważne!
Po wejściu w życie nowych przepisów nadal będzie obowiązywało zgłaszenie nabycia nieruchomości w spadku

Notariusz nie zgłosi spadku

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Warunkiem zwolnienia jest terminowe zgłoszenie nabycia spadku w urzędzie skarbowym. Termin ten wynosi miesiąc od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Wyjaśnijmy, że notarialne poświadczenie dziedziczenia dotyczyć może dziedziczenia ustawowego oraz testamentowego i jest równoznaczne w skutkach z sądowym stwierdzeniem nabycia spadku. Oznacza to, że spadkobiercy nieruchomości uprawnieni do zwolnienia, którzy zdecydują się na uregulowanie spraw spadkowych u notariusza, skorzystają z podatkowej preferencji. Niestety notariusz nie wyręczy spadkobierców w dokonaniu zgłoszenia fiskusowi nabycia nieruchomości w spadku. Notariusze wprawdzie mają obowiązek przekazywania do organów podatkowych wszystkich informacji, które mogą spowodować powstanie obowiązku podatkowego, podobnie jak sądy, które przekazują urzędom skarbowym m.in. odpisy postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku, jednakże taka informacja nie daje prawa do zwolnienia spadkobierców z podatku od spadków, wymogiem niezbędnym dla skorzystania z preferencji jest samodzielne zgłoszenie nabycia spadku w urzędzie skarbowym.

Termin zgłoszenia

Przypomnijmy, że obowiązek zgłoszenia nie obejmuje m.in. przypadku, gdy nabycie majątku następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Takiej czynności nie stanowi jednak poświadczenie dziedziczenia przez notariusza, dlatego po wejściu w życie nowych przepisów obowiązek zgłoszenia nabycia nieruchomości w spadku nadal będzie aktualny.
Instytucja notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest środkiem alternatywnym i równoległym w stosunku do tradycyjnej, sądowej drogi potwierdzania uprawnień spadkowych. Akt poświadczenia dziedziczenia, zgodnie z nowym art. 95j ustawy Prawo o notariacie, wywołuje te same skutki prawne co prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Równocześnie art. 95p znowelizowanej ustawy o notariacie stanowi, że ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, należy rozumieć przez to również zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia. Jeżeli ustawa wyznacza początek lub koniec biegu terminu na dzień uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, należy rozumieć przez to również dzień zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.
W praktyce oznacza to, że w przypadku zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia spadkobierca w celu skorzystania ze zwolnienia z podatku, zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, zobowiązany będzie zgłosić nabycie własności nieruchomości właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.